సత్యస్య బ్రహ్మణః స్తుత్యర్థమిదమాహ । మహద్యక్షం ప్రథమజమిత్యుక్తమ్ , తత్కథం ప్రథమజత్వమిత్యుచ్యతే — ఆప ఎవేదమగ్ర ఆసుః ; ఆప ఇతి కర్మసమవాయిన్యః అగ్నిహోత్రాద్యాహుతయః ; అగ్నిహోత్రాద్యాహుతేః ద్రవాత్మకత్వాత్ అప్త్వమ్ ; తాశ్చ ఆపః అగ్నిహోత్రాదికర్మాపవర్గోత్తరకాలం కేనచిదదృష్టేన సూక్ష్మేణ ఆత్మనా కర్మసమవాయిత్వమపరిత్యజన్త్యః ఇతరభూతసహితా ఎవ న కేవలాః, కర్మసమవాయిత్వాత్తు ప్రాధాన్యమపామ్ — ఇతి సర్వాణ్యేవ భూతాని ప్రాగుత్పత్తేః అవ్యాకృతావస్థాని కర్తృసహితాని నిర్దిశ్యన్తే ‘ఆపః’ ఇతి ; తా ఆపః బీజభూతా జగతః అవ్యాకృతాత్మనా అవస్థితాః ; తా ఎవ ఇదం సర్వం నామరూపవికృతం జగత్ అగ్రే ఆసుః, నాన్యత్కిఞ్చిద్వికారజాతమాసీత్ ; తాః పునః ఆపః సత్యమసృజన్త ; తస్మాత్సత్యం బ్రహ్మ ప్రథమజమ్ ; తదేతత్ హిరణ్యగర్భస్య సూత్రాత్మనో జన్మ, యదవ్యాకృతస్య జగతో వ్యాకరణమ్ , తత్ సత్యం బ్రహ్మ కుతః ? మహత్త్వాత్ ; కథం మహత్త్వమిత్యాహ — యస్మాత్ సర్వస్య స్రష్టృ ; కథమ్ ? యత్సత్యం బ్రహ్మ, తత్ ప్రజాపతిం ప్రజానాం పతిం విరాజం సూర్యాదికరణమ్ అసృజతేత్యనుషఙ్గః ; ప్రజాపతిః దేవాన్ , స విరాట్ ప్రజాపతిః దేవానసృజత ; యస్మాత్ సర్వమేవం క్రమేణ సత్యాద్బ్రహ్మణో జాతమ్ , తస్మాన్మహత్సత్యం బ్రహ్మ । కథం పునర్యక్షమిత్యుచ్యతే — తే ఎవం సృష్టా దేవాః పితరమపి విరాజమతీత్య, తదేవ సత్యం బ్రహ్మ ఉపాసతే ; అత ఎతత్ ప్రథమజం మహత్ యక్షమ్ ; తస్మాత్ సర్వాత్మనా ఉపాస్యం తత్ ; తస్యాపి సత్యస్య బ్రహ్మణో నామ సత్యమితి ; తదేతత్ త్ర్యక్షరమ్ ; కాని తాన్యక్షరాణీత్యాహ — స ఇత్యేకమక్షరమ్ ; తీత్యేకమక్షరమ్ , తీతి ఈకారానుబన్ధో నిర్దేశార్థః ; యమిత్యేకమక్షరమ్ ; తత్ర తేషాం ప్రథమోత్తమే అక్షరే సకారయకారౌ సత్యమ్ , మృత్యురూపాభావాత్ ; మధ్యతః మధ్యే అనృతమ్ ; అనృతం హి మృత్యుః మృత్య్వనృతయోః తకారసామాన్యాత్ । తదేతత్ అనృతం తకారాక్షరం మృత్యురూపమ్ ఉభయతః సత్యేన సకారయకారలక్షణేన పరిగృహీతం వ్యాప్తమ్ అన్తర్భావితం సత్యరూపాభ్యామ్ , అతః అకిఞ్చిత్కరం తత్ , సత్యభూయమేవ సత్యబాహుల్యమేవ భవతి ; ఎవం సత్యబాహుల్యం సర్వస్య మృత్యోరనృతస్య అకిఞ్చిత్కరత్వం చ యో విద్వాన్ , తమేవం విద్వాంసమ్ అనృతం కదాచిత్ ప్రమాదోక్తం న హినస్తి ॥