బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
పఞ్చమోఽధ్యాయఃనవమం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
అయమగ్నిర్వైశ్వానరో యోఽయమన్తః పురుషే యేనేదమన్నం పచ్యతే యదిదమద్యతే తస్యైష ఘోషో భవతి యమేతత్కర్ణావపిధాయ శృణోతి స యదోత్క్రమిష్యన్భవతి నైనం ఘోషం శృణోతి ॥ ౧ ॥
అయమగ్నిర్వైశ్వానరః, పూర్వవదుపాసనాన్తరమ్ ; అయమ్ అగ్నిః వైశ్వానరః ; కోఽయమగ్నిరిత్యాహ — యోఽయమన్తః పురుషే । కిం శరీరారమ్భకః ? నేత్యుచ్యతే — యేన అగ్నినా వైశ్వానరాఖ్యేన ఇదమన్నం పచ్యతే । కిం తదన్నమ్ ? యదిదమ్ అద్యతే భుజ్యతే అన్నం ప్రజాభిః, జాఠరోఽగ్నిరిత్యర్థః । తస్య సాక్షాదుపలక్షణార్థమిదమాహ — తస్యాగ్నేః అన్నం పచతః జాఠరస్య ఎష ఘోషో భవతి ; కోఽసౌ ? యం ఘోషమ్ , ఎతదితి క్రియావిశేషణమ్ , కర్ణావపిధాయ అఙ్గులీభ్యామపిధానం కృత్వా శృణోతి । తం ప్రజాపతిముపాసీత వైశ్వానరమగ్నిమ్ । అత్రాపి తాద్భావ్యం ఫలమ్ । తత్ర ప్రాసఙ్గికమిదమరిష్టలక్షణముచ్యతే — సోఽత్ర శరీరే భోక్తా యదా ఉత్క్రమిష్యన్భవతి, నైనం ఘోషం శృణోతి ॥

బ్రాహ్మణాన్తరమనూద్య తస్య తాత్పర్యమాహ —

అయమితి ।

అన్నపానస్య పక్తా ।

తత్సద్భావే మానమాహ —

తస్యేతి ।

క్రియాయాః శ్రవణస్య తదితి విశేషణం తద్యథా భవతి తథేత్యర్థః ।

కౌక్షేయాగ్న్యుపాధికస్య పరస్యోపాసనే ప్రస్తుతే సతీత్యాహ —

తత్రేతి ॥౧॥