ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃತ್ರಯೋದಶಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಉಕ್ಥಂ ಪ್ರಾಣೋ ವಾ ಉಕ್ಥಂ ಪ್ರಾಣೋ ಹೀದಂ ಸರ್ವಮುತ್ಥಾಪಯತ್ಯುದ್ಧಾಸ್ಮಾದುಕ್ಥವಿದ್ವೀರಸ್ತಿಷ್ಠತ್ಯುಕ್ಥಸ್ಯ ಸಾಯುಜ್ಯಂ ಸಲೋಕತಾಂ ಜಯತಿ ಯ ಏವಂ ವೇದ ॥ ೧ ॥
ಉಕ್ಥಮ್ — ತಥಾ ಉಪಾಸನಾಂತರಮ್ ; ಉಕ್ಥಂ ಶಸ್ತ್ರಮ್ ; ತದ್ಧಿ ಪ್ರಧಾನಂ ಮಹಾವ್ರತೇ ಕ್ರತೌ ; ಕಿಂ ಪುನಸ್ತದುಕ್ಥಮ್ ; ಪ್ರಾಣೋ ವೈ ಉಕ್ಥಮ್ ; ಪ್ರಾಣಶ್ಚ ಪ್ರಧಾನ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಮ್ , ಉಕ್ಥಂ ಚ ಶಸ್ತ್ರಾಣಾಮ್ , ಅತ ಉಕ್ಥಮಿತ್ಯುಪಾಸೀತ । ಕಥಂ ಪ್ರಾಣ ಉಕ್ಥಮಿತ್ಯಾಹ — ಪ್ರಾಣಃ ಹಿ ಯಸ್ಮಾತ್ ಇದಂ ಸರ್ವಮ್ ಉತ್ಥಾಪಯತಿ ; ಉತ್ಥಾಪನಾತ್ ಉಕ್ಥಂ ಪ್ರಾಣಃ ; ನ ಹಿ ಅಪ್ರಾಣಃ ಕಶ್ಚಿದುತ್ತಿಷ್ಠತಿ ; ತದುಪಾಸನಫಲಮಾಹ — ಉತ್ ಹ ಅಸ್ಮಾತ್ ಏವಂವಿದಃ ಉಕ್ಥವಿತ್ ಪ್ರಾಣವಿತ್ ವೀರಃ ಪುತ್ರಃ ಉತ್ತಿಷ್ಠತಿ ಹ — ದೃಷ್ಟಮ್ ಏತತ್ಫಲಮ್ ; ಅದೃಷ್ಟಂ ತು ಉಕ್ಥಸ್ಯ ಸಾಯುಜ್ಯಂ ಸಲೋಕತಾಂ ಜಯತಿ, ಯ ಏವಂ ವೇದ ॥

ಅನ್ನಪ್ರಾಣಯೋರ್ಗುಣದ್ವಯವಿಶಿಷ್ಟಯೋರ್ಮಿಲಿತಯೋರುಪಾಸನಮುಕ್ತಮಿದಾನೀಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಂತರಮಾದಾಯ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ —

ಉಕ್ಥಮಿತಿ ।

ಸತ್ಸು ಶಸ್ತ್ರಾಂತರೇಷು ಕಿಮಿತ್ಯುಕ್ಥಮುಪಾಸ್ಯತ್ವೇನೋಪನ್ಯಸ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —

ತದ್ಧೀತಿ ।

ಕಸ್ಮಿನ್ಕಿಮಾರೋಪ್ಯ ಕಸ್ಯೋಪಾಸ್ಯತ್ವಮಿತಿ ಪ್ರಶ್ನದ್ವಾರಾ ವಿವೃಣೋತಿ —

ಕಿಂ ಪುನರಿತಿ ।

ತಸ್ಮಿನ್ನುಕ್ಥದೃಷ್ಟೌ ಹೇತುಮಾಹ —

ಪ್ರಾಣಶ್ಚೇತಿ ।

ತಸ್ಮಿನ್ನುಕ್ಥಶಬ್ದಸ್ಯ ಸಮವೇತಾರ್ಥತ್ವಂ ಪ್ರಶ್ನಪೂರ್ವಕಮಾಹ —

ಕಥಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಉತ್ಥಾನಸ್ಯ ಸ್ವತೋಽಪಿ ಸಂಭವಾನ್ನ ಪ್ರಾಣಕೃತತ್ವಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ನ ಹೀತಿ ।

ಉಕ್ಥಸ್ಯ ಪ್ರಾಣಸ್ಯೈತದ್ವಿಜ್ಞಾನತಾರತಮ್ಯಮಪೇಕ್ಷ್ಯ ಸಾಯುಜ್ಯಂ ಸಾಲೋಕ್ಯಂ ಚ ವ್ಯಾಖ್ಯೇಯಮ್ ॥೧॥