वृत्तमनूद्य गायत्रीब्राह्मणस्य तात्पर्यमाह —

ब्रह्मण इत्यादिना ।

छन्दोन्तरेष्वपि विद्यमानेषु किमिति गायत्र्युपाधिकमेव ब्रह्मोपास्यमिष्यते तत्राऽऽह —

सर्वच्छन्दसामिति ।

तत्प्राधान्ये हेतुमाह —

तत्प्रयोक्त्रिति ।

तुल्यं प्रयोक्तृप्राणत्राणसामर्थ्यं छन्दोऽन्तराणामपीति चेन्नेत्याह —

न चेति ।

प्रमाणाभावादिति भावः ।

किञ्च प्राणात्मभावो गायत्र्या विवक्ष्यते प्राणश्च सर्वेषां छन्दसां निर्वर्तकत्वादात्मा तथा च सर्वच्छन्दोव्यापकगायत्र्युपाधिकब्रह्मोपासनमेवात्र विवक्षितमित्याह —

प्राणात्मेति ।

तदात्मभूता गायत्रीत्युक्तं व्यक्तीकरोति —

प्राणश्चेति ।

तत्प्रयोक्तृगयत्राणाद्धि गायत्री । प्राणश्च वागादीनां त्राता । ततश्चैकलक्षणत्वात्तयोस्तादात्म्यमित्यर्थः ।

प्राणगायत्र्योस्तादात्म्ये फलितमाह —

तस्मादिति ।

गायत्रीप्राधान्ये हेत्वन्तरमाह —

द्विजोत्तमेति ।

तदेव स्फुटयति —

गायत्र्येति ।

तत्प्राधान्ये हेत्वन्तरमाह —

ब्राह्मणा इति ।

कथमेतावता गायत्रीप्राधान्यं तत्राऽऽह —

तच्चेति ।

अतो वक्तव्यमित्यत्रातः शब्दार्थमाह —

गायत्र्या हीति ।

अधिकारित्वकृतं कार्यमाह —

अत इति ।

तच्छब्दो गायत्रीविषयः ।

गायत्रीवैशिष्ट्यं परामृश्य फलितमुपसंहरति —

तस्मादिति ।

गायत्रीप्रथमपादस्य सप्ताक्षरत्वं प्रतीयते न त्वष्टाक्षरत्वमित्याशङ्क्याऽऽह —

यकारेणेति ।

गायत्रीप्रथमपादस्य त्रैलोक्यनाम्नश्च संख्यासामान्यप्रयुक्तं कार्यमाह —

एतदिति ।

गायत्रीप्रथमपादे त्रैलोक्यदृष्ट्यारोपस्य प्रयोजनं दर्शयति —

एवमिति ।

प्रथमपादज्ञाने विराडात्मकत्वं फलतीत्यर्थः ॥१॥