ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃಚತುರ್ದಶಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ತಸ್ಯಾ ಉಪಸ್ಥಾನಂ ಗಾಯತ್ರ್ಯಸ್ಯೇಕಪದೀ ದ್ವಿಪದೀ ತ್ರಿಪದೀ ಚತುಷ್ಪದ್ಯಪದಸಿ ನ ಹಿ ಪದ್ಯಸೇ । ನಮಸ್ತೇ ತುರೀಯಾಯ ದರ್ಶತಾಯ ಪದಾಯ ಪರೋರಜಸೇಽಸಾವದೋ ಮಾ ಪ್ರಾಪದಿತಿ ಯಂ ದ್ವಿಷ್ಯಾದಸಾವಸ್ಮೈ ಕಾಮೋ ಮಾ ಸಮೃದ್ಧೀತಿ ವಾ ನ ಹೈವಾಸ್ಮೈ ಸ ಕಾಮಃ ಸಮೃಧ್ಯತೇ ಯಸ್ಮಾ ಏವಮುಪತಿಷ್ಠತೇಽಹಮದಃ ಪ್ರಾಪಮಿತಿ ವಾ ॥ ೭ ॥
ತಸ್ಯಾ ಉಪಸ್ಥಾನಮ್ — ತಸ್ಯಾ ಗಾಯತ್ರ್ಯಾಃ ಉಪಸ್ಥಾನಮ್ ಉಪೇತ್ಯ ಸ್ಥಾನಂ ನಮಸ್ಕರಣಮ್ ಅನೇನ ಮಂತ್ರೇಣ । ಕೋಽಸೌ ಮಂತ್ರ ಇತ್ಯಾಹ — ಹೇ ಗಾಯತ್ರಿ ಅಸಿ ಭವಸಿ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಪಾದೇನ ಏಕಪದೀ, ತ್ರಯೀವಿದ್ಯಾರೂಪೇಣ ದ್ವಿತೀಯೇನ ದ್ವಿಪದೀ, ಪ್ರಾಣಾದಿನಾ ತೃತೀಯೇನ ತ್ರಿಪದ್ಯಸಿ, ಚತುರ್ಥೇನ ತುರೀಯೇಣ ಚತುಷ್ಪದ್ಯಸಿ ; ಏವಂ ಚತುರ್ಭಿಃ ಪಾದೈಃ ಉಪಾಸಕೈಃ ಪದ್ಯಸೇ ಜ್ಞಾಯಸೇ ; ಅತಃ ಪರಂ ಪರೇಣ ನಿರುಪಾಧಿಕೇನ ಸ್ವೇನ ಆತ್ಮನಾ ಅಪದಸಿ — ಅವಿದ್ಯಮಾನಂ ಪದಂ ಯಸ್ಯಾಸ್ತವ, ಯೇನ ಪದ್ಯಸೇ — ಸಾ ತ್ವಂ ಅಪತ್ ಅಸಿ, ಯಸ್ಮಾತ್ ನ ಹಿ ಪದ್ಯಸೇ, ನೇತಿ ನೇತ್ಯಾತ್ಮತ್ವಾತ್ । ಅತೋ ವ್ಯವಹಾರವಿಷಯಾಯ ನಮಸ್ತೇ ತುರೀಯಾಯ ದರ್ಶತಾಯ ಪದಾಯ ಪರೋರಜಸೇ । ಅಸೌ ಶತ್ರುಃ ಪಾಪ್ಮಾ ತ್ವತ್ಪ್ರಾಪ್ತಿವಿಘ್ನಕರಃ, ಅದಃ ತತ್ ಆತ್ಮನಃ ಕಾರ್ಯಂ ಯತ್ ತ್ವತ್ಪ್ರಾಪ್ತಿವಿಘ್ನಕರ್ತೃತ್ವಮ್ , ಮಾ ಪ್ರಾಪತ್ ಮೈವ ಪ್ರಾಪ್ನೋತು ; ಇತಿ - ಶಬ್ದೋ ಮಂತ್ರಪರಿಸಮಾಪ್ತ್ಯರ್ಥಃ ; ಯಂ ದ್ವಿಷ್ಯಾತ್ ಯಂ ಪ್ರತಿ ದ್ವೇಷಂ ಕುರ್ಯಾತ್ ಸ್ವಯಂ ವಿದ್ವಾನ್ , ತಂ ಪ್ರತಿ ಅನೇನೋಪಸ್ಥಾನಮ್ ; ಅಸೌ ಶತ್ರುಃ ಅಮುಕನಾಮೇತಿ ನಾಮ ಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ ; ಅಸ್ಮೈ ಯಜ್ಞದತ್ತಾಯ ಅಭಿಪ್ರೇತಃ ಕಾಮಃ ಮಾ ಸಮೃದ್ಧಿ ಸಮೃದ್ಧಿಂ ಮಾ ಪ್ರಾಪ್ನೋತ್ವಿತಿ ವಾ ಉಪತಿಷ್ಠತೇ ; ನ ಹೈವಾಸ್ಮೈ ದೇವದತ್ತಾಯ ಸ ಕಾಮಃ ಸಮೃಧ್ಯತೇ ; ಕಸ್ಮೈ ? ಯಸ್ಮೈ ಏವಮುಪತಿಷ್ಠತೇ । ಅಹಂ ಅದಃ ದೇವದತ್ತಾಭಿಪ್ರೇತಂ ಪ್ರಾಪಮಿತಿ ವಾ ಉಪತಿಷ್ಠತೇ । ಅಸಾವದೋ ಮಾ ಪ್ರಾಪದಿತ್ಯಾದಿತ್ರಯಾಣಾಂ ಮಂತ್ರಪದಾನಾಂ ಯಥಾಕಾಮಂ ವಿಕಲ್ಪಃ ॥

ಪ್ರಕೃತಮುಪಾಸನಮೇವ ಮಂತ್ರೇಣ ಸಂಗೃಹ್ಣಾತಿ —

ತಸ್ಯಾ ಇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಧ್ಯೇಯಂ ರೂಪಮುಕ್ತ್ವಾ ಜ್ಞೇಯಂ ಗಾಯತ್ರ್ಯಾ ರೂಪಮುಪನ್ಯಸ್ಯತಿ —

ಅತಃಪರಮಿತಿ ।

ಚತುರ್ಥಸ್ಯ ಪಾದಸ್ಯ ಪಾದತ್ರಯಾಪೇಕ್ಷಯಾ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯಮಭಿಪ್ರೇತ್ಯಾಽಽಹ —

ಅತ ಇತಿ ।

ಯಥೋಕ್ತನಮಸ್ಕಾರಸ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನಮಾಹ —

ಅಸಾವಿತಿ ।

ದ್ವಿವಿಧಮುಪಸ್ಥಾನಮಾಭಿಚಾರಿಕಮಾಭ್ಯುದಯಿಕಂ ಚ ತತ್ರಾಽಽದ್ಯಂ ದ್ವೇಧಾ ವ್ಯುತ್ಪಾದಯತಿ —

ಯಂ ದ್ವಿಷ್ಯಾದಿತಿ ।

ನಾಮಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ತದೀಯಂ ನಾಮ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಚ ತದಭಿಪ್ರೇತಂ ಮಾ ಪ್ರಾಪದಿತ್ಯನೇನೋಪಾಸ್ಥಾನಮಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಆಭ್ಯುದಯಿಕಮುಪಸ್ಥಾನಂ ದರ್ಶಯತಿ —

ಅಹಮಿತಿ ।

ಕೀದೃಗುಪಸ್ಥಾನಮತ್ರ ಮಂತ್ರಪದೇನ ಕರ್ತವ್ಯಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಯಥಾರುಚಿ ವಿಕಲ್ಪಂ ದರ್ಶಯತಿ —

ಅಸಾವಿತಿ ॥೭॥