ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃಪ್ರಥಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ತೇ ಹೇಮೇ ಪ್ರಾಣಾ ಅಹಂಶ್ರೇಯಸೇ ವಿವದಮಾನಾ ಬ್ರಹ್ಮ ಜಗ್ಮುಸ್ತದ್ಧೋಚುಃ ಕೋ ನೋ ವಸಿಷ್ಠ ಇತಿ ತದ್ಧೋವಾಚ ಯಸ್ಮಿನ್ವ ಉತ್ಕ್ರಾಂತ ಇದಂ ಶರೀರಂ ಪಾಪೀಯೋ ಮನ್ಯತೇ ಸ ವೋ ವಸಿಷ್ಠ ಇತಿ ॥ ೭ ॥
ತೇ ಹೇಮೇ ಪ್ರಾಣಾ ವಾಗಾದಯಃ, ಅಹಂಶ್ರೇಯಸೇ ಅಹಂ ಶ್ರೇಯಾನಿತ್ಯೇತಸ್ಮೈ ಪ್ರಯೋಜನಾಯ, ವಿವದಮಾನಾಃ ವಿರುದ್ಧಂ ವದಮಾನಾಃ, ಬ್ರಹ್ಮ ಜಗ್ಮುಃ ಬ್ರಹ್ಮ ಗತವಂತಃ, ಬ್ರಹ್ಮಶಬ್ದವಾಚ್ಯಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಮ್ ; ಗತ್ವಾ ಚ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಹ ಊಚುಃ ಉಕ್ತವಂತಃ — ಕಃ ನಃ ಅಸ್ಮಾಕಂ ಮಧ್ಯೇ, ವಸಿಷ್ಠಃ, ಕೋಽಸ್ಮಾಕಂ ಮಧ್ಯೇ ವಸತಿ ಚ ವಾಸಯತಿ ಚ । ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ತೈಃ ಪೃಷ್ಟಂ ಸತ್ ಹ ಉವಾಚ ಉಕ್ತವತ್ — ಯಸ್ಮಿನ್ ವಃ ಯುಷ್ಮಾಕಂ ಮಧ್ಯೇ ಉತ್ಕ್ರಾಂತೇ ನಿರ್ಗತೇ ಶರೀರಾತ್ , ಇದಂ ಶರೀರಂ ಪೂರ್ವಸ್ಮಾದತಿಶಯೇನ ಪಾಪೀಯಃ ಪಾಪತರಂ ಮನ್ಯತೇ ಲೋಕಃ ; ಶರೀರಂ ಹಿ ನಾಮ ಅನೇಕಾಶುಚಿಸಂಘಾತತ್ವಾತ್ ಜೀವತೋಽಪಿ ಪಾಪಮೇವ, ತತೋಽಪಿ ಕಷ್ಟತರಂ ಯಸ್ಮಿನ್ ಉತ್ಕ್ರಾಂತೇ ಭವತಿ ; ವೈರಾಗ್ಯಾರ್ಥಮಿದಮುಚ್ಯತೇ — ಪಾಪೀಯ ಇತಿ ; ಸ ವಃ ಯುಷ್ಮಾಕಂ ಮಧ್ಯೇ ವಸಿಷ್ಠೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ । ಜಾನನ್ನಪಿ ವಸಿಷ್ಠಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ನೋವಾಚ ಅಯಂ ವಸಿಷ್ಠ ಇತಿ ಇತರೇಷಾಮ್ ಅಪ್ರಿಯಪರಿಹಾರಾಯ ॥

ಉಕ್ತಾ ವಸಿಷ್ಠತ್ವಾದಿಗುಣಾ ನ ವಾಗಾದಿಗಾಮಿನಃ ಕಿಂತು ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣಗತಾ ಏವೇತಿ ದರ್ಶಯಿತುಮಾಖ್ಯಾಯಿಕಾಂ ಕರೋತಿ —

ತೇ ಹೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಈಯಸುನ್ಪ್ರಯೋಗಸ್ಯ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ —

ಶರೀರಂ ಹೀತಿ ।

ಕಿಮಿತಿ ಶರೀರಸ್ಯ ಪಾಪೀಯಸ್ತ್ವಮುಚ್ಯತೇ ತದಾಹ —

ವೈರಾಗ್ಯಾರ್ಥಮಿತಿ ।

ಶರೀರೇ ವೈರಾಗ್ಯೋತ್ಪಾದನದ್ವಾರಾ ತಸ್ಮಿನ್ನಹಂಮಮಾಭಿಮಾನಪರಿಹಾರಾರ್ಥಮಿತ್ಯರ್ಥಃ । ವಸಿಷ್ಠೋ ಭವತೀತ್ಯುಕ್ತವಾನಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಕಿಮಿತಿ ಸಾಕ್ಷಾದೇವ ಮುಖ್ಯಂ ಪ್ರಾಣಂ ವಸಿಷ್ಠತ್ವಾದಿಗುಣಂ ನೋಕ್ತವಾನ್ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ಸ ಹಿ ಸರ್ವಜ್ಞ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ —

ಜಾನನ್ನಪೀತಿ ॥೭॥