ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃದ್ವಿತೀಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಶ್ವೇತಕೇತುರ್ಹ ವಾ ಆರುಣೇಯಃ ಪಂಚಾಲಾನಾಂ ಪರಿಷದಮಾಜಗಾಮ ಸ ಆಜಗಾಮ ಜೈವಲಿಂ ಪ್ರವಾಹಣಂ ಪರಿಚಾರಯಮಾಣಂ ತಮುದೀಕ್ಷ್ಯಾಭ್ಯುವಾದ ಕುಮಾರಾ೩ ಇತಿ ಸ ಭೋ೩ ಇತಿ ಪ್ರತಿಶುಶ್ರಾವಾನುಶಿಷ್ಟೋಽನ್ವಸಿ ಪಿತ್ರೇತ್ಯೋಮಿತಿ ಹೋವಾಚ ॥ ೧ ॥
ಶ್ವೇತಕೇತುಃ ನಾಮತಃ, ಅರುಣಸ್ಯಾಪತ್ಯಮ್ ಆರುಣಿಃ, ತಸ್ಯಾಪತ್ಯಮ್ ಆರುಣೇಯಃ ; ಹ - ಶಬ್ದಃ ಐತಿಹ್ಯಾರ್ಥಃ ; ವೈ ನಿಶ್ಚಯಾರ್ಥಃ ; ಪಿತ್ರಾ ಅನುಶಿಷ್ಟಃ ಸನ್ ಆತ್ಮನೋ ಯಶಃಪ್ರಥನಾಯ ಪಂಚಾಲಾನಾಂ ಪರಿಷದಮಾಜಗಾಮ ; ಪಂಚಾಲಾಃ ಪ್ರಸಿದ್ಧಾಃ ; ತೇಷಾಂ ಪರಿಷದಮಾಗತ್ಯ, ಜಿತ್ವಾ, ರಾಜ್ಞೋಽಪಿ ಪರಿಷದಂ ಜೇಷ್ಯಾಮೀತಿ ಗರ್ವೇಣ ಸ ಆಜಗಾಮ ; ಜೀವಲಸ್ಯಾಪತ್ಯಂ ಜೈವಲಿಂ ಪಂಚಾಲರಾಜಂ ಪ್ರವಾಹಣನಾಮಾನಂ ಸ್ವಭೃತ್ಯೈಃ ಪರಿಚಾರಯಮಾಣಮ್ ಆತ್ಮನಃ ಪರಿಚರಣಂ ಕಾರಯಂತಮಿತ್ಯೇತತ್ ; ಸ ರಾಜಾ ಪೂರ್ವಮೇವ ತಸ್ಯ ವಿದ್ಯಾಭಿಮಾನಗರ್ವಂ ಶ್ರುತ್ವಾ, ವಿನೇತವ್ಯೋಽಯಮಿತಿ ಮತ್ವಾ, ತಮುದೀಕ್ಷ್ಯ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಆಗತಮಾತ್ರಮೇವ ಅಭ್ಯುವಾದ ಅಭ್ಯುಕ್ತವಾನ್ , ಕುಮಾರಾ೩ ಇತಿ ಸಂಬೋಧ್ಯ ; ಭರ್ತ್ಸನಾರ್ಥಾ ಪ್ಲುತಿಃ । ಏವಮುಕ್ತಃ ಸಃ ಪ್ರತಿಶುಶ್ರಾವ — ಭೋ೩ ಇತಿ । ಭೋ೩ ಇತಿ ಅಪ್ರತಿರೂಪಮಪಿ ಕ್ಷತ್ತ್ರಿಯಂ ಪ್ರತಿ ಉಕ್ತವಾನ್ ಕ್ರುದ್ಧಃ ಸನ್ । ಅನುಶಿಷ್ಟಃ ಅನುಶಾಸಿತೋಽಸಿ ಭವಸಿ ಕಿಂ ಪಿತ್ರಾ — ಇತ್ಯುವಾಚ ರಾಜಾ । ಪ್ರತ್ಯಾಹ ಇತರಃ — ಓಮಿತಿ, ಬಾಢಮನುಶಿಷ್ಟೋಽಸ್ಮಿ, ಪೃಚ್ಛ ಯದಿ ಸಂಶಯಸ್ತೇ ॥

ಯದಾ ಕದಾಚಿದತಿಕ್ರಾಂತೇ ಕಾಲೇ ವೃತ್ತಾರ್ಥದ್ಯೋತಿತ್ವಂ ನಿಪಾತಸ್ಯ ದರ್ಶಯತಿ —

ಹಶಬ್ದ ಇತಿ ।

ಯಶಃಪ್ರಥನಂ ವಿದ್ವತ್ಸು ಸ್ವಕೀಯವಿದ್ಯಾಸಾಮರ್ಥ್ಯಖ್ಯಾಪನಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಿದ್ವಜ್ಜನವಿಶಿಷ್ಟತ್ವೇನೇತಿ ಶೇಷಃ । ಕ್ವಚಿಜ್ಜಯಸ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತತ್ವಂ ಗರ್ವೇ ಹೇತುಃ ।

ಕಿಮಿತಿ ರಾಜಾ ಶ್ವೇತಕೇತುಮಾಗತಮಾತ್ರಂ ತದೀಯಾಭಿಪ್ರಾಯಮಪ್ರತಿಪದ್ಯ ತಿರಸ್ಕುರ್ವನ್ನಿವ ಸಂಬೋಧಿತವಾನಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಸ ರಾಜೇತಿ ।

ಸಂಬೋಧ್ಯ ಭರ್ತ್ಸನಂ ಕೃತವಾನಿತಿ ಶೇಷಃ ।

ತದವದ್ಯೋತಿ ಪದಮಿಹ ನಾಸ್ತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಭರ್ತ್ಸನಾರ್ಥೇತಿ ।

ಭೋ ೩ ಇತಿ ಪ್ರತಿವಚನಮಾಚಾರ್ಯಂ ಪ್ರತ್ಯುಚಿತಂ ನ ಕ್ಷತ್ತ್ರಿಯಂ ಪ್ರತಿ ತಸ್ಯ ಹೀನತ್ವಾದಿತ್ಯಾಹ —

ಭೋ ೩ ಇತೀತಿ ।

ಅಪ್ರತಿರೂಪವಚನೇ ಕ್ರೋಧಂ ಹೇತೂಕರೋತಿ —

ಕ್ರುದ್ಧಃ ಸನ್ನಿತಿ ।

ಪಿತುಃ ಸಕಾಶಾತ್ತವ ಲಬ್ಧಾನುಶಾಸನತ್ವೇ ಲಿಂಗಂ ನಾಸ್ತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಪೃಚ್ಛೇತಿ ॥೧॥