యద్యేవమ్ , వేత్థ విజానాసి కిమ్ , యథా యేన ప్రకారేణ ఇమాః ప్రజాః ప్రసిద్ధాః, ప్రయత్యః మ్రియమాణాః, విప్రతిపద్యన్తా౩ ఇతి విప్రతిపద్యన్తే ; విచారణార్థా ప్లుతిః ; సమానేన మార్గేణ గచ్ఛన్తీనాం మార్గద్వైవిధ్యం యత్ర భవతి, తత్ర కాశ్చిత్ప్రజా అన్యేన మార్గేణ గచ్ఛన్తి కాశ్చిదన్యేనేతి విప్రతిపత్తిః ; యథా తాః ప్రజా విప్రతిపద్యన్తే, తత్ కిం వేత్థేత్యర్థః । నేతి హోవాచ ఇతరః । తర్హి వేత్థ ఉ యథా ఇమం లోకం పునః ఆపద్యన్తా౩ ఇతి, పునరాపద్యన్తే, యథా పునరాగచ్ఛన్తి ఇమం లోకమ్ । నేతి హైవోవాచ శ్వేతకేతుః । వేత్థ ఉ యథా అసౌ లోక ఎవం ప్రసిద్ధేన న్యాయేన పునః పునరసకృత్ ప్రయద్భిః మ్రియమాణైః యథా యేన ప్రకారేణ న సమ్పూర్యతా౩ ఇతి, న సమ్పూర్యతేఽసౌ లోకః, తత్కిం వేత్థ । నేతి హైవోవాచ । వేత్థ ఉ యతిథ్యాం యత్సఙ్ఖ్యాకాయామ్ ఆహుత్యామ్ ఆహుతౌ హుతాయమ్ ఆపః పురుషవాచః, పురుషస్య యా వాక్ సైవ యాసాం వాక్ , తాః పురుషవాచో భూత్వా పురుషశబ్దవాచ్యా వా భూత్వా ; యదా పురుషాకారపరిణతాః, తదా పురుషవాచో భవన్తి ; సముత్థాయ సమ్యగుత్థాయ ఉద్భూతాః సత్యః వదన్తీ౩ ఇతి । నేతి హైవోవాచ । యద్యేవం వేత్థ ఉ దేవయానస్య పథో మార్గస్య ప్రతిపదమ్ , ప్రతిపద్యతే యేన సా ప్రతిపత్ తాం ప్రతిపదమ్ , పితృయాణస్య వా ప్రతిపదమ్ ; ప్రతిపచ్ఛబ్దవాచ్యమర్థమాహ — యత్కర్మ కృత్వా యథావిశిష్టం కర్మ కృత్వేత్యర్థః, దేవయానం వా పన్థానం మార్గం ప్రతిపద్యన్తే, పితృయాణం వా యత్కర్మ కృత్వా ప్రతిపద్యన్తే, తత్కర్మ ప్రతిపదుచ్యతే ; తాం ప్రతిపదం కిం వేత్థ, దేవలోకపితృలోకప్రతిపత్తిసాధనం కిం వేత్థేత్యర్థః । అప్యత్ర అస్యార్థస్య ప్రకాశకమ్ ఋషేః మన్త్రస్య వచః వాక్యమ్ నః శ్రుతమస్తి, మన్త్రోఽపి అస్యార్థస్య ప్రకాశకో విద్యత ఇత్యర్థః । కోఽసౌ మన్త్ర ఇత్యుచ్యతే — ద్వే సృతీ ద్వౌ మార్గావశృణవం శ్రుతవానస్మి ; తయోః ఎకా పితృణాం ప్రాపికా పితృలోకసమ్బద్ధా, తయా సృత్యా పితృలోకం ప్రాప్నోతీత్యర్థః ; అహమశృణవమితి వ్యవహితేన సమ్బన్ధః ; దేవానామ్ ఉత అపి దేవానాం సమ్బన్ధినీ అన్యా, దేవాన్ప్రాపయతి సా । కే పునః ఉభాభ్యాం సృతిభ్యాం పితౄన్ దేవాంశ్చ గచ్ఛన్తీత్యుచ్యతే — ఉత అపి మర్త్యానాం మనుష్యాణాం సమ్బన్ధిన్యౌ ; మనుష్యా ఎవ హి సృతిభ్యాం గచ్ఛన్తీత్యర్థః । తాభ్యాం సృతిభ్యామ్ ఇదం విశ్వం సమస్తమ్ ఎజత్ గచ్ఛత్ సమేతి సఙ్గచ్ఛతే । తే చ ద్వే సృతీ యదన్తరా యయోరన్తరా యదన్తరా, పితరం మాతరం చ, మాతాపిత్రోః అన్తరా మధ్యే ఇత్యర్థః । కౌ తౌ మాతాపితరౌ ? ద్యావాపృథివ్యౌ అణ్డకపాలే ; ‘ఇయం వై మాతా అసౌ పితా’ (శత. బ్రా. ౧౩ । ౩ । ౯ । ౭) ఇతి హి వ్యాఖ్యాతం బ్రాహ్మణేన । అణ్డకపాలయోర్మధ్యే సంసారవిషయే ఎవ ఎతే సృతీ, న ఆత్యన్తికామృతత్వగమనాయ । ఇతర ఆహ — న అహమ్ అతః అస్మాత్ ప్రశ్నసముదాయాత్ ఎకఞ్చన ఎకమపి ప్రశ్నమ్ , న వేద, నాహం వేదేతి హోవాచ శ్వేతకేతుః ॥