ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃದ್ವಿತೀಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಅಥೈನಂ ವಸತ್ಯೋಪಮಂತ್ರಯಾಂಚಕ್ರೇಽನಾದೃತ್ಯ ವಸತಿಂ ಕುಮಾರಃ ಪ್ರದುದ್ರಾವ ಸ ಆಜಗಾಮ ಪಿತರಂ ತಂ ಹೋವಾಚೇತಿ ವಾವ ಕಿಲ ನೋ ಭವಾನ್ಪುರಾನುಶಿಷ್ಟಾನವೋಚ ಇತಿ ಕಥಂ ಸುಮೇಧ ಇತಿ ಪಂಚ ಮಾ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ರಾಜನ್ಯಬಂಧುರಪ್ರಾಕ್ಷೀತ್ತತೋ ನೈಕಂಚನ ವೇದೇತಿ ಕತಮೇ ತ ಇತೀಮ ಇತಿ ಹ ಪ್ರತೀಕಾನ್ಯುದಾಜಹಾರ ॥ ೩ ॥
ಅಥ ಅನಂತರಮ್ ಅಪನೀಯ ವಿದ್ಯಾಭಿಮಾನಗರ್ವಮ್ ಏನಂ ಪ್ರಕೃತಂ ಶ್ವೇತಕೇತುಮ್ , ವಸತ್ಯಾ ವಸತಿಪ್ರಯೋಜನೇನ ಉಪಮಂತ್ರಯಾಂಚಕ್ರೇ ; ಇಹ ವಸಂತು ಭವಂತಃ, ಪಾದ್ಯಮರ್ಘ್ಯಂ ಚ ಆನೀಯತಾಮ್ — ಇತ್ಯುಪಮಂತ್ರಣಂ ಕೃತವಾನ್ರಾಜಾ । ಅನಾದೃತ್ಯ ತಾಂ ವಸತಿಂ ಕುಮಾರಃ ಶ್ವೇತಕೇತುಃ ಪ್ರದುದ್ರಾವ ಪ್ರತಿಗತವಾನ್ ಪಿತರಂ ಪ್ರತಿ । ಸ ಚ ಆಜಗಾಮ ಪಿತರಮ್ , ಆಗತ್ಯ ಚ ಉವಾಚ ತಮ್ , ಕಥಮಿತಿ — ವಾವ ಕಿಲ ಏವಂ ಕಿಲ, ನಃ ಅಸ್ಮಾನ್ ಭವಾನ್ ಪುರಾ ಸಮಾವರ್ತನಕಾಲೇ ಅನುಶಿಷ್ಟಾನ್ ಸರ್ವಾಭಿರ್ವಿದ್ಯಾಭಿಃ ಅವೋಚಃ ಅವೋಚದಿತಿ । ಸೋಪಾಲಂಭಂ ಪುತ್ರಸ್ಯ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಆಹ ಪಿತಾ — ಕಥಂ ಕೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ತವ ದುಃಖಮುಪಜಾತಮ್ , ಹೇ ಸುಮೇಧಃ, ಶೋಭನಾ ಮೇಧಾ ಯಸ್ಯೇತಿ ಸುಮೇಧಾಃ । ಶೃಣು, ಮಮ ಯಥಾ ವೃತ್ತಮ್ ; ಪಂಚ ಪಂಚಸಂಖ್ಯಾಕಾನ್ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ ಮಾ ಮಾಂ ರಾಜನ್ಯಬಂಧುಃ ರಾಜನ್ಯಾ ಬಂಧವೋ ಯಸ್ಯೇತಿ ; ಪರಿಭವವಚನಮೇತತ್ ರಾಜನ್ಯಬಂಧುರಿತಿ ; ಅಪ್ರಾಕ್ಷೀತ್ ಪೃಷ್ಟವಾನ್ ; ತತಃ ತಸ್ಮಾತ್ ನ ಏಕಂಚನ ಏಕಮಪಿ ನ ವೇದ ನ ವಿಜ್ಞಾತವಾನಸ್ಮಿ । ಕತಮೇ ತೇ ರಾಜ್ಞಾ ಪೃಷ್ಟಾಃ ಪ್ರಶ್ನಾ ಇತಿ ಪಿತ್ರಾ ಉಕ್ತಃ ಪುತ್ರಃ ‘ಇಮೇ ತೇ’ ಇತಿ ಹ ಪ್ರತೀಕಾನಿ ಮುಖಾನಿ ಪ್ರಶ್ನಾನಾಮ್ ಉದಾಜಹಾರ ಉದಾಹೃತವಾನ್ ॥

ರಾಜನ್ಯದತ್ತವಸತ್ಯನಾದರೇ ಹೇತುಮಾಹ —

ಕುಮಾರ ಇತಿ ।

ಏವಂ ಕಿಲೇತಿ ರಾಜಪರಾಭವಲಿಂಗಕಂ ಪಿತೃವಚಸೋ ಮೃಷಾತ್ವಂ ದ್ಯೋತ್ಯತೇ ।

ಅಜ್ಞಾನಾಧೀನಂ ದುಃಖಂ ತವಾಸಂಭಾವಿತಮಿತಿ ಸೂಚಯತಿ —

ಸುಮೇಧ ಇತಿ ॥೩॥