ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃದ್ವಿತೀಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಸ ಹೋವಾಚ ತಥಾ ನಸ್ತ್ವಂ ಗೌತಮ ಮಾಪರಾಧಾಸ್ತವ ಚ ಪಿತಾಮಹಾ ಯಥೇಯಂ ವಿದ್ಯೇತಃ ಪೂರ್ವಂ ನ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಸ ತಾಂ ತ್ವಹಂ ತುಭ್ಯಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಕೋ ಹಿ ತ್ವೈವಂ ಬ್ರುವಂತಮರ್ಹತಿ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತುಮಿತಿ ॥ ೮ ॥
ಏವಂ ಗೌತಮೇನ ಆಪದಂತರೇ ಉಕ್ತೇ, ಸ ಹೋವಾಚ ರಾಜಾ ಪೀಡಿತ ಮತ್ವಾ ಕ್ಷಾಮಯನ್ — ತಥಾ ನಃ ಅಸ್ಮಾನ್ ಪ್ರತಿ, ಮಾ ಅಪರಾಧಾಃ ಅಪರಾಧಂ ಮಾ ಕಾರ್ಷೀಃ, ಅಸ್ಮದೀಯೋಽಪರಾಧಃ ನ ಗ್ರಹೀತವ್ಯ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ; ತವ ಚ ಪಿತಾಮಹಾಃ ಅಸ್ಮಾತ್ಪಿತಾಮಹೇಷು ಯಥಾ ಅಪರಾಧಂ ನ ಜಗೃಹುಃ, ತಥಾ ಪಿತಾಮಹಾನಾಂ ವೃತ್ತಮ್ ಅಸ್ಮಾಸ್ವಪಿ ಭವತಾ ರಕ್ಷಣೀಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಯಥಾ ಇಯಂ ವಿದ್ಯಾ ತ್ವಯಾ ಪ್ರಾರ್ಥಿತಾ ಇತಃ ತ್ವತ್ಸಂಪ್ರದಾನಾತ್ಪೂರ್ವಮ್ ಪ್ರಾಕ್ ನ ಕಸ್ಮಿನ್ನಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಉವಾಸ ಉಷಿತವತೀ, ತಥಾ ತ್ವಮಪಿ ಜಾನೀಷೇ ; ಸರ್ವದಾ ಕ್ಷತ್ತ್ರಿಯಪರಂಪರಯಾ ಇಯಂ ವಿದ್ಯಾ ಆಗತಾ ; ಸಾ ಸ್ಥಿತಿಃ ಮಯಾಪಿ ರಕ್ಷಣೀಯಾ, ಯದಿ ಶಕ್ಯತೇ ಇತಿ — ಉಕ್ತಮ್ ‘ದೈವೇಷು ಗೌತಮ ತದ್ವರೇಷು ಮಾನುಷಾಣಾಂ ಬ್ರೂಹಿ’ ಇತಿ ; ನ ಪುನಃ ತವ ಅದೇಯೋ ವರ ಇತಿ ; ಇತಃ ಪರಂ ನ ಶಕ್ಯತೇ ರಕ್ಷಿತುಮ್ ; ತಾಮಪಿ ವಿದ್ಯಾಮ್ ಅಹಂ ತುಭ್ಯಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ । ಕೋ ಹಿ ಅನ್ಯೋಽಪಿ ಹಿ ಯಸ್ಮಾತ್ ಏವಂ ಬ್ರೂವಂತಂ ತ್ವಾಮ್ ಅರ್ಹತಿ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತುಮ್ — ನ ವಕ್ಷ್ಯಾಮೀತಿ ; ಅಹಂ ಪುನಃ ಕಥಂ ನ ವಕ್ಷ್ಯೇ ತುಭ್ಯಮಿತಿ ॥

ವಿದ್ಯಾರಾಹಿತ್ಯಾಪೇಕ್ಷಯಾ ನಿಹೀನಶಿಷ್ಯಭಾವೋಪಗತಿರಾಪದಂತರಮ್ । ತಥಾಶಬ್ದಾರ್ಥಮೇವ ವಿಶದಯತಿ —

ತವ ಚೇತಿ ।

ಸಂತು ಪಿತಾಮಹಾ ಯಥಾ ತಥಾ ಕಿಮಸ್ಮಾಕಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಪಿತಾಮಹಾನಾಮಿತಿ ।

ಕಿಮಿತಿ ತರ್ಹೀಯಂ ವಿದ್ಯಾ ಝಟಿತಿ ಮಹ್ಯಂ ನೋಪದಿಶ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —

ನ ಕಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।

ತರ್ಹಿ ಭವತಾ ಸಾ ಸ್ಥಿತೀ ರಕ್ಷ್ಯತಾಮಹಂ ತು ಯಥಾಗತಂ ಗಮಿಷ್ಯಾಮೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಇತಃ ಪರಮಿತಿ ।

ತವಾಹಂ ಶಿಷ್ಯೋಽಸ್ಮೀತ್ಯೇವಂ ಬ್ರುವಂತಂ ಮತ್ತೋಽನ್ಯೋಽಪಿ ನ ವಕ್ಷ್ಯಾಮೀತಿ ಯಸ್ಮಾನ್ನ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತುಮರ್ಹತಿ ತಸ್ಮಾದಹಂ ಪುನಸ್ತುಭ್ಯಂ ಕಥಂ ನ ವಕ್ಷ್ಯೇ ಕಿಂತು ವಕ್ಷ್ಯಾಮ್ಯೇವ ವಿದ್ಯಾಮಿತ್ಯುಕ್ತಮುಪಪಾದಯತಿ —

ಕೋ ಹೀತ್ಯಾದಿನಾ ॥೮॥