బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
షష్ఠోఽధ్యాయఃద్వితీయం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
స హోవాచ తథా నస్త్వం గౌతమ మాపరాధాస్తవ చ పితామహా యథేయం విద్యేతః పూర్వం న కస్మింశ్చన బ్రాహ్మణ ఉవాస తాం త్వహం తుభ్యం వక్ష్యామి కో హి త్వైవం బ్రువన్తమర్హతి ప్రత్యాఖ్యాతుమితి ॥ ౮ ॥
ఎవం గౌతమేన ఆపదన్తరే ఉక్తే, స హోవాచ రాజా పీడిత మత్వా క్షామయన్ — తథా నః అస్మాన్ ప్రతి, మా అపరాధాః అపరాధం మా కార్షీః, అస్మదీయోఽపరాధః న గ్రహీతవ్య ఇత్యర్థః ; తవ చ పితామహాః అస్మాత్పితామహేషు యథా అపరాధం న జగృహుః, తథా పితామహానాం వృత్తమ్ అస్మాస్వపి భవతా రక్షణీయమిత్యర్థః । యథా ఇయం విద్యా త్వయా ప్రార్థితా ఇతః త్వత్సమ్ప్రదానాత్పూర్వమ్ ప్రాక్ న కస్మిన్నపి బ్రాహ్మణే ఉవాస ఉషితవతీ, తథా త్వమపి జానీషే ; సర్వదా క్షత్త్రియపరమ్పరయా ఇయం విద్యా ఆగతా ; సా స్థితిః మయాపి రక్షణీయా, యది శక్యతే ఇతి — ఉక్తమ్ ‘దైవేషు గౌతమ తద్వరేషు మానుషాణాం బ్రూహి’ ఇతి ; న పునః తవ అదేయో వర ఇతి ; ఇతః పరం న శక్యతే రక్షితుమ్ ; తామపి విద్యామ్ అహం తుభ్యం వక్ష్యామి । కో హి అన్యోఽపి హి యస్మాత్ ఎవం బ్రూవన్తం త్వామ్ అర్హతి ప్రత్యాఖ్యాతుమ్ — న వక్ష్యామీతి ; అహం పునః కథం న వక్ష్యే తుభ్యమితి ॥

విద్యారాహిత్యాపేక్షయా నిహీనశిష్యభావోపగతిరాపదన్తరమ్ । తథాశబ్దార్థమేవ విశదయతి —

తవ చేతి ।

సన్తు పితామహా యథా తథా కిమస్మాకమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

పితామహానామితి ।

కిమితి తర్హీయం విద్యా ఝటితి మహ్యం నోపదిశ్యతే తత్రాఽఽహ —

న కస్మిన్నితి ।

తర్హి భవతా సా స్థితీ రక్ష్యతామహం తు యథాగతం గమిష్యామీత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

ఇతః పరమితి ।

తవాహం శిష్యోఽస్మీత్యేవం బ్రువన్తం మత్తోఽన్యోఽపి న వక్ష్యామీతి యస్మాన్న ప్రత్యాఖ్యాతుమర్హతి తస్మాదహం పునస్తుభ్యం కథం న వక్ష్యే కిన్తు వక్ష్యామ్యేవ విద్యామిత్యుక్తముపపాదయతి —

కో హీత్యాదినా ॥౮॥