ಯೋಷಾ ವಾ ಅಗ್ನಿರ್ಗೌತಮ । ಯೋಷೇತಿ ಸ್ತ್ರೀ ಪಂಚಮೋ ಹೋಮಾಧಿಕರಣಮ್ ಅಗ್ನಿಃ ತಸ್ಯಾಃ ಉಪಸ್ಥ ಏವ ಸಮಿತ್ ; ತೇನ ಹಿ ಸಾ ಸಮಿಧ್ಯತೇ । ಲೋಮಾನಿ ಧೂಮಃ, ತದುತ್ಥಾನಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ । ಯೋನಿಃ ಅರ್ಚಿಃ, ವರ್ಣಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ । ಯದಂತಃ ಕರೋತಿ, ತೇಽಂಗಾರಾಃ ; ಅಂತಃಕರಣಂ ಮೈಥುನವ್ಯಾಪಾರಃ, ತೇಽಂಗಾರಾಃ, ವೀರ್ಯೋಪಶಮಹೇತುತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ ; ವೀರ್ಯಾದ್ಯುಪಶಮಕಾರಣಂ ಮೈಥುನಮ್ , ತಥಾ ಅಂಗಾರಭಾವಃ ಅಗ್ನೇರುಪಶಮಕಾರಣಮ್ । ಅಭಿನಂದಾಃ ಸುಖಲವಾಃ ಕ್ಷುದ್ರತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ ವಿಸ್ಫುಲಿಂಗಾಃ । ತಸ್ಮಿನ್ ರೇತೋ ಜುಹ್ವತಿ । ತಸ್ಯಾ ಆಹುತೇಃ ಪುರುಷಃ ಸಂಭವತಿ । ಏವಂ ದ್ಯುಪರ್ಜನ್ಯಾಯಂಲೋಕಪುರುಷಯೋಷಾಗ್ನಿಷು ಕ್ರಮೇಣ ಹೂಯಮಾನಾಃ ಶ್ರದ್ಧಾಸೋಮವೃಷ್ಟ್ಯನ್ನರೇತೋಭಾವೇನ ಸ್ಥೂಲತಾರತಮ್ಯಕ್ರಮಮಾಪದ್ಯಮಾನಾಃ ಶ್ರದ್ಧಾಶಬ್ದವಾಚ್ಯಾ ಆಪಃ ಪುರುಷಶಬ್ದಮಾರಭಂತೇ । ಯಃ ಪ್ರಶ್ನಃ ಚತುರ್ಥಃ ‘ವೇತ್ಥ ಯತಿಥ್ಯಾಮಾಹುತ್ಯಾಂ ಹುತಾಯಾಮಾಪಃ ಪುರುಷವಾಚೋ ಭೂತ್ವಾ ಸಮುತ್ಥಾಯ ವದಂತೀ೩’ (ಬೃ. ಉ. ೬ । ೨ । ೨) ಇತಿ, ಸ ಏಷ ನಿರ್ಣೀತಃ — ಪಂಚಮ್ಯಾಮಾಹುತೌ ಯೋಷಾಗ್ನೌ ಹುತಾಯಾಂ ರೇತೋಭೂತಾ ಆಪಃ ಪುರುಷವಾಚೋ ಭವಂತೀತಿ । ಸ ಪುರುಷಃ ಏವಂ ಕ್ರಮೇಣ ಜಾತೋ ಜೀವತಿ ; ಕಿಯಂತಂ ಕಾಲಮಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ — ಯಾವಜ್ಜೀವತಿ ಯಾವದಸ್ಮಿನ್ ಶರೀರೇ ಸ್ಥಿತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಕರ್ಮ ವಿದ್ಯತೇ, ತಾವದಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಅಥ ತತ್ಕ್ಷಯೇ ಯದಾ ಯಸ್ಮಿನ್ಕಾಲೇ ಮ್ರಿಯತೇ ॥