ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃಚತುರ್ಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಏತದದ್ಧ ಸ್ಮ ವೈ ತದ್ವಿದ್ವಾನುದ್ದಾಲಕ ಆರುಣಿರಾಹೈತದ್ಧ ಸ್ಮ ವೈ ತದ್ವಿದ್ವಾನ್ನಾಕೋ ಮೌದ್ಗಲ್ಯ ಆಹೈತದ್ಧ ಸ್ಮ ವೈ ತದ್ವಿದ್ವಾನ್ಕುಮಾರಹಾರಿತ ಆಹ ಬಹವೋ ಮರ್ಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯನಾ ನಿರಿಂದ್ರಿಯಾ ವಿಸುಕೃತೋಽಸ್ಮಾಲ್ಲೋಕಾತ್ಪ್ರಯಂತಿ ಯ ಇದಮವಿದ್ವಾಂಸೋಽಧೋಪಹಾಸಂ ಚರಂತೀತಿ ಬಹು ವಾ ಇದಂ ಸುಪ್ತಸ್ಯ ವಾ ಜಾಗ್ರತೋ ವಾ ರೇತಃ ಸ್ಕಂದತಿ ॥ ೪ ॥
ಏತದ್ಧ ಸ್ಮ ವೈ ತತ್ ವಿದ್ವಾನ್ ಉದ್ದಾಲಕ ಆರುಣಿಃ ಆಹ ಅಧೋಪಹಾಸಾಖ್ಯಂ ಮೈಥುನಕರ್ಮ ವಾಜಪೇಯಸಂಪನ್ನಂ ವಿದ್ವಾನಿತ್ಯರ್ಥಃ । ತಥಾ ನಾಕೋ ಮೌದ್ಗಲ್ಯಃ ಕುಮಾರಹಾರಿತಶ್ಚ । ಕಿಂ ತ ಆಹುರಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ — ಬಹವೋ ಮರ್ಯಾ ಮರಣಧರ್ಮಿಣೋ ಮನುಷ್ಯಾಃ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಯನಂ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯನಾಃ ಬ್ರಹ್ಮಬಂಧವಃ ಜಾತಿಮಾತ್ರೋಪಜೀವಿನ ಇತ್ಯೇತತ್ , ನಿರಿಂದ್ರಿಯಾಃ ವಿಶ್ಲಿಷ್ಟೇಂದ್ರಿಯಾಃ, ವಿಸುಕೃತಃ ವಿಗತಸುಕೃತಕರ್ಮಾಣಃ, ಅವಿದ್ವಾಂಸಃ ಮೈಥುನಕರ್ಮಾಸಕ್ತಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ; ತೇ ಕಿಮ್ ? ಅಸ್ಮಾತ್ ಲೋಕಾತ್ ಪ್ರಯಂತಿ ಪರಲೋಕಾತ್ ಪರಿಭ್ರಷ್ಟಾ ಇತಿ । ಮೈಥುನಕರ್ಮಣೋಽತ್ಯಂತಪಾಪಹೇತುತ್ವಂ ದರ್ಶಯತಿ — ಯ ಇದಮವಿದ್ವಾಂಸೋಽಧೋಪಹಾಸಂ ಚರಂತೀತಿ । ಶ್ರೀಮಂಥಂ ಕೃತ್ವಾ ಪತ್ನ್ಯಾ ಋತುಕಾಲಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೇಣ ಪ್ರತೀಕ್ಷತೇ ; ಯದಿ ಇದಂ ರೇತಃ ಸ್ಕಂದತಿ, ಬಹು ವಾ ಅಲ್ಪಂ ವಾ, ಸುಪ್ತಸ್ಯ ವಾ ಜಾಗ್ರತೋ ವಾ, ರಾಗಪ್ರಾಬಲ್ಯಾತ್ ॥೪॥

ಅವಿದುಷಾಮತಿಗರ್ಹಿತಮಿದಂ ಕರ್ಮೇತ್ಯತ್ರಾಽಽಚಾರ್ಯಪರಂಪರಾಸಮ್ಮತಿಮಾಹ —

ಏತದ್ಧೇತಿ ।

ಪಶುಕರ್ಮಣೋ ವಾಜಪೇಯಸಂಪನ್ನತ್ವಮಿದಂಶಬ್ದಾರ್ಥಃ । ಅವಿದುಷಾಮವಾಚ್ಯೇ ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವೃತ್ತಾನಾಂ ದೋಷಿತ್ವಮುಪಸಂಹರ್ತುಮಿತಿಶಬ್ದಃ ।

ವಿದುಷೋ ಲಾಭಮವಿದುಷಶ್ಚ ದೋಷಂ ದರ್ಶಯಿತ್ವಾ ಕ್ರಿಯಾಕಾಲಾತ್ಪ್ರಾಗೇವ ರೇತಃಸ್ಖಲನೇ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಂ ದರ್ಶಯತಿ —

ಶ್ರೀಮಂಥಮಿತಿ ।

ಯಃ ಪ್ರತೀಕ್ಷತೇ ತಸ್ಯ ರೇತೋ ಯದಿ ಸ್ಕಂದತೀತಿ ಯೋಜನಾ ॥೪॥