संप्रसादस्य विदुषो यन्मुक्त्यालम्बनं शुद्धं ब्रह्म तत्तादात्म्योपदेशेनोपास्यं स्तोतुं संप्रसादशब्दार्थं कथयति –
सुषुप्तेति ।
सम्यक्प्रसीदतीति संप्रसादो विद्वानिति शेषः ।
स्वाभाविकमेवाऽऽत्मनः स्वास्थ्यं कथं सुषुप्ते प्रसीदतीति विशेष्यते तत्राऽऽह –
जाग्रदिति ।
जहातीति सुषुप्तः पुरुषः संप्रसाद इति विशेषव्युत्पत्तिबलेन संप्रसादशब्दः सौषुप्तसर्वजीवसाधारणस्तत्कथमेष संप्रसाद इति सन्निहितविद्वत्परामर्शस्तत्राऽऽह –
संप्रसादशब्द इति ।
तस्य सौषुप्तसर्वजीवसाधारणत्वेऽपि प्रक्रमवशाद्विद्वानेवैष संप्रसाद इति व्यपदिश्यते । यथा सन्निहितोऽर्थो यत्नविशेषादेष इति शब्दशक्तिवशादुच्यते तथेहापीत्यर्थः । एष एवंवित्प्रकृतः संप्रसादः स विद्वानिति यावत् । विवेकानन्तर्यमथशब्दार्थः ।
समुत्थानशब्दस्य मुख्यार्थत्वं वारयति –
न त्विति ।
देहाद्व्युत्थितस्यापि स्वेन रूपेणामिनिष्पत्तिर्भविष्यतीत्याशङ्क्याऽऽह –
न हीति ।
कुतोऽयं स्वरूपेऽभिनिष्पत्तिप्रयोगस्तत्राऽऽह –
प्रागिति ।
एतच्छब्दः सम्यग्ज्ञानविषयः । अनात्मस्वरूपप्रतिपत्तिभ्रान्तिनिवृत्त्यपेक्षया स्वरूपसंपत्तिरुपचरितेत्यर्थः ।
किं तत्स्वरूपमिति तदाह –
अशरीरता हीति ।
यथा मिथ्यारूप्यतादात्म्यनिवृत्तौ स्वाभाविकेनारूप्यात्मना शुक्तिरवतिष्ठते तथा शरीरतादात्म्यभ्रान्तिनिवृत्तौ तदभावोपलक्षितं स्वच्छं स्वरूपमेवावस्थितं भवतीत्यर्थः ।
एष आत्मेति होवाचेत्यत्रैषशब्दार्थमाह –
यत्स्वमिति ।
कोऽसावुक्तिकर्तेत्याकाङ्क्षायामाह –
स ब्रूयादिति ।
न केवलमात्मत्वमेव प्रकृतस्य ज्योतिषः किन्तु रूपान्तरत्वमस्तीत्याह –
किञ्चेति ।
अविनाशित्वे हेतुमाह –
भूमेति ।
तथाऽपि कथमविनाशित्वं तत्राऽऽह –
यो वा इति ।
इतिशब्दो हेत्वर्थः । यस्माद्यथोक्तलक्षणं ब्रह्म तस्मात्तदुपासनामर्हतीत्यर्थः ।
उपास्यस्य ब्रह्मणो नाम निर्दिशति –
तस्येति ।
उक्तस्य पुनरुक्तिरनर्थिकेत्याशङ्क्य परिहरति –
किमर्थमित्यादिना ॥४॥