नाडीस्वरूपमुक्त्वा विज्ञानात्मस्वापाधिकरणत्वेन ताः स्तोतुमादौ स्वापं प्रस्तौति –
तत्तत्रेति ।
सप्तम्यर्थमेव स्फुटयति –
एवं सतीति ।
नाडीस्वरूपे पूर्वोक्तरीत्या निरूपिते सतीत्यर्थः । एतत्स्वपनमिति क्रियाविशेषणम् ।
समस्तविशेषणस्यार्थवत्वमाह –
स्वापस्येति ।
दर्शनवृत्तिमददर्शनवृत्तिश्चेति द्विप्रकारत्वं स्वापस्येष्टम् । तत्र दर्शनवृत्तेः स्वापस्य व्यावृत्त्यर्थं समस्त इति विशेषणम् ।
तस्य संपिण्डितमर्थमाह –
उपसंहृतेति ।
विशेषणान्तरमुत्थाप्य व्याकरोति –
अत इति ।
उपसंहृतसर्वकरणत्वादिति यावत् ।
उक्तं विशेषणद्वयमुपजीव्य स्वप्नमित्यादि व्याचष्टे –
अत एवेति ।
नाडीषु प्रविष्टो भवतीति यदुक्तं तदयुक्तं य एषोऽन्तर्हृदय आकशस्तस्मिञ्शेत इत्यङ्गीकारादित्याशङ्क्याऽऽह –
नाडीभिरिति ।
नाडीष्विति श्रुता सप्तमी कथं नाडीभिरिति तृतीयया व्याख्यायते तत्राऽऽह –
न हीति ।
तदेति सुषुप्त्यवस्थोच्यते ।
तस्यामवस्थायां कर्माभावे कथं पुनरुत्थानमित्याशङ्क्याऽऽह –
देहेति ।
सुखदुःखानुभवाभावात्पाप्मासंस्पर्शोऽत्र विवक्षितो न तु कर्माभावादित्यर्थः ।
अविषयत्वं साधयति –
अन्यो हीति ।
सुषुप्ते स्वरूपावस्थस्य कथं प्रच्यवनमित्याशङ्क्याऽऽह –
स्वरूपेति ।
अविद्याकामकर्मणां बीजमनाद्यज्ञानं तस्य ब्रह्मविद्याख्येनाग्नीना न स्वापे दाहस्तन्निमित्तं सुषुप्तस्य पुनः स्वरूपप्रच्यवनमिति सम्बन्धः ।
तदेव व्याचष्टे –
जाग्रदिति ।
कीदृक्प्रच्यवनमित्यपेक्षायामाह –
बाह्येति ।
एतच्च सति सम्पद्य न विदुरित्यादावुदितमित्याह –
इत्यवोचामेति ।
तेजसा हेति पाप्मास्पर्शे श्रौतौ हेतुस्तं हेतुं व्याचष्टे –
यदेति ।
तद्व्याप्तिकार्यमाह –
अत इति ।
कार्यकरणसंस्पर्शाभावफलं दर्शयति –
तस्मादिति ॥३॥