ಸರ್ವಕರ್ಮಸಂನ್ಯಾಸಪೂರ್ವಕಾದಾತ್ಮಜ್ಞಾನಾದೇವ ಕೇವಲಾತ್ ಕೈವಲ್ಯಪ್ರಾಪ್ತಿರಿತಿ ಗೀತಾಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಃ ಸ್ವಾಭಿಪ್ರೇತೋ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಃ । ಸಂಪ್ರತಿ ವೃತ್ತಿಕೃತಾಮಭಿಪ್ರೇತಂ ನಿರಸಿತುಮನುವದತಿ -
ಅತ್ರೇತಿ।
ನಿರ್ಧಾರಿತಃ ಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಃ ಸತಿಸಪ್ತಮ್ಯಾ ಪರಾಮೃಶ್ಯತೇ ।
ತೇಷಾಮುಕ್ತಿಮೇವ ವಿವೃಣ್ವನ್ ಆದೌ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕಮಭ್ಯುಪಗಮಂ ಪ್ರತ್ಯಾದಿಶತಿ -
ಸರ್ವಕರ್ಮೇತಿ ।
ವೈದಿಕೇನ ಕರ್ಮಣಾ ಸಮುಚ್ಚಯಂ ವ್ಯುದಸಿತುಂ ಮಾತ್ರಪದಮ್ । ಸ್ಮಾರ್ತೇನ ಕರ್ಮಣಾ ಸಮುಚ್ಚಯಂ ನಿರಸಿತುಮವಧಾರಣಮ್ ।
ಅಭ್ಯಾಸಸಂಬಂಧಂ ಧುನೀತೇ -
ಕೇವಲಾದಿತಿ ।
ನೈವೇತ್ಯೇವಕಾರಃ ಸಂಬಧ್ಯತೇ ।
ಕೇನ ತರ್ಹಿ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಜ್ಞಾನಂ ಕೈವಲ್ಯಪ್ರಾಪ್ತಿಕಾರಣಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -
ಕಿಂ ತರ್ಹೀತಿ ।
ಕಿಂ ತತ್ರ ಪ್ರಮಾಪಕಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಇದಮೇವ ಶಾಸ್ರಮಿತ್ಯಾಹ -
ಇತಿ ಸರ್ವಾಸ್ವಿತಿ ।
ಯಥಾ ಪ್ರಯಾಜಾನುಯಾಜಾದ್ಯುಪಕೃತಮೇವ ದರ್ಶಪೌರ್ಣಮಾಸಾದಿ ಸ್ವರ್ಗಸಾಧನಮ್ , ತಥಾ ಶ್ರೌತಸ್ಮಾರ್ತಕರ್ಮೋಪಕೃತಮೇವ ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾನಂ ಕೈವಲ್ಯಂ ಸಾಧಯತಿ । ವಿಮತಂ ಸೇತಿಕರ್ತವ್ಯತಾಕಮೇವ ಸ್ವಫಲಸಾಧಕಂ ಕರಣತ್ವಾದ್ ದರ್ಶಪೌರ್ಣಮಾಸಾದಿವತ್ । ತದೇವಂ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಸಮುಚ್ಚಯಪರಂ ಶಾಸ್ತ್ರಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಇತಿಪದಮ್ - ಆಹುರಿತ್ಯನೇನ ಪೂರ್ವೇಣ ಸಂಬಧ್ಯತೇ । ಪೌರ್ವಾಪರ್ಯಾಲೋಚನಾಯಾಂ ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ಸಮುಚ್ಚಯಪರತ್ವಂ ನ ನಿರ್ಧಾರಿತಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -
ಜ್ಞಾಪಕಂ ಚೇತಿ ।
ನ ಕೇವಲಂ ಜ್ಞಾನಂ ಮುಕ್ತಿಹೇತುಃ, ಅಪಿತು ಸಮುಚ್ಚಿತಮಿತ್ಯಸ್ಯಾರ್ಥಸ್ಯ ಸ್ವಧರ್ಮಾನನುಷ್ಠಾನೇ ಪಾಪಪ್ರಾಪ್ತಿವಚನಸಾಮರ್ಥ್ಯಲಕ್ಷಣಂ ಲಿಂಗಂ ಗಮಕಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ಸಮುಚ್ಚಯಪರತ್ವೇ ಲಿಂಗವದ್ವಾಕ್ಯಮಪಿ ಪ್ರಮಾಣಮಿತ್ಯಾಹ -
ಕರ್ಮಣ್ಯೇವೇತಿ ।
ತತ್ರೈವ ವಾಕ್ಯಾಂತರಮುದಾಹರತಿ -
ಕುರು ಕರ್ಮೇತಿ ।
ನನು - ‘ನ ಹಿಂಸ್ಯಾತ್ ಸರ್ವಾ ಭೂತಾನಿ’ ಇತ್ಯಾದಿನಾ ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧತ್ವೇನ ಹಿಂಸಾದೇರನರ್ಥಹೇತುತ್ವಾವಗಮಾತ್ ತದುಪೇತಂ ವೈದಿಕಂ ಕರ್ಮ ಅಧರ್ಮಾಯೇತಿ ನಾನುಷ್ಠಾತುಂ ಶಕ್ಯತೇ । ತಥಾ ಚ ತಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷೇ ಜ್ಞಾನೇನ ಸಮುಚ್ಚಯೋ ನ ಸಿಧ್ಯತೀತಿ ಸಾಂಖ್ಯಮತಮಾಶಂಕ್ಯ ಪರಿಹರತಿ -
ಹಿಂಸಾದೀತಿ ।
ಆದಿಶಬ್ದಾದುಚ್ಛಿಷ್ಟಭಕ್ಷಣಂ ಗೃಹ್ಯತೇ ।
ಯಥೋಕ್ತಾ ಶಂಕಾ ನ ಕರ್ತವ್ಯೇತ್ಯತ್ರ ಆಕಾಂಕ್ಷಾಪೂರ್ವಕಂ ಹೇತುಮಾಹ -
ಕಥಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಸ್ವಶಬ್ದೇನ ಕ್ಷತ್ರಿಯೋ ವಿವಕ್ಷ್ಯತೇ ।
ಯುದ್ಧಾಕರಣೇ ಕ್ಷತ್ರಿಯಸ್ಯ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಶ್ರವಣಾತ್ ತಸ್ಯ ತಂ ಪ್ರತಿ ನಿತ್ಯತ್ವೇನ ಅವಶ್ಯಕರ್ತವ್ಯತ್ವಪ್ರತೀತೇರ್ಗುರ್ವಾದಿಹಿಂಸಾಯುಕ್ತಮತಿಕ್ರೂರಮಪಿ ಕರ್ಮ ನ ಅಧರ್ಮಾಯೇತಿ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ -
ತದಕರಣೇ ಚೇತಿ ।
ಆಚಾರ್ಯಾದಿಹಿಂಸಾಯುಕ್ತಮತಿಕ್ರೂರಮಪಿ ಯುದ್ಧಂ ನ ಅಧರ್ಮಾಯೇತಿ ಬ್ರುವತಾ ಭಗವತಾ ಶ್ರೌತಾನಾಂ ಹಿಂಸಾದಿಯುಕ್ತಾನಾಮಪಿ ಕರ್ಮಣಾಂ ದೂರತೋ ನ ಅಧರ್ಮತ್ವಮಿತಿ ಸ್ಪಷ್ಟಮುಪದಿಷ್ಟಂ ಭವತಿ । ಸಾಮಾನ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯ ವ್ಯರ್ಥಹಿಂಸಾನಿಷೇಧಾರ್ಥತ್ವಾತ್ ಕ್ರತುವಿಷಯೇ ಚೋದಿತಹಿಂಸಾಯಾಸ್ತದವಿಷಯತ್ವಾತ್ ಕುತೋ ವೈದಿಕಕರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನಾನುಪಪತ್ತಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಸಮುಚ್ಚಯಾತ್ ಕೈವಲ್ಯಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯುಪಸಂಹರ್ತುಂ ಇತಿಶಬ್ದಃ ।