సర్వకర్మసంన్యాసపూర్వకాదాత్మజ్ఞానాదేవ కేవలాత్ కైవల్యప్రాప్తిరితి గీతాశాస్త్రార్థః స్వాభిప్రేతో వ్యాఖ్యాతః । సమ్ప్రతి వృత్తికృతామభిప్రేతం నిరసితుమనువదతి -
అత్రేతి।
నిర్ధారితః శాస్త్రార్థః సతిసప్తమ్యా పరామృశ్యతే ।
తేషాముక్తిమేవ వివృణ్వన్ ఆదౌ సైద్ధాన్తికమభ్యుపగమం ప్రత్యాదిశతి -
సర్వకర్మేతి ।
వైదికేన కర్మణా సముచ్చయం వ్యుదసితుం మాత్రపదమ్ । స్మార్తేన కర్మణా సముచ్చయం నిరసితుమవధారణమ్ ।
అభ్యాససమ్బన్ధం ధునీతే -
కేవలాదితి ।
నైవేత్యేవకారః సమ్బధ్యతే ।
కేన తర్హి ప్రకారేణ జ్ఞానం కైవల్యప్రాప్తికారణమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్యాహ -
కిం తర్హీతి ।
కిం తత్ర ప్రమాపకమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, ఇదమేవ శాస్రమిత్యాహ -
ఇతి సర్వాస్వితి ।
యథా ప్రయాజానుయాజాద్యుపకృతమేవ దర్శపౌర్ణమాసాది స్వర్గసాధనమ్ , తథా శ్రౌతస్మార్తకర్మోపకృతమేవ బ్రహ్మజ్ఞానం కైవల్యం సాధయతి । విమతం సేతికర్తవ్యతాకమేవ స్వఫలసాధకం కరణత్వాద్ దర్శపౌర్ణమాసాదివత్ । తదేవం జ్ఞానకర్మసముచ్చయపరం శాస్త్రమిత్యర్థః ।
ఇతిపదమ్ - ఆహురిత్యనేన పూర్వేణ సమ్బధ్యతే । పౌర్వాపర్యాలోచనాయాం శాస్త్రస్య సముచ్చయపరత్వం న నిర్ధారితమిత్యాశఙ్క్యాహ -
జ్ఞాపకం చేతి ।
న కేవలం జ్ఞానం ముక్తిహేతుః, అపితు సముచ్చితమిత్యస్యార్థస్య స్వధర్మాననుష్ఠానే పాపప్రాప్తివచనసామర్థ్యలక్షణం లిఙ్గం గమకమిత్యర్థః ।
శాస్త్రస్య సముచ్చయపరత్వే లిఙ్గవద్వాక్యమపి ప్రమాణమిత్యాహ -
కర్మణ్యేవేతి ।
తత్రైవ వాక్యాన్తరముదాహరతి -
కురు కర్మేతి ।
నను - ‘న హింస్యాత్ సర్వా భూతాని’ ఇత్యాదినా ప్రతిషిద్ధత్వేన హింసాదేరనర్థహేతుత్వావగమాత్ తదుపేతం వైదికం కర్మ అధర్మాయేతి నానుష్ఠాతుం శక్యతే । తథా చ తస్య మోక్షే జ్ఞానేన సముచ్చయో న సిధ్యతీతి సాఙ్ఖ్యమతమాశఙ్క్య పరిహరతి -
హింసాదీతి ।
ఆదిశబ్దాదుచ్ఛిష్టభక్షణం గృహ్యతే ।
యథోక్తా శఙ్కా న కర్తవ్యేత్యత్ర ఆకాఙ్క్షాపూర్వకం హేతుమాహ -
కథమిత్యాదినా ।
స్వశబ్దేన క్షత్రియో వివక్ష్యతే ।
యుద్ధాకరణే క్షత్రియస్య ప్రత్యవాయశ్రవణాత్ తస్య తం ప్రతి నిత్యత్వేన అవశ్యకర్తవ్యత్వప్రతీతేర్గుర్వాదిహింసాయుక్తమతిక్రూరమపి కర్మ న అధర్మాయేతి హేత్వన్తరమాహ -
తదకరణే చేతి ।
ఆచార్యాదిహింసాయుక్తమతిక్రూరమపి యుద్ధం న అధర్మాయేతి బ్రువతా భగవతా శ్రౌతానాం హింసాదియుక్తానామపి కర్మణాం దూరతో న అధర్మత్వమితి స్పష్టముపదిష్టం భవతి । సామాన్యశాస్త్రస్య వ్యర్థహింసానిషేధార్థత్వాత్ క్రతువిషయే చోదితహింసాయాస్తదవిషయత్వాత్ కుతో వైదికకర్మానుష్ఠానానుపపత్తిరిత్యర్థః । జ్ఞానకర్మసముచ్చయాత్ కైవల్యసిద్ధిరిత్యుపసంహర్తుం ఇతిశబ్దః ।