ಉಕ್ತಂ ಹೇತುಮಾಕ್ಷೇಪ್ತುಂ ಪೃಚ್ಛತಿ -
ವಿದುಷ ಇತಿ ।
ಅಭಿಪ್ರಾಯಮಪ್ರತಿಪದ್ಯಮಾನೋ ಹೇತುವಿಶೇಷಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ಸ್ಮಾರಯತಿ -
ನನ್ವಿತಿ ।
ಉಕ್ತಮಂಗೀಕೃತ್ಯ ಆಕ್ಷಿಪತಿ -
ಸತ್ಯಮಿತಿ ।
ವಿದುಷಃ - ವಿಜ್ಞಾನಾತ್ಮನಃ ಬ್ರಹ್ಮಣಶ್ಚ ವೇದ್ಯಸ್ಯ ವಿರುದ್ಧಧರ್ಮತ್ವೇನ ದಹನತುಹಿನವತ್ ಭಿನ್ನತ್ವಾತ್ ವಿದುಷಃ ಸರ್ವಕರ್ಮತ್ಯಾಗೇ, ನ ಅಸೋ ಕಾರಣವಿಶೇಷಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ಅನ್ಯತ್ವಾದಿತಿ ।
ಅವಿಕ್ರಿಯಾತ್ ಇತಿ ಚ್ಛೇದಃ । ತಥಾಪಿ ಕೂಟಸ್ಥಮ್ ಅವಿಕ್ರಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕುತೋ ವಿಕ್ರಿಯಾ ಸಂಭವೇತ್ , ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರತಿಪತ್ತಿವಿರೋಧಾತ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -
ನ ಹೀತಿ ।
‘ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮ’ (ಬೃ. ಉ. ೨-೫-೧೯) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತ್ಯಾ ಸಮಾಧತ್ತೇ -
ನ, ವಿದುಷ ಇತಿ ।
ಕಿಂಚ - ವಿದ್ವತ್ತಾ ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಯ ವಾ ಕೇವಲಸ್ಯ ವಾ ? ನಾದ್ಯಃ । ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಯ ವಿದ್ವತ್ತಾಯಾಂ ಸವಿಶೇಷಣಸ್ಯಾಪಿ ತತ್ಪ್ರಸಂಗಾತ್ ।
ನ ಚ ವಿಶೇಷಣೀಭೂತಸಂಘಾತಸ್ಯ ಅಚೇತನತ್ವಾತ್ ವಿದ್ವತ್ತಾ ಯುಕ್ತಾ, ಇತ್ಯಾಹ -
ನ ದೇಹಾದೀತಿ ।
ದ್ವಿತೀಯೇ ತು, ಜೀವಬ್ರಹ್ಮವಿಭಾಗಾಸಿದ್ಧಿಃ ಇತ್ಯಾಹ -
ಅಸಂಹತ ಇತಿ ।
ಕಿಂಚ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಿರುದ್ಧಧರ್ಮವತ್ತ್ವಸ್ಯ ಅಸಿದ್ಧತ್ವಾತ್ ಪ್ರಾತಿಭಾಸಿಕಸ್ಯ ಚ ಬಿಂಬ್ರಪ್ರತಿಬಿಂಬಯೋರನೈಕಾಂತ್ಯಾತ್ ಭೇದಾನುಮಾನಾಯೋಗಾತ್ , ಜೀವಬ್ರಹ್ಮಣೋರಮೇದಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯಭಿಪ್ರೇತ್ಯ, ಫಲಿತಮಾಹ -
ಇತಿ ತಸ್ಯೇತಿ ।
ನನು - ಅವಿಕ್ರಿಯಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ವರೂಪತಯಾ ಸರ್ವಕರ್ಮಾಸಂಭವೇ ವಿದುಷೋ ವಿದ್ವತ್ತಾಪಿ ಕಥಂ ಸಂಭವತಿ ? ನಾಹಿ ಬ್ರಹ್ಮಣೋಽವಿಕ್ರಿಯಸ್ಯ ವಿದ್ಯಾಲಕ್ಷಣಾ ವಿಕ್ರಿಯಾ ಸ್ವಕ್ರಿಯಾ ಭವಿತುಮರ್ಹತಿ, ತತ್ರಾಹ -
ಯಥೇತಿ ।
ಅದೃಷ್ಟೇಂದ್ರಿಯಾದಿಸಹಕೃತಮಂತಃ ಕರಣಂ ಪ್ರದೀಪಪ್ರಭಾವದ್ವಿಷಯಪರ್ಯಂತಂ ಪರಿಣತಂ ಬು್ದ್ಧಿವೃತ್ತಿರುಚ್ಯತೇ । ತತ್ರ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತಂ ಚೈತನ್ಯಮಭಿವ್ಯಂಜಕಬುದ್ಧಿವೃತ್ತ್ಯವಿವೇಕಾದ್ವಿಷಯಜ್ಞಾನಮಿತಿ ವ್ಯವಹ್ನಿಯತೇ । ತೇನ - ಆತ್ಮಾ ಉಪಲಬ್ಧಾ ಕಲ್ಪ್ಯತೇ । ತಚ್ಚ ಅವಿದ್ಯಾಪ್ರಯುಕ್ತಮಿಥ್ಯಾಸಂಬಂಧನಿಬಂಧನಮ್ । ತಥೈವ ಆಧ್ಯಾಸಿಕಸಂಬಂಧೇನ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮೈಕ್ಯಾಭಿವ್ಯಂಜಕವಾಕ್ಯೋತ್ಥಬುದ್ಧಿವೃತ್ತಿದ್ವಾರಾ ವಿದ್ವಾನಾತ್ಮಾ ವ್ಯಪದಿಶ್ಯತೇ । ನ ಚ ಮಿಥ್ಯಾಸಂಬಂಧೇನ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಾವಿಕ್ರಿಯತ್ವವಿಹತಿರಸ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
‘ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮ’ (ಬೃ. ಉ. ೧-೪-೧೦) ಇತಿ ಬುದ್ಧಿವೃತ್ತೇರ್ಮೋಕ್ಷಾವಸ್ಥಾಯಾಮಪಿ ಭಾವಾತ್ , ಆತ್ಮನಃ ಸವಿಶೇಷತ್ವಮಾಶಂಕ್ಯ ತಸ್ಯಾ ಯಾವದುಪಾಧಿಸತ್ತ್ವಮೇವೇತ್ಯಾಹ -
ಅಸತ್ಯೇತಿ ।
ನನು - ಕೂಟಸ್ಥಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ಮಿಥ್ಯಾವಿದ್ಯಾವತ್ತ್ವೇಽಪಿ ತಸ್ಯ ಕರ್ಮಾಧಿಕಾರನಿವೃತ್ತೌ, ಕಸ್ಯ ಕರ್ಮಾಣಿ ವಿಧೀಯಂತೇ ? ನ ಹಿ ನಿರಧಿಕಾರಾಣಾಂ ತೇಷಾಂ ವಿಧಿಃ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -
ವಿದುಷ ಇತಿ ।