నను - ‘స్వధర్మమపి చావేక్ష్య’ (భ. గీ. ౨-౩౧ ) ఇత్యాదిశ్లోకైర్న్యాయావష్టమ్భేన శోకమోహాపనయనస్య తాత్పర్యేణోక్తత్వాత్ తస్మిన్నుపసంహర్తవ్యే కిమితి పరమార్థదర్శనముపసంహ్నియతే ? తత్రాహ -
శోకేతి ।
‘స్వధర్మమపి’ (భ. గీ. ౨-౩౧) ఇత్యాదిభిరతీతైః శ్లోకైః శోకమోహయోః స్వజనమరణగుర్వాదివధశఙ్కానిమిత్తయోః సమ్యగ్జ్ఞానప్రతిబన్ధకయోరపనయార్థం వర్ణాశ్రమకృతం ధర్మమనుతిష్ఠతః స్వర్గాది సిధ్యతి, నాన్యథా, ఇత్యన్వయవ్యతిరేకాత్మకో లోకప్రసిద్ధో న్యాయో యద్యపి దర్శితః, తథాపి నాసౌ తాత్పర్యేణోక్త ఇత్యర్థః ।
కిం తర్హి తాత్పర్యేణోక్తమ్ ? తదాహ -
పరమార్థేతి ।
‘న త్వేవాహం జాతు నాసం’ (భ. గీ. ౨-౧౨) ఇత్యాది సప్తమ్యా పరామృశ్యతే । ఉక్తమ్ - ‘న జాయతే మ్రియతే వా కదాచిత్’ (భ. గీ. ౨. ౨౦) ఇత్యాదినోపపాదితమిత్యర్థః ।
ఉపసంహారప్రయోజనమాహ -
శాస్త్రేతి ।
తస్య వస్తుద్వారా విషయో నిష్ఠాద్వయమ్ । తస్య విభక్తస్య తేనైవ విభాగేన ప్రదర్శనార్థం పరమార్థదర్శనోపసంహార ఇత్యర్థః ।
నను - కిమిత్యత్ర శాస్త్రస్య విషయవిభాగః ప్రదర్శ్యతే ? ఉత్తరత్రైవ తద్విభాగప్రవృత్తిప్రతిపత్త్యోః సమ్భవాత్ ఇతి, తత్రాహ -
ఇహ హీతి ।
శాస్త్రప్రవృత్తేః శ్రోతృపతిపత్తేశ్చ సౌకర్యార్థమాదౌ విషయవిభాగసూచనమిత్యర్థః ।
ఉపసంహారస్య ఫలవత్త్వమేవముక్త్వా తమేవోపసంహారమవతారయతి -
అత ఆహేతి ।