శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
యదా సంహరతే చాయం కూర్మోఽఙ్గానీవ సర్వశః
ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థేభ్యస్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ ౫౮ ॥
యదా సంహరతే సమ్యగుపసంహరతే అయం జ్ఞాననిష్ఠాయాం ప్రవృత్తో యతిః కూర్మః అఙ్గాని ఇవ యథా కూర్మః భయాత్ స్వాన్యఙ్గాని ఉపసంహరతి సర్వశః సర్వతః, ఎవం జ్ఞాననిష్ఠః ఇన్ద్రియాణి ఇన్ద్రియార్థేభ్యః సర్వవిషయేభ్యః ఉపసంహరతేతస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ఇత్యుక్తార్థం వాక్యమ్ ॥ ౫౮ ॥
యదా సంహరతే చాయం కూర్మోఽఙ్గానీవ సర్వశః
ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థేభ్యస్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ ౫౮ ॥
యదా సంహరతే సమ్యగుపసంహరతే అయం జ్ఞాననిష్ఠాయాం ప్రవృత్తో యతిః కూర్మః అఙ్గాని ఇవ యథా కూర్మః భయాత్ స్వాన్యఙ్గాని ఉపసంహరతి సర్వశః సర్వతః, ఎవం జ్ఞాననిష్ఠః ఇన్ద్రియాణి ఇన్ద్రియార్థేభ్యః సర్వవిషయేభ్యః ఉపసంహరతేతస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ఇత్యుక్తార్థం వాక్యమ్ ॥ ౫౮ ॥

ఇన్ద్రియాణాం విషయేభ్యో వైముఖ్యస్య ప్రజ్ఞాస్థైర్యే కారణత్వాత్ , ఆదౌ జిజ్ఞాసునా తదనుష్ఠేయమ్ , ఇత్యాహ -

యదేతి ।

ముముక్షుణా -  మోక్షహేతుం ప్రజ్ఞాం ప్రార్థయమానేన సర్వేభ్యో విషయేభ్యః సర్వాణీన్ద్రియాణి విముఖాని కర్తవ్యాని, ఇతి శ్లోకవ్యాఖ్యానేన కథయతి -

యదేత్యాదినా ।

ఉపసంహారః - స్వవశత్వాపాదనమ్ । తస్య చ సమ్యక్త్వం - అతిదృఢత్వమ్ ।

అయమితి ప్రకృతస్థితప్రజ్ఞగ్రహణం వ్యావర్తయతి -

జ్ఞాననిష్ఠాయామితి ।

ఇన్ద్రియోపసంహారస్య ప్రలయరూపత్వం వ్యావర్త్య, సఙ్కోచాత్మకత్వం దృష్టాన్తేన దర్శయతి -

కూర్మ ఇతి ।

దృష్టాన్తం వ్యాకరోతి -

యథేతి ।

దార్ష్టాన్తికే యోజయన్ జ్ఞాననిష్ఠాపదం తత్ర ప్రవర్తయతి -

ఎవమితి ।

ఇన్ద్రియాణాం విషయేభ్యో వైముఖ్యకరణం ప్రజ్ఞాస్థైర్యహేతుః, ఇత్యుక్తముపసంహరతి -

తస్యేతి

॥ ౫౮ ॥