ವಿಷಯೋಪಭೋಗಪರಾಙ್ಮುಖಸ್ಯ ಕುತೋ ವಿಷಯಪರಾವೃತ್ತಿಃ ? ತತ್ಪರಾವೃತ್ತಿಶ್ಚ ಅಪ್ರಸ್ತುತಾ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಯದ್ಯಪೀತಿ ।

ನಿರಾಹಾರಸ್ಯೇತ್ಯಸ್ಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾಾನಮ್ - ಅನಾಹ್ರಿಯಮಾಣವಿಷಯಸ್ಯೇತಿ । ಯೋ ಹಿ ವಿಷಯಪ್ರವಣೋ ನ ಭವತಿ, ತಸ್ಯ ಆತ್ಯಂತಿಕೇ ತಪಸಿ ಕ್ಲೇಶಾತ್ಮಕೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಸ್ಯ ವಿದ್ಯಾಹೀನಸ್ಯಾಪಿ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ವಿಷಯೇಭ್ಯಃ ಸಕಾಶಾದ್ ಯದ್ಯಪಿ ಸಂಹ್ರಿಯಂತೇ, ತಥಾಪಿ ರಾಗೋಽವಶಿಷ್ಯತೇ । ಸ ಚ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾದುಚ್ಛಿದ್ಯತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ರಸಶಬ್ದಸ್ಯ ಮಾಧುರ್ಯಾದಿಷಙ್ವಿಧರಸವಿಷತ್ವಂ ನಿಷೇಧತಿ-

ರಸಶಬ್ದ ಇತಿ ।

ವೃದ್ಧಪ್ರಯೋಗಮಂತರೇಣ ಕಥಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಃ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಸ್ವರಸೇನೇತಿ ।

ಸ್ವೇಚ್ಛಯೇತಿ ಯಾವತ್ । ರಸಿಕಃ - ಸ್ವೇಚ್ಛಾವಶವರ್ತೀ । ರಸಜ್ಞಃ - ವಿವಕ್ಷಿತಾಪೇಕ್ಷಿತಜ್ಞಾತೇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ತಸ್ಯ ನಿವೃತ್ತಿಃ ? ತತ್ರಾಹ-

ಸೋಽಪೀತಿ ।

ದೃಷ್ಟಿಮೇವೋಪಲಬ್ಧಿಪರ್ಯಾಯಾಂ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ -

ಅಹಮೇವೇತಿ ।

ರಾಗಾಪಗಮೇ ಸಿದ್ಧಮರ್ಥಮಾಹ -

ನಿರ್ಬೀಜಮಿತಿ ।

ನನು - ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಮಂತರೇಣ ರಾಗೋ ನಾಪಗಚ್ಛತಿ ಇತಿ ಚೇತ್ , ತದಪಗಮಾದೃತೇ ರಾಗವತಃ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನೋದಯಾಯೋಗಾತ್ ಇತರೇತರಾಶ್ರಯತಾ ಇತಿ, ನೇತ್ಯಾಹ -

ನಾಸತೀತಿ ।

ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ವಿಷಯಪಾರವಶ್ಯೇ ವಿವೇಕದ್ವಾರಾ ಪರಿಹೃತೇ ಸ್ಥೂಲೋ ರಾಗೋ ವ್ಯಾವರ್ತತೇ । ತತಶ್ಚ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನೋತ್ಪತ್ತ್ಯಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಯಾಪಿ ರಾಗಸ್ಯ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ನಿವೃತ್ತ್ಯುಪಪತ್ತೇಃ, ನ ಇತರೇತರಾಶ್ರಯತಾ - ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಪ್ರಜ್ಞಾಸ್ಥೈರ್ಯಸ್ಯ ಸಫಲತ್ವೇ ಸ್ಥಿತೇ ಫಲಿತಮಾಹ -

ತಸ್ಮಾದಿತಿ

॥ ೫೯ ॥