శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
యా నిశా సర్వభూతానాం తస్యాం జాగర్తి సంయమీ
యస్యాం జాగ్రతి భూతాని సా నిశా పశ్యతో మునేః ॥ ౬౯ ॥
యా నిశా రాత్రిః సర్వపదార్థానామవివేకకరీ తమఃస్వభావత్వాత్ సర్వభూతానాం సర్వేషాం భూతానామ్కిం తత్ పరమార్థతత్త్వం స్థితప్రజ్ఞస్య విషయఃయథా నక్తఞ్చరాణామ్ అహరేవ సదన్యేషాం నిశా భవతి, తద్వత్ నక్తఞ్చరస్థానీయానామజ్ఞానాం సర్వభూతానాం నిశేవ నిశా పరమార్థతత్త్వమ్ , అగోచరత్వాదతద్బుద్ధీనామ్తస్యాం పరమార్థతత్త్వలక్షణాయామజ్ఞాననిద్రాయాః ప్రబుద్ధో జాగర్తి సంయమీ సంయమవాన్ , జితేన్ద్రియో యోగీత్యర్థఃయస్యాం గ్రాహ్యగ్రాహకభేదలక్షణాయామవిద్యానిశాయాం ప్రసుప్తాన్యేవ భూతాని జాగ్రతి ఇతి ఉచ్యన్తే, యస్యాం నిశాయాం ప్రసుప్తా ఇవ స్వప్నదృశః, సా నిశా అవిద్యారూపత్వాత్ పరమార్థతత్త్వం పశ్యతో మునేః
యా నిశా సర్వభూతానాం తస్యాం జాగర్తి సంయమీ
యస్యాం జాగ్రతి భూతాని సా నిశా పశ్యతో మునేః ॥ ౬౯ ॥
యా నిశా రాత్రిః సర్వపదార్థానామవివేకకరీ తమఃస్వభావత్వాత్ సర్వభూతానాం సర్వేషాం భూతానామ్కిం తత్ పరమార్థతత్త్వం స్థితప్రజ్ఞస్య విషయఃయథా నక్తఞ్చరాణామ్ అహరేవ సదన్యేషాం నిశా భవతి, తద్వత్ నక్తఞ్చరస్థానీయానామజ్ఞానాం సర్వభూతానాం నిశేవ నిశా పరమార్థతత్త్వమ్ , అగోచరత్వాదతద్బుద్ధీనామ్తస్యాం పరమార్థతత్త్వలక్షణాయామజ్ఞాననిద్రాయాః ప్రబుద్ధో జాగర్తి సంయమీ సంయమవాన్ , జితేన్ద్రియో యోగీత్యర్థఃయస్యాం గ్రాహ్యగ్రాహకభేదలక్షణాయామవిద్యానిశాయాం ప్రసుప్తాన్యేవ భూతాని జాగ్రతి ఇతి ఉచ్యన్తే, యస్యాం నిశాయాం ప్రసుప్తా ఇవ స్వప్నదృశః, సా నిశా అవిద్యారూపత్వాత్ పరమార్థతత్త్వం పశ్యతో మునేః

సర్వప్రాణినాం నిశా పదార్థావివేకకరీ ఇత్యత్ర హేతుమాహ -

తమఃస్వభావత్వాదితి ।

 సర్వప్రాణిసాధారణీం ప్రసిద్ధాం నిశాం దర్శయిత్వా, తామేవ ప్రకృతానుగుణత్వేన ప్రశ్నపూర్వకం విశదయతి -

కిం తదిత్యాదినా ।

స్థితప్రజ్ఞవిషయస్య పరమార్థతత్త్వస్య ప్రకాశైకస్వభావస్య కథమజ్ఞానం ప్రతి నిశాత్వమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్యాహ -

యథేతి ।

తత్ర హేతుమాహ-

అగోచరత్వాదితి ।

అతద్బుద్ధీనాం పరమార్థతత్త్వాతిరిక్తే ద్వైతప్రపఞ్చే ప్రవృత్తబుద్ధీనామ్ అప్రతిపన్నత్వాత్ పరమార్థతత్త్వం నిశేవ అవిదుషామిత్యర్థః ।

తస్యామిత్యాది వ్యాచష్టే -

తస్యామితి ।

నిశావదుక్తాయామవస్థాయామితి యావత్ । యోగీతి జ్ఞానీ కథ్యతే ।

ద్వితీయార్ధం విభజతే -

యస్యామితి ।

ప్రసుప్తానాం జాగరణం విరుద్ధమ్ , ఇత్యాశఙ్క్యాహ -

ప్రసుప్తా ఇవేతి ।

పరమార్థతత్త్వమనుభవతో నివృత్తావిద్యస్య సంన్యాసినో ద్వైతావస్థా నిశా ఇత్యత్ర హేతుమాహ -

అవిద్యారూపత్వాదితి ।