ಜ್ಞಾನಾರ್ಥಿನೋ ಮುಮುಕ್ಷೋಃ ಸಂನ್ಯಾಸವಿಧ್ಯನುಪಪತ್ತಿಬಾಧಿತಂ ಸಮುಚ್ಚಯವಿಧಿವಚನಮಿತ್ಯುಕ್ತಮ್ ; ಇದಾನಾೀಂ ಮೋಕ್ಷಸ್ವಭಾವಾಲೋಚನಯಾಽಪಿ ಸಮುಚ್ಚಯವಚನಮನುಚಿತಮಿತ್ಯಾಹ -

ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ಚೇತಿ ।

‘ಅಕುರ್ವನ್ ವಿಹಿತಂ ಕರ್ಮ ನಿಂದಿತಂ ಚ ಸಮಾಚರನ್ । ಪ್ರಸಜ್ಜಂಶ್ಚೇಂದ್ರಿಯಾರ್ಥೇಷು ನರಃ ಪತನಮೃಚ್ಛತಿ ॥‘ (ಮನು ೧೧ - ೧೪) ಇತಿ ಸ್ಮೃತೇಃ ಮುಮುಕ್ಷುಣಾಽಪಿ ಪ್ರತ್ಯವಾಯನಿವೃತ್ತಯೇ ಕರ್ತವ್ಯಂ ನಿತ್ಯಕರ್ಮೇತಿ ಶಂಕತೇ -

ನಿತ್ಯಾನೀತಿ ।

ಯೋ ಯಸ್ಮಿನ್ ಕರ್ಮಣ್ಯಧಿಕೃತಸ್ತಸ್ಯ ತದಕರಣಾತ್ ಪ್ರತ್ಯವಾಯೋ ಭವತಿ, ನ ತು ಕರ್ಮಾನಧಿಕಾರಿಣಃ ಸಂನ್ಯಾಸಿನಸ್ತದಕರಣಾತ್ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಃ ಸಂಭವತೀತಿ ದೂಷಯತಿ -

ನಾಸಂನ್ಯಾಸೀತಿ ।

ತದೇವ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ -

ನ ಹೀತಿ ।

ಸಮಿದ್ಧೋಮಾಧ್ಯಯನಾದ್ಯಕರಣಾತ್ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಃ ಸಂನ್ಯಾಸಿನೋ ನಾಸ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।

ತತ್ರ ವ್ಯತಿರೇಕೋದಾಹರಣಮಾಹ -

ಯಥೇತಿ ।

ಅಕರಣಾತ್ ಪ್ರತ್ಯವಾಯೋತ್ಪತ್ತಿಮಭ್ಯುಪೇತ್ಯೋಕ್ತಂ ; ಸಂಪ್ರತಿ ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಕರಣಾದೇವ ಪ್ರತ್ಯವಾಯೋ ನ ತ್ವಕರಣಾತ್ ಅಭಾವಾದ್ ಭಾವೋತ್ಪತ್ತೇರ್ಲೋಕವೇದವಿರುದ್ಧತ್ವಾದಿತ್ಯಾಹ -

ನ ತಾವದಿತಿ ।

ನನು ನಿತ್ಯಕರ್ಮವಿಧಾಯೀ ವೇದಸ್ತದಕರಣಾತ್ ಪ್ರತ್ಯವಾಯೋ ಭವತೀತಿ ಬ್ರವೀತಿ, ತತ್ ಕಥಮಕರಣಾತ್ ಪ್ರತ್ಯವಾಯೋ ನ ಭವತೀತಿ ಶ್ರುತಿಮಾಶ್ರಿತ್ಯೋಚ್ಯತೇ, ಶ್ರುತ್ಯಂತರವಿರೋಧಾದಿತಿ, ತತ್ರಾಹ -

ಯದೀತಿ ।

ವಿಹಿತಸ್ಯಾಕರಣೇ ಸತಿ ಅನರ್ಥಪ್ರಾಪ್ತೇರ್ನ ನಿತ್ಯಕರ್ಮವಿಧಾಯೀ ವೇದೋಽನರ್ಥಕರತ್ವೇನಾಪ್ರಮಾಣಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ವಿಹಿತಸ್ಯೇತಿ ।

ನ ವಿಹಿತಸ್ಯ ಕರಣೇ ಪಿತೃಲೋಕಪ್ರಾಪ್ತಿಲಕ್ಷಣಂ ಫಲಂ ಭವತೇಷ್ಯತೇ, ಧೂಮಾದಿನಾ ನಯನಪೀಡಾದಿದುಃಖಂ ತು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮೇವ, ಅಕರಣೇ ಚ ಪ್ರತ್ಯವಾಯೋತ್ಪತ್ತಿಃ, ಉಭಯಥಾಽಪಿ ಪುರುಷಸ್ಯಾನರ್ಥಕರೋ ವೇದೋಽಪ್ರಮಾಣಮೇವ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ನನ್ವಭಾವಸ್ಯಾಪಿ ಭಾವೋತ್ಪಾದನಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ ವೇದಃ ಸಂಪಾದಯಿಷ್ಯತಿ, ತಥಾ ಚ ವಿಹಿತಾಕರಣಪ್ರತ್ಯವಾಯಪರಿಹಾರೋ ವಿಹಿತಕರಣೇ ಫಲಿಷ್ಯತೀತಿ, ನೇತ್ಯಾಹ -

ತಥಾ ಚೇತಿ ।

ಲೋಕಪ್ರಸಿದ್ಧಪದಾರ್ಥಶಕ್ತ್ಯಾಶ್ರಯಣೇನ ಶಾಸ್ತ್ರಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಂಗೀಕಾರಾತ್  ಅಪೂರ್ವಶಕ್ತ್ಯಾಧಾನಾಯೋಗಾದ್ ಜ್ಞಾಪಕಮೇವ ಶಾಸ್ತ್ರಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಕಾರಕತ್ವೇ ಚ ತಸ್ಯಾಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮಪ್ರತ್ಯೂಹಂ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಹ -

ಕಾರಕಮಿತಿ ।

ಭವತು ಶಾಸ್ತ್ರಸ್ಯಾಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಪೌರುಷೇಯತಯಾ ಶೇಷದೋಷಾನಾಗಾಂಧಿತತ್ವಾದ್ ಮೈವಮಿತ್ಯಾಹ -

ನ ಚೇತಿ ।

ಅನಿರ್ವಾಚ್ಯಾನುಪಲಂಭಸ್ಯ ಸಂವೇದನಮಭಾವಜ್ಞಾನೇ ಕಾರಣಂ, ಸಮೀಹಿತಸಾಧನಜ್ಞಾನಂ ತು ಚರಣನ್ಯಾಸಾದಿ ಪ್ರವೃತ್ತಿಕ್ರಾರಣಮಿತ್ಯಂಗೀಕೃತ್ಯೋಪಸಂಹರತಿ -

ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ಅಕರಣಾತ್ ಪ್ರತ್ಯವಾಯೋತ್ಪತ್ಯಸಂಭವಸ್ತಚ್ಛಬ್ದಾರ್ಥಃ ।

ಸಂನ್ಯಾಸಿನಾಂ - ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾನಾಂ, ಕರ್ಮಸಂನ್ಯಾಸಿತ್ವಾದೇವ ಕರ್ಮಾಸಂಭವೇ ಫಲಿತಮಾಹ -

ಅತ ಇತಿ ।

ಸಮುಚ್ಚಯಾನುಪಪತ್ತೌ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ -

ಜ್ಯಾಯಸೀತಿ ।