శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
శ్రీభగవానువాచ —
కామ ఎష క్రోధ ఎష రజోగుణసముద్భవః
మహాశనో మహాపాప్మా విద్ధ్యేనమిహ వైరిణమ్ ॥ ౩౭ ॥
కామ ఎషః సర్వలోకశత్రుః యన్నిమిత్తా సర్వానర్థప్రాప్తిః ప్రాణినామ్ ఎష కామః ప్రతిహతః కేనచిత్ క్రోధత్వేన పరిణమతేఅతః క్రోధః అపి ఎష ఎవ రజోగుణసముద్భవః రజశ్చ తత్ గుణశ్చ రజోగుణః సః సముద్భవః యస్య సః కామః రజోగుణసముద్భవః, రజోగుణస్య వా సముద్భవఃకామో హి ఉద్భూతః రజః ప్రవర్తయన్ పురుషం ప్రవర్తయతి ; ‘తృష్ణయా హి అహం కారితఃఇతి దుఃఖినాం రజఃకార్యే సేవాదౌ ప్రవృత్తానాం ప్రలాపః శ్రూయతేమహాశనః మహత్ అశనం అస్యేతి మహాశనః ; అత ఎవ మహాపాప్మా ; కామేన హి ప్రేరితః జన్తుః పాపం కరోతిఅతః విద్ధి ఎనం కామమ్ ఇహ సంసారే వైరిణమ్ ॥ ౩౭ ॥
శ్రీభగవానువాచ —
కామ ఎష క్రోధ ఎష రజోగుణసముద్భవః
మహాశనో మహాపాప్మా విద్ధ్యేనమిహ వైరిణమ్ ॥ ౩౭ ॥
కామ ఎషః సర్వలోకశత్రుః యన్నిమిత్తా సర్వానర్థప్రాప్తిః ప్రాణినామ్ ఎష కామః ప్రతిహతః కేనచిత్ క్రోధత్వేన పరిణమతేఅతః క్రోధః అపి ఎష ఎవ రజోగుణసముద్భవః రజశ్చ తత్ గుణశ్చ రజోగుణః సః సముద్భవః యస్య సః కామః రజోగుణసముద్భవః, రజోగుణస్య వా సముద్భవఃకామో హి ఉద్భూతః రజః ప్రవర్తయన్ పురుషం ప్రవర్తయతి ; ‘తృష్ణయా హి అహం కారితఃఇతి దుఃఖినాం రజఃకార్యే సేవాదౌ ప్రవృత్తానాం ప్రలాపః శ్రూయతేమహాశనః మహత్ అశనం అస్యేతి మహాశనః ; అత ఎవ మహాపాప్మా ; కామేన హి ప్రేరితః జన్తుః పాపం కరోతిఅతః విద్ధి ఎనం కామమ్ ఇహ సంసారే వైరిణమ్ ॥ ౩౭ ॥

ఉక్తలక్షణో భగవాన్ కిముక్తవానితి, తదాహ -

కామ ఇతి ।

కామస్య సర్వలోకశత్రుత్వం విశదయతి -

యన్నిమిత్తేతి ।

తథాఽపి కథం తస్యైవ కోధత్వం, తదాహ -

స ఎష ఇతి ।

కామక్రోధయోరేవ హేయత్వద్యోతనార్థం కారణం కథయతి -

రజోగుణేతి ।

కారణద్వారా కామాదేరేవ హేయత్వముక్త్వా, కార్యద్వారాఽపి తస్య హేయత్వం సూచయతి -

రజోగుణస్యేతి ।

కామస్య పురుషప్రవర్తకత్వమేవ, న రజోగుణజనకత్వమ్ , ఇత్యాశఙ్క్యాహ -

కామో హీతి ।

తత్రైవానుభవానుసారిణీం లోకప్రసిద్ధి ప్రమాణయతి -

తృష్ణయా హీతి ।

తస్య యోగ్యాయోగ్యవిభాగమన్తరేణ బహువిషయత్వం దర్శయతి -

మహాశన ఇతి ।

బహువిషయత్వప్రయుక్తం కర్మ నిర్దిశతి -

అత ఇతి ।

సర్వవిషయత్వేఽస్య పాపత్వమిత్యాశఙ్క్యాహ -

కామేనేతి ।

కామస్యోక్తవిశేషణవత్త్వే ఫలితమాహ -

అత ఇతి

॥ ౩౭ ॥