సంప్రత్యుక్తేఽర్థే శ్లోకాక్షరసమన్వయం దర్శయితుం ‘కర్మణి’ ఇత్యాది వ్యాచిఖ్యాసుర్భూమికాం కరోతి -

అత్ర చేతి ।

వ్యవహారభూమౌ కార్యకరణాధికరణం కర్మ స్వేనైవ రూపేణ వ్యవస్థితం సత్ , ఆత్మన్యవిక్రియే కార్యకరణారోపణద్వారేణ సర్వైరారోపితమిత్యత్ర హేతుమాహ -

యత ఇతి ।

అవివేకినాం తు కర్తుత్వాభిమానః సుతరామితి వక్తుమపిశబ్దః । ఎవమాత్మని కర్మారోపముపపాద్య ప్రథమపాదం వ్యాటష్టే -

అత ఇతి ।

ఆత్మాని కర్మరహితే కర్మారోపే దృష్టాన్తమాహ -

నదీతి ।

ఆరోపవశాదాత్మనిష్ఠత్వేన కర్మణి సర్వలోకప్రసిద్ధే కర్మాభావం యః పశ్యేత్ , స బుద్ధిమానితి సమ్బన్ధః । అకర్మదర్శనస్య యథాభూతత్వం సమ్యక్త్వమ్ । తత్ర దృష్టాన్తమాహ -

గత్యభావమివేతి ।

ద్వితీయపాదం వ్యాకరోతి -

అకర్మణి చేతి ।

అధ్యరోపమభినయతి -

తూష్ణీమితి ।

అకర్మణి కర్మదర్శనే యుక్తిమాహ -

అహఙ్కారేతి ।

పూర్వార్ధేనోక్తమనూద్య, ఉత్తరార్ధం విభజతే -

య ఎవమితి ।