ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
கர்மண்யகர்ம ய: பஶ்யேத³கர்மணி ச கர்ம ய: ।
ஸ பு³த்³தி⁴மாந்மநுஷ்யேஷு ஸ யுக்த: க்ருத்ஸ்நகர்மக்ருத் ॥ 18 ॥
ந ச மித்²யாஜ்ஞாநம் போ³த்³த⁴வ்யம் ப⁴வதி, தத்ப்ரத்யுபஸ்தா²பிதம் வா வஸ்த்வாபா⁴ஸம் । நாபி நித்யாநாம் அகரணாத் அபா⁴வாத் ப்ரத்யவாயபா⁴வோத்பத்தி:, ‘நாஸதோ வித்³யதே பா⁴வ:’ (ப⁴. கீ³. 2 । 16) இதி வசநாத் ‘கத²ம் அஸத: ஸஜ்ஜாயேத’ (சா². உ. 6 । 2 । 2) இதி ச த³ர்ஶிதம் அஸத: ஸஜ்ஜந்மப்ரதிஷேதா⁴த் । அஸத: ஸது³த்பத்திம் ப்³ருவதா அஸதே³வ ஸத்³ப⁴வேத் , ஸச்சாபி அஸத் ப⁴வேத் இத்யுக்தம் ஸ்யாத் । தச்ச அயுக்தம் , ஸர்வப்ரமாணவிரோதா⁴த் । ந ச நிஷ்ப²லம் வித³த்⁴யாத் கர்ம ஶாஸ்த்ரம் , து³:க²ஸ்வரூபத்வாத் , து³:க²ஸ்ய ச பு³த்³தி⁴பூர்வகதயா கார்யத்வாநுபபத்தே: । தத³கரணே ச நரகபாதாப்⁴யுபக³மாத் அநர்தா²யைவ உப⁴யதா²பி கரணே ச அகரணே ச ஶாஸ்த்ரம் நிஷ்ப²லம் கல்பிதம் ஸ்யாத் । ஸ்வாப்⁴யுபக³மவிரோத⁴ஶ்ச ‘நித்யம் நிஷ்ப²லம் கர்ம’ இதி அப்⁴யுபக³ம்ய ‘மோக்ஷப²லாய’ இதி ப்³ருவத: । தஸ்மாத் யதா²ஶ்ருத ஏவார்த²: ‘கர்மண்யகர்ம ய:’ இத்யாதே³: । ததா² ச வ்யாக்²யாத: அஸ்மாபி⁴: ஶ்லோக: ॥ 18 ॥
கர்மண்யகர்ம ய: பஶ்யேத³கர்மணி ச கர்ம ய: ।
ஸ பு³த்³தி⁴மாந்மநுஷ்யேஷு ஸ யுக்த: க்ருத்ஸ்நகர்மக்ருத் ॥ 18 ॥
ந ச மித்²யாஜ்ஞாநம் போ³த்³த⁴வ்யம் ப⁴வதி, தத்ப்ரத்யுபஸ்தா²பிதம் வா வஸ்த்வாபா⁴ஸம் । நாபி நித்யாநாம் அகரணாத் அபா⁴வாத் ப்ரத்யவாயபா⁴வோத்பத்தி:, ‘நாஸதோ வித்³யதே பா⁴வ:’ (ப⁴. கீ³. 2 । 16) இதி வசநாத் ‘கத²ம் அஸத: ஸஜ்ஜாயேத’ (சா². உ. 6 । 2 । 2) இதி ச த³ர்ஶிதம் அஸத: ஸஜ்ஜந்மப்ரதிஷேதா⁴த் । அஸத: ஸது³த்பத்திம் ப்³ருவதா அஸதே³வ ஸத்³ப⁴வேத் , ஸச்சாபி அஸத் ப⁴வேத் இத்யுக்தம் ஸ்யாத் । தச்ச அயுக்தம் , ஸர்வப்ரமாணவிரோதா⁴த் । ந ச நிஷ்ப²லம் வித³த்⁴யாத் கர்ம ஶாஸ்த்ரம் , து³:க²ஸ்வரூபத்வாத் , து³:க²ஸ்ய ச பு³த்³தி⁴பூர்வகதயா கார்யத்வாநுபபத்தே: । தத³கரணே ச நரகபாதாப்⁴யுபக³மாத் அநர்தா²யைவ உப⁴யதா²பி கரணே ச அகரணே ச ஶாஸ்த்ரம் நிஷ்ப²லம் கல்பிதம் ஸ்யாத் । ஸ்வாப்⁴யுபக³மவிரோத⁴ஶ்ச ‘நித்யம் நிஷ்ப²லம் கர்ம’ இதி அப்⁴யுபக³ம்ய ‘மோக்ஷப²லாய’ இதி ப்³ருவத: । தஸ்மாத் யதா²ஶ்ருத ஏவார்த²: ‘கர்மண்யகர்ம ய:’ இத்யாதே³: । ததா² ச வ்யாக்²யாத: அஸ்மாபி⁴: ஶ்லோக: ॥ 18 ॥

கிஞ்ச, கர்மாதே³ர்மாயாமாத்ரத்வாத்³  கௌ³ணமபி தத்³விஷயம் ஜ்ஞாநம் மித்²யாஜ்ஞாநமிதி, ந தஸ்ய போ³த்³த⁴வ்யத்வஸித்³தி⁴ரித்யாஹ -

நசேதி ।

மித்²யாஜ்ஞாநஸ்ய போ³த்³த⁴வ்யத்வாபா⁴வே(அ)பி தத்³விஷயஸ்ய போ³த்³த⁴வ்யதா ஸித்⁴யேதி³த்யாஶங்க்யாஹ வஸ்த்வாபா⁴ஸத்வாத் மைவமித்யாஹ -

தத்ப்ரத்யுபஸ்தா²பிதம் வேதி ।

யத்புநரகரணஸ்ய ப்ரத்யவாயஹேதுத்வம் , அகரணே கௌ³ண்யா வ்ருத்த்யா கர்மஶப்³த³ப்ரயோகே³ நிமித்தமிதி, தத்³ தூ³ஷயதி  -

நாபீதி ।

அகரணாத் ப்ரத்யவாயோ ப⁴வதீத்யத்ர ஶ்ர்ருதிஸ்ம்ருதிவிரோத⁴மபி⁴த³தா⁴ய, யுக்திவிரோத⁴மபி⁴தா⁴தி -

அஸத இதி ।

அஸத: ஸத்³ரூபேண ப⁴வநமப⁴வநம் ச நி:ஸ்வரூபத்வாத³நுபபந்நம் - நிரஸ்தஸமஸ்ததத்த்வஸ்ய கிஞ்சித் தத்த்வாப்⁴யுபக³மே ஸர்வப்ரமாணாநாமப்ராமாண்யஸத்³ரூபேண ப⁴வநமப⁴வநம் ச நி: ஸ்வரூபத்வாத³நுபபந்நம் - நிரஸ்தஸமஸ்ததத்த்வஸ்ய கிஞ்சித் தத்த்வாப்⁴யுபக³மே ஸர்வப்ரமாணாநாமப்ராமாண்ய ப்ரஸங்கா³தி³த்யாஹ -

தச்சேதி ।

யத்து நித்யாநாம் ப²லராஹித்யம் தத்ராகர்மஶப்³த³ப்ரயோகே³ நிமித்தமிதி, தந்நிரஸ்யதி -

நசேதி ।

ந கேவலம் வித்⁴யுத்³தே³ஶே ஸ்வப²லாபா⁴வாந்நித்யாநாம் வித்⁴யநுபபத்தி:, அபிது தா⁴த்வர்த²ஸ்ய க்லேஶாத்மகத்வாத் தத்ர ஶ்ருதப²லாபா⁴வே நைவ விதி⁴ரவகாஶமாஸாத³யேதி³த்யாஹ -

து³:கே²தி ।

து³:க²ரூபஸ்யாபி தா⁴த்வர்த²ஸ்ய ஸாத்⁴யத்வேந கார்யத்வாத் தத்³விஷயோ விதி⁴: ஸ்யாதி³தி சேந்நேத்யாஹ -

து³:க²ஸ்ய சேதி ।

ஸ்வர்கா³தி³ப²லாபா⁴வே(அ)பி நித்யாநாமகரணநிமித்தநிரயநிராஸார்த²ம் து³:க²ரூபாணாமபி ஸ்யாத³நுஷ்டே²யத்வமித்யாஶங்க்ய ஆஹ -

தத³கரணே சேதி ।

ப²லாந்தராபா⁴வே(அ)பி மோக்ஷஸாத⁴நத்வாத்³ முமுக்ஷுணா நித்யாநி கர்மாண்யநுஷ்டே²யாநீத்யாஶங்க்யாஹ -

ஸ்வாப்⁴யுபக³மேதி ।

வ்ருத்திகாரவ்யாக்²யாநாஸத்³பா⁴வே ப²லிதமுபஸம்ஹரதி -

தஸ்மாதி³தி ।

கோ(அ)ஸௌ யதா²ஶ்ருதோ(அ)ர்த²: ஶ்லோகஸ்யேத்யாஶங்க்ய ஆஹ -

ததா²சேதி

॥ 18 ॥