ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯಸ್ತು ಅಕರ್ಮಾದಿದರ್ಶೀ, ಸಃ ಅಕರ್ಮಾದಿದರ್ಶನಾದೇವ ನಿಷ್ಕರ್ಮಾ ಸಂನ್ಯಾಸೀ ಜೀವನಮಾತ್ರಾರ್ಥಚೇಷ್ಟಃ ಸನ್ ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವರ್ತತೇ, ಯದ್ಯಪಿ ಪ್ರಾಕ್ ವಿವೇಕತಃ ಪ್ರವೃತ್ತಃಯಸ್ತು ಪ್ರಾರಬ್ಧಕರ್ಮಾ ಸನ್ ಉತ್ತರಕಾಲಮುತ್ಪನ್ನಾತ್ಮಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಸಃ ಸರ್ವಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರಯೋಜನಮಪಶ್ಯನ್ ಸಸಾಧನಂ ಕರ್ಮ ಪರಿತ್ಯಜತ್ಯೇವಸಃ ಕುತಶ್ಚಿತ್ ನಿಮಿತ್ತಾತ್ ಕರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗಾಸಂಭವೇ ಸತಿ ಕರ್ಮಣಿ ತತ್ಫಲೇ ಸಂಗರಹಿತತಯಾ ಸ್ವಪ್ರಯೋಜನಾಭಾವಾತ್ ಲೋಕಸಂಗ್ರಹಾರ್ಥಂ ಪೂರ್ವವತ್ ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವೃತ್ತೋಽಪಿ ನೈವ ಕಿಂಚಿತ್ ಕರೋತಿ, ಜ್ಞಾನಾಗ್ನಿದಗ್ಧಕರ್ಮತ್ವಾತ್ ತದೀಯಂ ಕರ್ಮ ಅಕರ್ಮೈವ ಸಂಪದ್ಯತೇ ಇತ್ಯೇತಮರ್ಥಂ ದರ್ಶಯಿಷ್ಯನ್ ಆಹ
ಯಸ್ತು ಅಕರ್ಮಾದಿದರ್ಶೀ, ಸಃ ಅಕರ್ಮಾದಿದರ್ಶನಾದೇವ ನಿಷ್ಕರ್ಮಾ ಸಂನ್ಯಾಸೀ ಜೀವನಮಾತ್ರಾರ್ಥಚೇಷ್ಟಃ ಸನ್ ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವರ್ತತೇ, ಯದ್ಯಪಿ ಪ್ರಾಕ್ ವಿವೇಕತಃ ಪ್ರವೃತ್ತಃಯಸ್ತು ಪ್ರಾರಬ್ಧಕರ್ಮಾ ಸನ್ ಉತ್ತರಕಾಲಮುತ್ಪನ್ನಾತ್ಮಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಸಃ ಸರ್ವಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರಯೋಜನಮಪಶ್ಯನ್ ಸಸಾಧನಂ ಕರ್ಮ ಪರಿತ್ಯಜತ್ಯೇವಸಃ ಕುತಶ್ಚಿತ್ ನಿಮಿತ್ತಾತ್ ಕರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗಾಸಂಭವೇ ಸತಿ ಕರ್ಮಣಿ ತತ್ಫಲೇ ಸಂಗರಹಿತತಯಾ ಸ್ವಪ್ರಯೋಜನಾಭಾವಾತ್ ಲೋಕಸಂಗ್ರಹಾರ್ಥಂ ಪೂರ್ವವತ್ ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವೃತ್ತೋಽಪಿ ನೈವ ಕಿಂಚಿತ್ ಕರೋತಿ, ಜ್ಞಾನಾಗ್ನಿದಗ್ಧಕರ್ಮತ್ವಾತ್ ತದೀಯಂ ಕರ್ಮ ಅಕರ್ಮೈವ ಸಂಪದ್ಯತೇ ಇತ್ಯೇತಮರ್ಥಂ ದರ್ಶಯಿಷ್ಯನ್ ಆಹ

ವಿವೇಕಾತ್ ಪೂರ್ವಂ ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವೃತ್ತಾವಪಿ, ಸತಿ ವಿವೇಕೇ ತತ್ರ ನ ಪ್ರವೃತ್ತಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಂಗೀಕರೋತಿ -

ಯಸ್ತ್ವಿತಿ ।

ವಿವೇಕಾತ್ ಪೂರ್ವಮಭಿನಿವೇಶೇನ ಪ್ರವೃತ್ತಸ್ಯ ವಿವೇಕಾನಂತರಮಭಿನಿವೇಶಾಭಾವಾತ್ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಸಂಭವೇಽಪಿ ಜೀವನಮಾತ್ರಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಾಭಾಸ ಸಂಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಸತ್ಯಪಿ  ವಿವೇಕೇ ತತ್ತ್ವಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಾನುದಯಾತ್ ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವೃತ್ತಸ್ಯ ಕಥಂ ತತ್ತ್ಯಾಗಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಯಸ್ತು ಪ್ರಾರಬ್ಧೇತಿ ।

ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಇತ್ಯಾದಿ ಸಮನಂತರಶ್ಲೋಕಮವತಾರಯಿತುಂ ಭೂಮಿಕಾಂ ಕೃತ್ವಾ, ತದವತಾರಣಪ್ರಕಾರಂ ದರ್ಶಯತಿ -

ಸ ಕುತಶ್ಚಿದಿತಿ ।

ಲೋಕಸಂಗ್ರಹಾದಿ, ನಿಮಿತ್ತಂ ವಿವಕ್ಷಿತಮ್ । ಕರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗಾಸಂಭವೇ ಸತಿ ತಸ್ಮಿನ್ ಪ್ರವೃತ್ತೋಽಪಿ ನೈವ ಕರೋತಿ ಕಿಂಚಿದಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವೃತ್ತೋ ನ ಕರೋತಿ ಕರ್ಮೇತಿ ಕಥಮುಚ್ಯತೇ ? ತತ್ರಾಹ -

ಸ್ವಪ್ರಯೋಜನಾಭಾವಾದಿತಿ ।

ಕಥಂ ತಹಿ ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರವರ್ತತೇ ? ತತ್ರಾಹ-

ಲೋಕೇತಿ ।

ಪ್ರವೃತ್ತೇರರ್ಥಕ್ರಿಯಾಕಾರಿತ್ವಾಭಾವಂ ‘ಪಶ್ವಾದಿಭಿಶ್ಚಾವಿಶೇಷಾತ್’ ಇತಿ ನ್ಯಾಯೇನ ವ್ಯಾವರ್ತಯತಿ -

ಪೂರ್ವವದಿತಿ ।

ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ವಿವೇಕಿನಾಮವಿವೇಕಿನಾಂ ಚ ವಿಶೇಷಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಕರ್ಮಾದೌ ಸಂಗಾಸಂಗಾಭ್ಯಾಮಿತ್ಯಾಹ -

ಕರ್ಮಣೀತಿ ।

ಉಕ್ತೇಽರ್ಥೇ ಸಮನಂತರಶ್ಲೋಕಮವತಾರಯತಿ -

ಜ್ಞಾನಾಗ್ನೀತಿ ।

ಏತಮರ್ಥಂ ದರ್ಶಯಿಷ್ಯನ್ನಿಮಂ ಶ್ಲೋಕಮಾಹೇತಿ ಯೋಜನಾ ।