ಶರೀರನಿರ್ವರ್ತ್ಯಂ ಶಾರೀರಮಿತ್ಯಸ್ಮಿನ್ ಪಕ್ಷೇ ಕಿಂ ದೂಷಣಂ ? ಶರೀರಸ್ಥಿತಿಮಾತ್ರಪ್ರಯೋಜನಂ ಶಾರೀರಮಿತ್ಯಸ್ಮಿನ್ ವಾ ಪಕ್ಷೇ ಕಿಂ ಫಲಮ್ ? ಇತಿ ಪೂರ್ವವಾದೀ ಪೃಚ್ಛತಿ -

ಕಿಂಚಾತ ಇತಿ ।

ಶರೀರನಿರ್ವರ್ತ್ಯಂ ಶಾರೀರಮಿತ್ಯಸ್ಮಿನ್ ಪಕ್ಷೇ ಸಿದ್ಧಾಂತೀ ದೂಷಣಮಾಹ -

ಉಚ್ಯತ ಇತಿ ।

ಶರೀರೇಣ ಯನ್ನಿರ್ವರ್ತ್ಯಂ, ತತ್ಕಿಂ ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧ ? ವಿಹಿತಂ ವಾ ? ಪ್ರಥಮೇ, ವಿರೋಧಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಹ -

ಯದೇತಿ ।

ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಾಚರಣೇಽಪಿ ನಾನಿಷ್ಟಪ್ರಾಪ್ತಿರಿತ್ಯುಕ್ತೇ ಪ್ರತಿಷೇಧಶಾಸ್ರವಿರೋಧಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ದ್ವಿತೀಯೇ, ವಿಹಿತಕರಣೇ ಸತಿ ಅನಿಷ್ಟಪ್ರಾಪ್ತ್ಯಭಾವಾದಪ್ರಾಪ್ತತಿಷೇಧಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಹ -

ಶಾಸ್ತ್ರೀಯಂ ಚೇತಿ ।

ದೃಷ್ಟಪ್ರಯೋಜನಂ ಕಾರೀರ್ಯಾದಿಕಂ ಕರ್ಮ, ಅದೃಷ್ಟಪ್ರಯೋಜನಂ ಸ್ವರ್ಗಸಾಧನಂ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಟೋಮಾದಿಕಂ ಕರ್ಮೇತಿ ವಿಭಾಗಃ ।

ಶರೀರನಿರ್ವರ್ತ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಶಾರೀರಮಭಿಮತಮ್ , ಇತಿ ಪಕ್ಷೇ ದೂಷಣಾಂತರಮಾಹ -

ಶಾರೀರಮಿತಿ ।

ವಾಚಾ ಮನಸಾ ಚಾಕರ್ಮಣೋಽನುಷ್ಠಾನೇ ಸಂನ್ಯಾಸಿನೋ ಭವತ್ಯೇವ ಕಿಲ್ಬಿಷಪ್ರಾಪ್ತಿಃ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ತತ್ರಾಪೀತಿ ।

ವಾಙೂಮನಸಾಭ್ಯಾಂ ವಿಹಿತಾನುಷ್ಠಾನೇ ವಾ, ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಕರಣೇ ವಾ ಕಿಲ್ಬಿಷಪ್ರಾಪ್ತಿಃ ಸಂನ್ಯಾಸಿನಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತಿ ವಿಕಲ್ಪ್ಯ, ಆದ್ಯೇ ಜಪಧ್ಯಾನವಿಧಿರೋಧಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ, ದ್ವಿತೀಯಂ ದೂಷಯತಿ -

ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧೇತಿ ।

ಶರೀರನಿರ್ವರ್ತ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಶಾರೀರಮಿತಿ ಪಕ್ಷಮೇವಂ ಪ್ರತಿಕ್ಷಿಪ್ಯ, ದ್ವಿತೀಯಪಕ್ಷೇ ಲಾಭಂ ದರ್ಶಯತಿ -

ಯದಾ ತ್ವಿತಿ ।

ಅನ್ಯತ್ ದೇಹಸ್ಥಿತಿಪ್ರಯೋಜನಾತ್ ಕರ್ಮಣಃ ಸಕಾಶಾದ್ ಇತಿ ಶೇಷಃ ।

ತತ್ರಾಪಿ ವಿದುಷಃ ಸ್ವದೃಷ್ಟ್ಯಾ ನ ಪ್ರವೃತ್ತಿರಿತಿ ಸೂಚಯತಿ -

ಲೋಕೇತಿ ।

ವಿದ್ವಾನ್ ಉಕ್ತಯಾ ರೀತ್ಯಾ ವರ್ತಮಾನೋ ನಾಪ್ನೋತಿ ಕಿಲ್ಬಿಷಮಿತ್ಯತ್ರ ವಿವಕ್ಷಿತಮರ್ಥಮಾಹ -

ಏವಂಭೂತಸ್ಯೇತಿ ।

ವಿಧಿನಿಷೇಧಗಮ್ಯಂ ಕರ್ಮ ದೇಹಸ್ಥಿತಿಹೇತುವ್ಯತಿರಿಕ್ತಮಕುರ್ವತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

‘ಶಾರೀರಂ ಕೇವಲಂ ಕರ್ಮ ಕುರ್ವನ್ನಾಪ್ನೋತಿ ಕಿಲ್ಬಿಷಮ್‘ (ಭ. ಗೀ. ೪-೨೧) ಇತ್ಯಸ್ಯೋಕ್ತೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಪರಿಗ್ರಹೇ ‘ಶಾರೀರಂ ಕೇವಲ’ ಮಿತಿ ವಿಶೇಷಣದ್ವಯಂ ನಿರ್ದೋಷಂ ಸಿಧ್ಯತೀತಿ ಫಲಿತಮಾಹ -

ಏವಮಿತಿ

॥ ೨೧ ॥