ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಕರ್ಮಫಲಾಸಂಗಮ್’ (ಭ. ಗೀ. ೪ । ೨೦) ಇತ್ಯನೇನ ಶ್ಲೋಕೇನ ಯಃ ಪ್ರಾರಬ್ಧಕರ್ಮಾ ಸನ್ ಯದಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮದರ್ಶನಸಂಪನ್ನಃ ಸ್ಯಾತ್ ತದಾ ತಸ್ಯ ಆತ್ಮನಃ ಕರ್ತೃಕರ್ಮಪ್ರಯೋಜನಾಭಾವದರ್ಶಿನಃ ಕರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಕುತಶ್ಚಿನ್ನಿಮಿತ್ತಾತ್ ತದಸಂಭವೇ ಸತಿ ಪೂರ್ವವತ್ ತಸ್ಮಿನ್ ಕರ್ಮಣಿ ಅಭಿಪ್ರವೃತ್ತಸ್ಯ ಅಪಿ ನೈವ ಕಿಂಚಿತ್ ಕರೋತಿ ಸಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೪ । ೨೦) ಇತಿ ಕರ್ಮಾಭಾವಃ ಪ್ರದರ್ಶಿತಃಯಸ್ಯ ಏವಂ ಕರ್ಮಾಭಾವೋ ದರ್ಶಿತಃ ತಸ್ಯೈವ
ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಕರ್ಮಫಲಾಸಂಗಮ್’ (ಭ. ಗೀ. ೪ । ೨೦) ಇತ್ಯನೇನ ಶ್ಲೋಕೇನ ಯಃ ಪ್ರಾರಬ್ಧಕರ್ಮಾ ಸನ್ ಯದಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮದರ್ಶನಸಂಪನ್ನಃ ಸ್ಯಾತ್ ತದಾ ತಸ್ಯ ಆತ್ಮನಃ ಕರ್ತೃಕರ್ಮಪ್ರಯೋಜನಾಭಾವದರ್ಶಿನಃ ಕರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಕುತಶ್ಚಿನ್ನಿಮಿತ್ತಾತ್ ತದಸಂಭವೇ ಸತಿ ಪೂರ್ವವತ್ ತಸ್ಮಿನ್ ಕರ್ಮಣಿ ಅಭಿಪ್ರವೃತ್ತಸ್ಯ ಅಪಿ ನೈವ ಕಿಂಚಿತ್ ಕರೋತಿ ಸಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೪ । ೨೦) ಇತಿ ಕರ್ಮಾಭಾವಃ ಪ್ರದರ್ಶಿತಃಯಸ್ಯ ಏವಂ ಕರ್ಮಾಭಾವೋ ದರ್ಶಿತಃ ತಸ್ಯೈವ

ಗತಸಂಗಸ್ಯೇತ್ಯಾದಿಶ್ಲೋಕಸ್ಯ ವ್ಯವಹಿತೇನ ಸಂಬಂಧಂ ವಕ್ತುಂ ವೃತ್ತಂ ಕೀರ್ತಯತಿ -

ತ್ಯಕ್ತ್ವೇತಿ ।

ಅನೇನ ಶ್ಲೋಕೇನ ‘ನೈವ ಕಿಂಚಿತ್ ಕರೋತಿ ಸಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೪-೨೦) ಇತ್ಯತ್ರ ಕರ್ಮಾಭಾವಃ ಪ್ರದರ್ಶಿತಃ ಇತಿ ಸಬಂಧಃ ।

ಕಸ್ಯ ಕರ್ಮಾಭಾವಪ್ರದರ್ಶನಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಯಃ ಪ್ರಾರಬ್ಧೇತಿ ।

ಪ್ರಾರಬ್ಧಕರ್ಮಾ ಸನ್ ಯೋಽವತಿಷ್ಠತೇ, ತಸ್ಯ ಕರ್ಮಾಭಾವಃ ಪ್ರದರ್ಶಿತಶ್ಚೇತ್ ವಿರೋಧಃ ಸ್ಯಾತ್ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಅವಸ್ಥಾವಿಶೇಷೇ ತತ್ಪ್ರದರ್ಶನಾನ್ಮೈವಮಿತ್ಯಾಹ -

ಯದೇತಿ ।

ನನು ಜ್ಞಾನವತಃ ಕ್ರಿಯಾಕಾರಕಫಲಾಭಾವದರ್ಶಿನಃ ಕರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ ಕರ್ಮಾಭಾವವಚನಮಪ್ರಾಪ್ತಪ್ರತಿಷೇಧಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಆತ್ಮನ ಇತಿ ।

ಲೋಕಸಂಗ್ರಹಾದಿ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪ್ರಾಗೇವೋಕ್ತಮ್ । ಅವಿದ್ಯಾವಸ್ಥಾಯಾಮಿವೇತಿ ಪೂರ್ವವದಿತ್ಯುಕ್ತಮ್ । ಏವಂ ವೃತ್ತಮನೂದ್ಯೋತ್ತರಶ್ಲೋಕಮವತಾರಯತಿ -

ಯಸ್ಯೇತಿ ।