పూర్వోత్తరాధ్యాయయోః సమ్బన్ధమభిదధానో వృత్తానువాదపూర్వకమ్ అర్జునప్రశ్నస్యాభిప్రాయం ప్రదర్శయితుం ప్రక్రమతే - కర్మణీత్యాదినా ఇత్యారభ్య కర్మణ్యకర్మదర్శనముక్త్వా తత్ప్రశంసా ప్రసారితా, ఇత్యాహ -
స యుక్త ఇతి ।
జ్ఞానవన్తం సర్వాణి కర్మాణి లోకసఙ్గ్రహార్థం కుర్వన్తం జ్ఞానలక్షణేనాగ్నినా దగ్ధసర్వకర్మాణం - కర్మప్రయుక్తబన్ధవిధురం, వివేకవన్తో వదన్తీతి, జ్ఞానవతో జ్ఞానఫలభూతం సంన్యాసం వివక్షన్ వివిదిషోః సాధనరూపమపి సంన్యాసం భగవాన్వివక్షితవాన్ , ఇత్యాహ -
జ్ఞానాగ్నీతి ।
నిరాశీరిత్యారభ్య శరీరస్థితిమాత్రకారణం కర్మ, శరీరస్థితావపి సఙ్గరహితః సన్ ఆచరన్ , ధర్మాధర్మఫలభాగీ న భవతీత్యపి పూర్వోత్తరాభ్యామధ్యాయాభ్యాం ద్వివిధం సంన్యాసం సూచితవాన్ , ఇత్యాహ -
శారీరమితి ।
యదృచ్ఛేత్యాదావపి సంన్యాసః సూచితః తద్ధర్మఫలాయోపదేశాత్ , ఇత్యాహ -
యదృచ్ఛేతి ।
జ్ఞానస్య యజ్ఞత్వసమ్పాదనపూర్వకం ప్రశంసావచనాదపి కర్మసంన్యాసో దర్శితో జ్ఞాననిష్ఠస్య, ఇత్యాహ -
బ్రహ్మార్పణమితి ।
జ్ఞానయజ్ఞస్తుత్యర్థం నానావిధాన్ యజ్ఞాన్ అనూద్య తేషాం దేహాదివ్యాపారజన్యత్వవచనేన ఆత్మనో నిర్వ్యాపారత్వవిజ్ఞనఫలాభిలాషాదపి యథోక్తమాత్మానం వివిదిషోః సర్వకర్మంసన్యాసేఽధికారో ధ్వనిత, ఇత్యాహ -
కర్మజానితి ।
సమస్తస్యైవ అవశేషవర్జితస్య కర్మణో జ్ఞానే పర్యవసానాభిధానాచ్చ జిజ్ఞాసోః సర్వకర్మసన్యాసః సూచితః, ఇత్యాహ –
సర్వమితి ।
‘తద్విద్ధి’ ఇత్యాదినా జ్ఞానప్రాప్త్యుపాయం ప్రణిపాతాది ప్రదర్శ్య, ప్రాప్తేన జ్ఞానేనాతిశయప్రాహాత్మ్యవతా సర్వకర్మణాం నివృత్తిరేవ, ఇతి వదతా చ, జ్ఞానార్థినః సంన్యాసేఽధికారో దర్శితో భగవతా, ఇత్యాహ -
జ్ఞానాగ్నిరితి ।
జ్ఞానేన సముచ్ఛిన్నసంశయం తస్మాదేవ జ్ఞానాత్కర్మాణి సంన్యస్య వ్యవస్థితమప్రమత్తం - వశీకృతకార్యకరణసఙ్ఘాతవన్తం ప్రాతిభాసికాని కర్మాణి న నిబధ్నన్తి, ఇత్యపి ద్వివిధః సంన్యాసో భగవతోక్తః, ఇత్యాహ -
యోగేతి ।
‘కర్మణీ’ త్యారభ్య ‘యోగసంన్యస్తకర్మాణమ్’ ఇత్యన్తైరుదాహృతైర్వచనైః ఉక్తం సంన్యాసముపసంహరతి -
ఇత్యన్తైరితి ।
తర్హి కర్మసంన్యాసస్యైవ జిజ్ఞాసునా జ్ఞానవతా చ ఆదరణీయత్వాత్ కర్మానుష్ఠానమ్ అనాదేయమాపన్నమిత్యాశఙ్క్య, ఉక్తమర్థాన్తరమనువదతి -
ఛిత్త్వైనమితి ।
కర్మతత్త్యాగయోరుక్తయోః ఎకేనైవ పుురుషేణానుష్ఠేయత్వసమ్భవాత్ న విరోధోఽస్తి ఇత్యాశఙ్క్య, యుగపద్వా క్రమేణ వా అనుష్ఠానమ్ , ఇతి వికల్ప్య, ఆద్యం దూషయతి
ఉభయోశ్చేతి ।
ద్వితీయం ప్రత్యాహ -
కాలభేదేనేతి ।
ఉక్తయోర్ద్వయోరేకేన పురుషేణానుష్ఠేయత్వాసమ్భవే, కథం కర్తవ్యత్వసిద్ధిః ? ఇత్యాశఙ్క్యాహ -
అర్థాదితి ।
ద్వయోరుక్తయోరేకేన యుగపత్క్రమాభ్యామ్ అనుష్ఠానానుపపత్తేరిత్యర్థః ।
అన్యతరస్య కర్తవ్యత్వే, కతరస్యేతి కుతో నిర్ణయ ? ద్వయోః సంనిధానావిశేషాత్ ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
యత్ప్రశస్యతరమితి ।
భగవతా కర్మణాం సంన్యాసో యోగశ్చోక్తః, నచ తయో సముచ్చిత్యానుష్ఠానమ్ । తేన అన్యతరస్య శ్రేష్ఠస్య అనుష్ఠేయత్వే, తద్బుభుత్సయా ప్రశ్నోపపత్తిః, ఇత్యుపసంహరతి -
ఇత్యేవమితి ।