ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
‘ಜ್ಯಾಯಸೀ ಚೇತ್ಕರ್ಮಣಸ್ತೇ’ (ಭ. ಗೀ. ೩ । ೧) ಇತ್ಯತ್ರ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಣೋಃ ಸಹ ಅಸಂಭವೇ ‘ಯಚ್ಛ್ರೇಯ ಏತಯೋಃ ತದ್ಬ್ರೂಹಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೩ । ೨) ಇತ್ಯೇವಂ ಪೃಷ್ಟೋಽರ್ಜುನೇನ ಭಗವಾನ್ ಸಾಙ್‍ಖ್ಯಾನಾಂ ಸಂನ್ಯಾಸಿನಾಂ ಜ್ಞಾನಯೋಗೇನ ನಿಷ್ಠಾ ಪುನಃ ಕರ್ಮಯೋಗೇನ ಯೋಗಿನಾಂ ನಿಷ್ಠಾ ಪ್ರೋಕ್ತೇತಿ ನಿರ್ಣಯಂ ಚಕಾರ । ‘ನ ಚ ಸಂನ್ಯಸನಾದೇವ ಕೇವಲಾತ್ ಸಿದ್ಧಿಂ ಸಮಧಿಗಚ್ಛತಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೩ । ೪) ಇತಿ ವಚನಾತ್ ಜ್ಞಾನಸಹಿತಸ್ಯ ಸಿದ್ಧಿಸಾಧನತ್ವಮ್ ಇಷ್ಟಮ್’ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ಚ, ವಿಧಾನಾತ್ । ಜ್ಞಾನರಹಿತಸ್ಯ ಸಂನ್ಯಾಸಃ ಶ್ರೇಯಾನ್ , ಕಿಂ ವಾ ಕರ್ಮಯೋಗಃ ಶ್ರೇಯಾನ್ ? ’ ಇತಿ ಏತಯೋಃ ವಿಶೇಷಬುಭುತ್ಸಯಾ —
‘ಜ್ಯಾಯಸೀ ಚೇತ್ಕರ್ಮಣಸ್ತೇ’ (ಭ. ಗೀ. ೩ । ೧) ಇತ್ಯತ್ರ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಣೋಃ ಸಹ ಅಸಂಭವೇ ‘ಯಚ್ಛ್ರೇಯ ಏತಯೋಃ ತದ್ಬ್ರೂಹಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೩ । ೨) ಇತ್ಯೇವಂ ಪೃಷ್ಟೋಽರ್ಜುನೇನ ಭಗವಾನ್ ಸಾಙ್‍ಖ್ಯಾನಾಂ ಸಂನ್ಯಾಸಿನಾಂ ಜ್ಞಾನಯೋಗೇನ ನಿಷ್ಠಾ ಪುನಃ ಕರ್ಮಯೋಗೇನ ಯೋಗಿನಾಂ ನಿಷ್ಠಾ ಪ್ರೋಕ್ತೇತಿ ನಿರ್ಣಯಂ ಚಕಾರ । ‘ನ ಚ ಸಂನ್ಯಸನಾದೇವ ಕೇವಲಾತ್ ಸಿದ್ಧಿಂ ಸಮಧಿಗಚ್ಛತಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೩ । ೪) ಇತಿ ವಚನಾತ್ ಜ್ಞಾನಸಹಿತಸ್ಯ ಸಿದ್ಧಿಸಾಧನತ್ವಮ್ ಇಷ್ಟಮ್’ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ಚ, ವಿಧಾನಾತ್ । ಜ್ಞಾನರಹಿತಸ್ಯ ಸಂನ್ಯಾಸಃ ಶ್ರೇಯಾನ್ , ಕಿಂ ವಾ ಕರ್ಮಯೋಗಃ ಶ್ರೇಯಾನ್ ? ’ ಇತಿ ಏತಯೋಃ ವಿಶೇಷಬುಭುತ್ಸಯಾ —

ನನು ತೃತೀಯೇ ಯಥೋಕ್ತಪ್ರಶ್ನಸ್ಯ ಭಗವತಾ ನಿರ್ಣೀತತ್ವಾತ್ ನಾತ್ರ ಪ್ರಶ್ನಪ್ರತಿವಚನಯೋಃ ಸಾವಕಾಶತ್ವಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ವಿಸ್ತರೇಣ ಉಕ್ತಮೇವ ಸಂಬಂಧಂ ಪುನಃ ಸಂಕ್ಷೇಪತೋ ದರ್ಶಯತಿ -

ಜ್ಯಾಯಸೀ ಚೇದಿತಿ ।

ಸಾಂಖ್ಯಯೋಗಯೋರ್ಭಿನ್ನಪುರುಷಾನುಷ್ಠೇಯತ್ವೇನ ನಿರ್ಣೀತತ್ವಾತ್ ನ ಪುನಃ ಪ್ರಶ್ನಯೋಗ್ಯತ್ವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಇತೋಽಪಿ ನ ತಯೋಃ ಪ್ರಶ್ನವಿಷಯತ್ವಮ್ , ಇತ್ಯಾಹ -

ನಚೇತಿ ।

ಏವಕಾರವಿಶೇಷಣಾತ್ ಜ್ಞಾನಸಹಿಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯ ಸಿದ್ಧಸಾಧನತ್ವಂ ಭಗವತೋಽಭಿಮತಮ್ । ‘ಛಿತ್ತ್ವೈನಂ ಸಂಶಯಂ ಯೋಗಮಾತಿಷ್ಠ'(ಭ.ಗೀ.೪ - ೪೨) ಇತಿ ಚ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ವಿಧಾನಾತ್ ತಸ್ಯಾಪಿ ಸಿದ್ಧಸಾಧನತ್ವಮಿಷ್ಟಮ್ । ತತಶ್ಚ ನಿರ್ಣೀತತ್ವಾತ್ ನ ಪ್ರಶ್ನಃ ತದ್ವಿಷಯಃ ಸಿಧ್ಯತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಕೇನಾಭಿಪ್ರಾಯೇಣ ತರ್ಹಿ ಪ್ರಶ್ನಃ ಸ್ಯಾತ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಜ್ಞಾನರಹಿತಸಂನ್ಯಾಸಾತ್ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ಯತರತ್ವಬುಭುತ್ಸಯಾ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಜ್ಞಾನರಹಿತ ಇತಿ ।