ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪನಿರೂಪಣಪ್ರದೇಶೇಷು ಸಂನ್ಯಾಸಪ್ರತಿಪಾದನಾದ್ ಆತ್ಮವಿದಃ ಸಂನ್ಯಾಸೋ ವಿವಕ್ಷಿತಶ್ಚೇತ್ , ತರ್ಹಿ ಕರ್ಮಯೋಗೋಽಪಿ ತಸ್ಯ ಕಸ್ಮಾನ್ನ ಭವತಿ ? ಪ್ರಕರಣಾವಿಶೇಷಾತ್ , ಇತಿ ಶಂಕತೇ -
ನನು ಚೇತಿ ।
ಆತ್ಮವಿದ್ಯಾಪ್ರಕರಣೇ ಕರ್ಮಯೋಗಪ್ರತಿಪಾದನಮುದಾಹರತಿ -
ತದ್ಯಥೇತಿ ।
ಪ್ರಕರಣಾತ್ ಆತ್ಮವಿದೋಽಪಿ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ಸಂಭವೇ ಫಲಿತಮಾಹ -
ಅತಶ್ಚೇತಿ ।
ಆತ್ಮಜ್ಞಾನೋಪಾಯತ್ವೇನಾಪಿ ಪ್ರಕರಣಪಾಠಸಿದ್ಧೌ ಜ್ಞಾನಾದೂರ್ಧ್ವಂ ನ್ಯಾಯವಿರುದ್ಧಂ ಕರ್ಮ ಕಲ್ಪಯಿತುಮಶಕ್ಯಮಿತಿ ಪರಿಹರತಿ -
ಅತ್ರೋಚ್ಯತ ಇತಿ ।
ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಯೋಃ ತತ್ಕಾರ್ಯಯೋಶ್ಚ ಭ್ರಮನಿವೃತ್ತಿಭ್ರಮಸದ್ಭಾವಯೋಃ ಮಿಥೋ ವಿರೋಧಾತ್ಕರ್ತೃತ್ವಾದಿಭ್ರಮಮೂಲಂ ಕರ್ಮ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಾದೂರ್ಧ್ವಂ ನ ಸಂಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಆತ್ಮಜ್ಞಸ್ಯ ಕರ್ಮಯೋಗಾಸಂಭವೇ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ -
ಜ್ಞಾನಯೋಗೇನೇತಿ ।
ಇತಶ್ಚಾತ್ಮವಿದೋ ಜ್ಞಾನಾದೂರ್ಧ್ವಂ ಕರ್ಮಯೋಗೋ ನ ಯುಕ್ತಿಮಾನ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ಕೃತಕೃತ್ಯತ್ವೇನೇತಿ ।
ಜ್ಞಾನವತೋ ನಾಸ್ತಿ ಕರ್ಮ ಇತ್ಯತ್ರ ಕಾರಣಾಂತರಮಾಹ -
ತಸ್ಯೇತಿ ।
ತರ್ಹಿ ಜ್ಞಾನವತಾ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ಹೇಯತ್ವವತ್ ಜಿಜ್ಞಾಸುನಾಪಿ ತಸ್ಯ ತ್ಯಾಜ್ಯತ್ವಂ, ಜ್ಞಾನಪ್ರಾಪ್ತ್ಯಾ ತಸ್ಯಾಪಿ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಿದ್ಧೇಃ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಜಿಜ್ಞಾಸೋರಸ್ತಿ ಕರ್ಮಯೋಗಾಪೇಕ್ಷಾ ಇತ್ಯಾಹ -
ನ ಕರ್ಮಣಾಮಿತಿ ।
ಸ್ವರೂಪೋಪಕಾರ್ಯಂಗಮಂತರೇಣ ಅಂಗಿಸ್ವರೂಪಾನಿಷ್ಪತ್ತೇಃ । ಜ್ಞಾನಾನಾರ್ಥಿನಾ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ಶುದ್ಧ್ಯಾದಿದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನಹೇತೋರಾದೇಯತ್ವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತರ್ಹಿ ಜ್ಞಾನವತಮಪಿ ಜ್ಞಾನಫಲೋಪಕಾರಿತ್ವೇನ ಕರ್ಮಯೋಗೋ ಮೃಗ್ಯತಾಮ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಆಹ -
ಯೋಗಾರೂಢಸ್ಯೇತಿ ।
ಉತ್ಪನ್ನಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಕರ್ಮಾಭಾವೇ ಶರೀರಸ್ಥಿತಿಹೇತೋರಪಿ ಕರ್ಮಣೋಽಸಂಭಾವತ್ ನ ತಸ್ಯ ಶರೀರಸ್ಥಿತಿಃ, ತದಸ್ಥಿತೌ ಚ ಕುತೋ ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿಃ ? ತದಭಾವೇ ಚ ಕಸ್ಯೋಪದೇಷ್ಟೃತ್ವಮ್ ? ಉಪದೇಶಾಭಾವೇ ಚ ಕುತೋ ಜ್ಞಾನೋದಯಃ ಸ್ಯಾತ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ಶಾರೀರಮಿತಿ ।
ವಿದುಷೋಽಪಿ ಶರೀರಸ್ಥಿತಿರಾಸ್ಥಿತಾ ಚೇತ್ , ತನ್ಮಾತ್ರಪ್ರಯುಕ್ತೇಷು ದರ್ಶನಶ್ರವಣಾದಿಷು ಕರ್ತೃತ್ವಾಭಿಮಾನೋಽಪಿ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಆಹ -
ನೈವೇತಿ ।
ತತ್ತ್ವವಿತ್ ಇತ್ಯನೇನ ಚ ಸಮಾಹಿತಚೇತಸ್ತಯಾ ಕರೋಮೀತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಯ ಸದೈವ ಅಕರ್ತವ್ಯತ್ವೋಪದೇಶಾದಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಯತ್ತು ವಿದುಷಃ ಶರೀರಸ್ಥಿತಿನಿಮಿತ್ತಕರ್ಮಾಭ್ಯನುಜ್ಞಾನೇ ತಸ್ಮಿನ್ಕರ್ತೃತ್ವಾಭಿಮಾನೋಽಪಿ ಸ್ಯಾದಿತಿ, ತತ್ರಾಹ -
ಶರೀರೇತಿ ।
ಆತ್ಮಯಾಥಾತ್ಮ್ಯವಿದಃ ತೇಷ್ವಪಿ ನಾಹಂ ಕರೋಮೀತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಯ ನೈವ ಕಿಂಚಿತ್ಕರೋಮೀತ್ಯಾದೌ ಅಕರ್ತೃತ್ವೋಪದೇಶಾತ್ ನ ಕರ್ತೃತ್ವಾಭಿಮಾನಸಂಭಾವನಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಯಥೋಕ್ತೋಪದೇಶಾನುಸಂಧಾನಾಭಾವೇ ವಿದುಷೋಽಪಿ ಕರೋಮೀತಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಪ್ರತ್ಯಯದ್ವಾರಾ ಕರ್ಮಯೋಗಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ಆತ್ಮತತ್ತ್ವೇತಿ ।
ಯದ್ಯಪಿ ವಿದ್ವಾನ್ ಯಥೋಕ್ತಮುಪದೇಶಂ ಕದಾಚಿತ್ ನಾನುಸಂಧತ್ತೇ, ತಥಾಪಿ ತತ್ತ್ವವಿದ್ಯಾವಿರೋಧಾತ್ ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಂ ತನ್ನಿಮಿತ್ತಂ ಕರ್ಮ ವಾ ತಸ್ಯ ಸಂಭಾವಯಿತುಮಶಕ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಆತ್ಮವಿತ್ಕರ್ತೃಕಯೋಃ ಸಂನ್ಯಾಸಕರ್ಮಯೋಗಯೋರಯೋಗಾತ್ ತಯೋರ್ನಿಃ ಶ್ರೇಯಸಕರತ್ವಮ್ ಅನ್ಯತರಸ್ಯ ವಿಶಿಷ್ಟತ್ವಮ್ , ಇತ್ಯೇತದಯುಕ್ತಮಿತಿ ಸಿದ್ಧತ್ವಾತ್ ದ್ವಿತೀಯಂ ಪಕ್ಷಮಂಗೀಕರೋತಿ -
ಯಸ್ಮಾದಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ತದೀಯಾಶ್ಚ ಕರ್ಮಸಂನ್ಯಾಸಾತ್ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ವಿಶಿಷ್ಟತ್ವಾಭಿಧಾನಮಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ನನು ಕರ್ಮಯೋಗೇನ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೇಃ ಸಂನ್ಯಾಸೋ ಜಾಯಮಾನಃ ತಸ್ಯಾದುತ್ಕೃಷ್ಯತೇ, ಕಥಂ ತಸ್ಮಾತ್ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯೋತ್ಕೃಷ್ಟತ್ವವಾಚೋಯುಕ್ತಿರ್ಯುಕ್ತಾ ? ಇತಿ ತತ್ರಾಹ -
ಪೂರ್ವೋಕ್ತೇತಿ ।
ವೈಲಕ್ಷಣ್ಯಮೇವ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ -
ಸತ್ಯೇವೇತಿ ।
ಸ್ವಾಶ್ರಮವಿಹಿತಶ್ರವಣಾದೌ ಕರ್ತೃತ್ವವಿಜ್ಞಾನೇ ಸತ್ಯೇವ ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮೋಪಾತ್ತಕರ್ಮೈಕದೇಶ - ವಿಷಯಸಂನ್ಯಾಸಾತ್ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ಶ್ರೇಯಸ್ತ್ವವಚನಂ ‘ನೈತಾದೃಶಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯಾಸ್ತಿ ವಿತ್ತಮ್ ‘(ಮ.ಭಾ. ೧೨ - ೧೭೫ .೩೭) ಇತ್ಯಾದಿಸ್ಮೃತಿವಿರುದ್ಧಮ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ಯಮನಿಯಮಾದೀತಿ ।
‘ಆನೃಶಂಸ್ಯಂ ಕ್ಷಮಾ ಸತ್ಯಮಹಿಂಸಾ ದಮ ಆರ್ಜವಮ್ ।
ಪ್ರೀತಿಃ ಪ್ರಸಾದೋ ಮಾಧುರ್ಯಮಕ್ರೋಧಶ್ಚ ಯಮಾ ದಶ ॥
ದಾನಮಿಜ್ಯಾ ತಪೋ ಧ್ಯಾನಂ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯೋಪಸ್ಥನಿಗ್ರಹೌ ।
ವ್ರತೋಪವಾಸೌ ಮೌನಂ ಚ ಸ್ನಾನಂ ಚ ನಿಯಮಾ ದಶ ॥ ‘
ಇತ್ಯುಕ್ತೈರ್ಯಮನಿಯ ಮೈಃ ಅನ್ಯೈಶ್ಚಾಶ್ರಮಧರ್ಮೈಃ ವಿಶಿಷ್ಟತ್ವೇನಾನುಷ್ಠಾತುಮಶಕ್ಯತ್ವಾತ್ , ಉಕ್ತಸಂನ್ಯಾಸಾತ್ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ವಿಶಿಷ್ಟತ್ವೋಕ್ತಿರ್ಯುಕ್ತಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ನಹಿ ಕಶ್ಚಿದಿತಿ ನ್ಯಾಯೇನ ಕರ್ಮಯೋಗಸ್ಯ ಇತರಾಪೇಕ್ಷಯಾ ಸುಕರತ್ವಾಚ್ಚ ತಸ್ಯ ವಿಶಿಷ್ಟತ್ವವಚನಂ ಶ್ಲಿಷ್ಟಮಿತ್ಯಾಹ -
ಸುಕರತ್ವೇನ ಚೇತಿ ।
ಪ್ರತಿವಚನವಾಕ್ಯಾರ್ಥಾಲೋಚನಾತ್ಸಿದ್ಧಮರ್ಥಮುಪಸಂಹರತಿ -
ಇತ್ಯೇವಮಿತಿ ।
ಸಂನ್ಯಾಸಕರ್ಮಯೋಗಯೋರ್ಮಿಥೋವಿರುದ್ಧಯೋಃ ಸಮುಚ್ಚಿತ್ಯಾನುಷ್ಠಾತುಮಶಕ್ಯಯೋಃ ಅನ್ಯತರಸ್ಯ ಕರ್ತವ್ಯತ್ವೇ, ಪ್ರಶಸ್ಯತರಸ್ಯ ತದ್ಭಾವಾತ್ ತದ್ಭಾವಸ್ಯ ಚಾನಿರ್ಧಾರಿತತ್ವಾತ್ , ತನ್ನಿರ್ದಿಧಾರಯಿಷಯಾ ಪ್ರಶ್ನಃ ಸ್ಯಾದಿತಿ, ಪ್ರಶ್ನವಾಕ್ಯಾರ್ಥಪರ್ಯಾಲೋಚನಯಾ ಪ್ರಷ್ಟುರಭಿಪ್ರಾಯೋ ಯಥಾ ಪೂರ್ವಮುಪದಿಷ್ಟಃ, ತಥಾ ಪ್ರತಿವಚನಾರ್ಥನಿರೂಪಣೇನಾಪಿ ತಸ್ಯ ನಿಶ್ಚಿತತ್ವಾತ್ ಪ್ರಶ್ನೋಪಪತ್ತಿಃ ಸಿದ್ಧಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।