ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
பஞ்சமோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ஸர்வகர்மாணி மநஸா ஸம்ந்யஸ்யாஸ்தே ஸுக²ம் வஶீ ।
நவத்³வாரே புரே தே³ஹீ நைவ குர்வந்ந காரயந் ॥ 13 ॥
ஸர்வாணி கர்மாணி ஸர்வகர்மாணி ஸம்ந்யஸ்ய பரித்யஜ்ய நித்யம் நைமித்திகம் காம்யம் ப்ரதிஷித்³த⁴ம் ச தாநி ஸர்வாணி கர்மாணி மநஸா விவேகபு³த்³த்⁴யா, கர்மாதௌ³ அகர்மஸந்த³ர்ஶநேந ஸந்த்யஜ்யேத்யர்த²:, ஆஸ்தே திஷ்ட²தி ஸுக²ம் । த்யக்தவாங்மந:காயசேஷ்ட: நிராயாஸ: ப்ரஸந்நசித்த: ஆத்மந: அந்யத்ர நிவ்ருத்தஸர்வபா³ஹ்யப்ரயோஜந: இதி ‘ஸுக²ம் ஆஸ்தே’ இத்யுச்யதே । வஶீ ஜிதேந்த்³ரிய இத்யர்த²: । க்வ கத²ம் ஆஸ்தே இதி, ஆஹ — நவத்³வாரே புரே । ஸப்த ஶீர்ஷண்யாநி ஆத்மந உபலப்³தி⁴த்³வாராணி, அவாக் த்³வே மூத்ரபுரீஷவிஸர்கா³ர்தே², தை: த்³வாரை: நவத்³வாரம் புரம் உச்யதே ஶரீரம் , புரமிவ புரம் , ஆத்மைகஸ்வாமிகம் , தத³ர்த²ப்ரயோஜநைஶ்ச இந்த்³ரியமநோபு³த்³தி⁴விஷயை: அநேகப²லவிஜ்ஞாநஸ்ய உத்பாத³கை: பௌரைரிவ அதி⁴ஷ்டி²தம் । தஸ்மிந் நவத்³வாரே புரே தே³ஹீ ஸர்வம் கர்ம ஸம்ந்யஸ்ய ஆஸ்தே ; கிம் விஶேஷணேந ? ஸர்வோ ஹி தே³ஹீ ஸம்ந்யாஸீ அஸம்ந்யாஸீ வா தே³ஹே ஏவ ஆஸ்தே ; தத்ர அநர்த²கம் விஶேஷணமிதி । உச்யதே — யஸ்து அஜ்ஞ: தே³ஹீ தே³ஹேந்த்³ரியஸங்கா⁴தமாத்ராத்மத³ர்ஶீ ஸ ஸர்வோ(அ)பி ‘கே³ஹே பூ⁴மௌ ஆஸநே வா ஆஸே’ இதி மந்யதே । ந ஹி தே³ஹமாத்ராத்மத³ர்ஶிந: கே³ஹே இவ தே³ஹே ஆஸே இதி ப்ரத்யய: ஸம்ப⁴வதி । தே³ஹாதி³ஸங்கா⁴தவ்யதிரிக்தாத்மத³ர்ஶிநஸ்து ‘தே³ஹே ஆஸே’ இதி ப்ரத்யய: உபபத்³யதே । பரகர்மணாம் ச பரஸ்மிந் ஆத்மநி அவித்³யயா அத்⁴யாரோபிதாநாம் வித்³யயா விவேகஜ்ஞாநேந மநஸா ஸம்ந்யாஸ உபபத்³யதே । உத்பந்நவிவேகஜ்ஞாநஸ்ய ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸிநோ(அ)பி கே³ஹே இவ தே³ஹே ஏவ நவத்³வாரே புரே ஆஸநம் ப்ராரப்³த⁴ப²லகர்மஸம்ஸ்காரஶேஷாநுவ்ருத்த்யா தே³ஹ ஏவ விஶேஷவிஜ்ஞாநோத்பத்தே: । தே³ஹே ஏவ ஆஸ்தே இதி அஸ்த்யேவ விஶேஷணப²லம் , வித்³வத³வித்³வத்ப்ரத்யயபே⁴தா³பேக்ஷத்வாத் ॥
ஸர்வகர்மாணி மநஸா ஸம்ந்யஸ்யாஸ்தே ஸுக²ம் வஶீ ।
நவத்³வாரே புரே தே³ஹீ நைவ குர்வந்ந காரயந் ॥ 13 ॥
ஸர்வாணி கர்மாணி ஸர்வகர்மாணி ஸம்ந்யஸ்ய பரித்யஜ்ய நித்யம் நைமித்திகம் காம்யம் ப்ரதிஷித்³த⁴ம் ச தாநி ஸர்வாணி கர்மாணி மநஸா விவேகபு³த்³த்⁴யா, கர்மாதௌ³ அகர்மஸந்த³ர்ஶநேந ஸந்த்யஜ்யேத்யர்த²:, ஆஸ்தே திஷ்ட²தி ஸுக²ம் । த்யக்தவாங்மந:காயசேஷ்ட: நிராயாஸ: ப்ரஸந்நசித்த: ஆத்மந: அந்யத்ர நிவ்ருத்தஸர்வபா³ஹ்யப்ரயோஜந: இதி ‘ஸுக²ம் ஆஸ்தே’ இத்யுச்யதே । வஶீ ஜிதேந்த்³ரிய இத்யர்த²: । க்வ கத²ம் ஆஸ்தே இதி, ஆஹ — நவத்³வாரே புரே । ஸப்த ஶீர்ஷண்யாநி ஆத்மந உபலப்³தி⁴த்³வாராணி, அவாக் த்³வே மூத்ரபுரீஷவிஸர்கா³ர்தே², தை: த்³வாரை: நவத்³வாரம் புரம் உச்யதே ஶரீரம் , புரமிவ புரம் , ஆத்மைகஸ்வாமிகம் , தத³ர்த²ப்ரயோஜநைஶ்ச இந்த்³ரியமநோபு³த்³தி⁴விஷயை: அநேகப²லவிஜ்ஞாநஸ்ய உத்பாத³கை: பௌரைரிவ அதி⁴ஷ்டி²தம் । தஸ்மிந் நவத்³வாரே புரே தே³ஹீ ஸர்வம் கர்ம ஸம்ந்யஸ்ய ஆஸ்தே ; கிம் விஶேஷணேந ? ஸர்வோ ஹி தே³ஹீ ஸம்ந்யாஸீ அஸம்ந்யாஸீ வா தே³ஹே ஏவ ஆஸ்தே ; தத்ர அநர்த²கம் விஶேஷணமிதி । உச்யதே — யஸ்து அஜ்ஞ: தே³ஹீ தே³ஹேந்த்³ரியஸங்கா⁴தமாத்ராத்மத³ர்ஶீ ஸ ஸர்வோ(அ)பி ‘கே³ஹே பூ⁴மௌ ஆஸநே வா ஆஸே’ இதி மந்யதே । ந ஹி தே³ஹமாத்ராத்மத³ர்ஶிந: கே³ஹே இவ தே³ஹே ஆஸே இதி ப்ரத்யய: ஸம்ப⁴வதி । தே³ஹாதி³ஸங்கா⁴தவ்யதிரிக்தாத்மத³ர்ஶிநஸ்து ‘தே³ஹே ஆஸே’ இதி ப்ரத்யய: உபபத்³யதே । பரகர்மணாம் ச பரஸ்மிந் ஆத்மநி அவித்³யயா அத்⁴யாரோபிதாநாம் வித்³யயா விவேகஜ்ஞாநேந மநஸா ஸம்ந்யாஸ உபபத்³யதே । உத்பந்நவிவேகஜ்ஞாநஸ்ய ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸிநோ(அ)பி கே³ஹே இவ தே³ஹே ஏவ நவத்³வாரே புரே ஆஸநம் ப்ராரப்³த⁴ப²லகர்மஸம்ஸ்காரஶேஷாநுவ்ருத்த்யா தே³ஹ ஏவ விஶேஷவிஜ்ஞாநோத்பத்தே: । தே³ஹே ஏவ ஆஸ்தே இதி அஸ்த்யேவ விஶேஷணப²லம் , வித்³வத³வித்³வத்ப்ரத்யயபே⁴தா³பேக்ஷத்வாத் ॥

ஸர்வகர்மபரித்யாகே³ ப்ராப்தம் மரணம் வ்யாவர்தயதி -

ஆஸ்த இதி ।

வ்ருத்திம் லப⁴மாநோ(அ)பி ஶரீரதாபேந ஆத்⁴யாத்மிகாதி³நா தப்யமாந: திஷ்ட²தி இதி சேத் , நேத்யாஹ -

ஸுக²மிதி ।

கார்யகரணஸங்கா⁴தபாரவஶ்யம் பர்யுத³ஸ்யதி -

வஶீதி ।

ஆஸநஸ்ய அபேக்ஷிதம் அதி⁴கரணம் நிர்தி³ஶதி -

நவேதி ।

தே³ஹஸம்ப³ந்தா⁴மிமாநாபா⁴ஸவத்த்வம் ஆஹ -

தே³ஹீதி ।

மநஸா ஸர்வகர்மஸந்யாஸே(அ)பி லோகஸங்க்³ரஹார்த²ம் ப³ஹி: ஸர்வம் கர்ம கர்தவ்யம் , இதி ப்ராப்தம் ப்ரத்யாஹ -

நைவேதி ।

தாந்யேவ ஸர்வாணி கர்மாணி பரித்யாஜ்யாநி விஶிநஷ்டி -

நித்யமிதி ।

தேஷாம் பரித்யாகே³ ஹேதுமாஹ -

தாநீதி ।

யது³க்தம் ஸுக²மாஸ்த இதி, தத்³ உபபாத³யதி -

த்யக்தேதி ।

ஜிதேந்த்³ரியத்வம் காயவஶீகாரஸ்யாபி உபலக்ஷணம் । த்³வே ஶ்ரோத்ரே, த்³வே சக்ஷுஷீ, த்³வே நாஸிகே, வாகே³கா, இதி ஸப்த ஶீர்ஷண்யாநி ஶிரோக³தாநி ஶப்³தா³த்³யுபலப்³தி⁴த்³வாராணி ।

அதா²பி கத²ம் நவத்³வாரத்வம் ? அதோ⁴க³தாப்⁴யாம் பாயூபஸ்தா²ப்⁴யாம் ஸஹ, இத்யாஹ -

அர்வாகி³தி ।

ஶரீரஸ்ய புரஸாம்யம் ஸ்வாமிநா பௌரைஶ்ச அதி⁴ஷ்டி²தத்வேந த³ர்ஶயதி -

ஆத்மேத்யாதி³நா ।

யத்³யபி தே³ஹே ஜீவநத்வாத் தே³ஹஸம்ப³ந்தா⁴பி⁴மாநாபா⁴ஸவாந் அவதிஷ்ட²தே, ததா²பி ப்ரவாஸீவ பரகே³ஹே தத்பூஜாபரிப⁴வாதி³பி⁴ரப்ரஹ்ருஷ்யந் அவிஷீத³ந் வ்யாமோஹாதி³ரஹிதஶ்ச திஷ்ட²தி, இதி மத்வா, ஆஹ -

தஸ்மிந்நிதி ।

விஶேஷணம் ஆக்ஷிபதி -

கிமிதி ।

தத³நுபபத்திமேவ த³ர்ஶயதி -

ஸர்வோ ஹீதி ।

ஸர்வஸாதா⁴ரணே தே³ஹாவஸ்தா²நே, ஸம்ந்யஸ்ய தே³ஹே திஷ்ட²தி வித்³வாந் , இதி விஶேஷணம் அகிஞ்சித்கரமிதி ப²லிதமாஹ -

தத்ரேதி ।

விஶேஷணப²லம் த³ர்ஶயந் உத்தரம் ப்ராஹ -

உச்யத இதி ।

 கிமவிவேகிநம் ப்ரதி விஶேஷணாநர்த²க்யம் சோத்³யதே ! கிம் வா விவேகிநம் ப்ரதி ? இதி விகல்ப்ய, ஆத்³யம் அங்கீ³கரோதி -

யஸ்த்விதி ।

அஜ்ஞத்வம் தே³ஹித்வே ஹேது: । ததே³வ தே³ஹித்வம் ஸ்பு²டயதி -

தே³ஹேதி ।

ஸங்கா⁴தாத்மத³ர்ஶிநோ(அ)பி தே³ஹே ஸ்தி²திப்ரதிபா⁴ஸ: ஸ்யாத்³ , இதி சேத் நேத்யாஹ -

நஹீதி ।

த்³விதீயம் தூ³ஷயதி -

தே³ஹாதீ³தி ।

க்³ருஹாதி³ஷு தே³ஸ்யாவஸ்தா²நேந ஆத்மாவஸ்தா²நப்⁴ரமவ்யாவ்ருத்த்யர்த²ம் தே³ஹே வித்³வாந் ஆஸ்த இதி  விஶேஷணம் உபபத்³யதே ; விவேகவதோ தே³ஹே அவஸ்தா²நப்ரதிபா⁴ஸஸம்ப⁴வாத் இத்யர்த²: ।

நநு விவேகிநோ தே³ஹாவஸ்தா²நப்ரதிபா⁴நே(அ)பி வாங்மநோதே³ஹவ்யாபாராத்மநாம் கர்மணாம் தஸ்மிந் ப்ரஸங்கா³பா⁴வாத் , தத்த்யாகே³ந குத: தஸ்ய தே³ஹே(அ)வஸ்தா²நம் உச்யதே ? தத்ராஹ -

பரகர்மணாம் சேதி ।

நநு விவேகிநோ தி³கா³த்³யநவச்சி²ந்நபா³ஹ்யாப்⁴யந்தராவிக்ரியப்³ரஹ்மாத்மதாம் மந்யமாநஸ்ய குதோ தே³ஹே அவஸ்தா²நம் ஆஸ்தா²தும் ஶக்யதே ? தத்ராஹ -

உத்பந்நேதி ।

தத்ர ஹேதுமாஹ -

ப்ராரப்³தே⁴தி ।

யதி³ ப்ராரப்³த⁴ப²லம் த⁴ர்மாத⁴ர்மாத்மகம் கர்ம தஸ்யோபபு⁴க்தஸ்ய ஶேஷாத் அநுபபு⁴க்தாத்³தே³ஹாதி³ஸம்ஸ்காரோ(அ)நுவர்ததே தத³நுவ்ருத்த்யா ச தத்ரைவ தே³ஹே விஶேஷவிஜ்ஞாநம் அவஸ்தா²நவிஷயம் உபபத்³யதே ; அதோ விவேகவத: ஸம்ந்யாஸிநோ தே³ஹே அவஸ்தா²நவ்யபதே³ஶ: ஸம்ப⁴வதி, இத்யர்த²: ।

அவித்³வத்ப்ரத்யயாபேக்ஷயா விஶேஷணாஸம்ப⁴வே(அ)பி வித்³வத்ப்ரத்யயாபேக்ஷயா விஶேஷணம் அர்த²வத் , இதி உபஸம்ஹரதி -

தே³ஹ ஏவேதி ।

தே³ஹே ஸ்வாவஸ்தா²நவிஷயோ வித்³வத்ப்ரத்யய:, தத³விஷயஶ்சாவித்³வத்ப்ரத்யய:, தயோ ஏவம் பே⁴தே³ வித்³வத்ப்ரத்யயாபேக்ஷயா விஶேஷணம் அர்த²வத் , இதி உபஸம்ஹரந்நேவ ஹேதும் விஶத³யதி -

வித்³வதி³தி ।