సమత్వమ్ - ఋజుత్వమ్ , కాయః - శరీరమధ్యమ్
‘అచలమ్ ‘ విశేషణమ్ అవతార్య తస్య తాత్పర్యమ్ ఆహ -
సమమితి ।
కార్యకరణయోః విషయపారవశ్యశూన్యత్వమ్ అచలత్వం స్థైర్యమ్ ।
కిమితి ఇవశబ్దలోపః అత్ర కల్ప్యతే ? స్వనాసికాగ్రసమ్ప్రేక్షణమేవ యోగాఙ్గత్వేన అత్ర విధిత్సితం కిం న స్యాత్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
నహీతి ।
తర్హి కిమత్ర వివక్షితమ్ ? ఇతి ప్రశ్నపూర్వకమ్ ఆహ -
కిం తర్హి ఇతి ।
దృష్టిసన్నిపాతః - దృష్టేః - చక్షుషః, రూపాదివిషయప్రవృత్తిరాహిత్యమ్ ।
కథమ్ అసౌ అనాయాసేన సిధ్యతి ? తత్ర ఆహ -
స చేతి ।
సమాధానస్య ప్రాధాన్యేన అత్ర వివక్షితత్వాత్ దృష్టేః బహిర్విషయత్వేన తద్భఙ్గప్రసఙ్గాత్ తస్యా విషయేభ్యో వ్యావృత్త్య అన్తరే చ సన్నిపాతో వివక్షితో భవతి, ఇత్యర్థః ।
తథాపి కథం స్వనాసికాగ్రసమ్ప్రేక్షణమ్ అత్ర శ్రుతమ్ అవివక్షితమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
స్వనాసికేతి ।
తత్రైవ మనఃసమాధానే కా హానిః ? ఇత్యాశఙ్క్య, వాక్యశేషవిరోధాత్ మైవమ్ , ఇత్యాహ -
ఆత్మని హీతి ।
కిం తర్హి ‘సమ్ప్రేక్ష్య’ ఇత్యాదౌ వివక్షితమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
తస్మాదితి ।
దక్షిణేతరచక్షుషోః యా దృష్టిః తస్యా బాహ్యాద్విషయాత్ వైముఖ్యేన అన్తరేవ సన్నిపతనమ్ అత్ర స్వకీయం నాసికాగ్రమ్ నాసికాన్తం సమ్ప్రేక్ష్యేతి వివక్షితమ్ , ఇత్యర్థః ।
తత్రైవ ఉత్తరమ్ అపి విశేషణమ్ అనుకూలమ్ ఇత్యాహ -
దిశశ్చేతి ।
అనవలోకయన్ ఆసీత ఇతి ఉత్తరత్ర సమ్బన్ధః, అన్తరాన్తరా దిశామ్ అవలోకనమపి యోగప్రతిబన్ధకమ్ , ఇతి తత్ప్రతిషేధః
॥ ౧౩ ॥