ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಅಭ್ಯಾಸಯೋಗಯುಕ್ತೇನ ಚೇತಸಾ ನಾನ್ಯಗಾಮಿನಾ
ಪರಮಂ ಪುರುಷಂ ದಿವ್ಯಂ ಯಾತಿ ಪಾರ್ಥಾನುಚಿಂತಯನ್ ॥ ೮ ॥
ಅಭ್ಯಾಸಯೋಗಯುಕ್ತೇನ ಮಯಿ ಚಿತ್ತಸಮರ್ಪಣವಿಷಯಭೂತೇ ಏಕಸ್ಮಿನ್ ತುಲ್ಯಪ್ರತ್ಯಯಾವೃತ್ತಿಲಕ್ಷಣಃ ವಿಲಕ್ಷಣಪ್ರತ್ಯಯಾನಂತರಿತಃ ಅಭ್ಯಾಸಃ ಚಾಭ್ಯಾಸೋ ಯೋಗಃ ತೇನ ಯುಕ್ತಂ ತತ್ರೈವ ವ್ಯಾಪೃತಂ ಯೋಗಿನಃ ಚೇತಃ ತೇನ, ಚೇತಸಾ ನಾನ್ಯಗಾಮಿನಾ ಅನ್ಯತ್ರ ವಿಷಯಾಂತರೇ ಗಂತುಂ ಶೀಲಮ್ ಅಸ್ಯೇತಿ ನಾನ್ಯಗಾಮಿ ತೇನ ನಾನ್ಯಗಾಮಿನಾ, ಪರಮಂ ನಿರತಿಶಯಂ ಪುರುಷಂ ದಿವ್ಯಂ ದಿವಿ ಸೂರ್ಯಮಂಡಲೇ ಭವಂ ಯಾತಿ ಗಚ್ಛತಿ ಹೇ ಪಾರ್ಥ ಅನುಚಿಂತಯನ್ ಶಾಸ್ತ್ರಾಚಾರ್ಯೋಪದೇಶಮ್ ಅನುಧ್ಯಾಯನ್ ಇತ್ಯೇತತ್ ॥ ೮ ॥
ಅಭ್ಯಾಸಯೋಗಯುಕ್ತೇನ ಚೇತಸಾ ನಾನ್ಯಗಾಮಿನಾ
ಪರಮಂ ಪುರುಷಂ ದಿವ್ಯಂ ಯಾತಿ ಪಾರ್ಥಾನುಚಿಂತಯನ್ ॥ ೮ ॥
ಅಭ್ಯಾಸಯೋಗಯುಕ್ತೇನ ಮಯಿ ಚಿತ್ತಸಮರ್ಪಣವಿಷಯಭೂತೇ ಏಕಸ್ಮಿನ್ ತುಲ್ಯಪ್ರತ್ಯಯಾವೃತ್ತಿಲಕ್ಷಣಃ ವಿಲಕ್ಷಣಪ್ರತ್ಯಯಾನಂತರಿತಃ ಅಭ್ಯಾಸಃ ಚಾಭ್ಯಾಸೋ ಯೋಗಃ ತೇನ ಯುಕ್ತಂ ತತ್ರೈವ ವ್ಯಾಪೃತಂ ಯೋಗಿನಃ ಚೇತಃ ತೇನ, ಚೇತಸಾ ನಾನ್ಯಗಾಮಿನಾ ಅನ್ಯತ್ರ ವಿಷಯಾಂತರೇ ಗಂತುಂ ಶೀಲಮ್ ಅಸ್ಯೇತಿ ನಾನ್ಯಗಾಮಿ ತೇನ ನಾನ್ಯಗಾಮಿನಾ, ಪರಮಂ ನಿರತಿಶಯಂ ಪುರುಷಂ ದಿವ್ಯಂ ದಿವಿ ಸೂರ್ಯಮಂಡಲೇ ಭವಂ ಯಾತಿ ಗಚ್ಛತಿ ಹೇ ಪಾರ್ಥ ಅನುಚಿಂತಯನ್ ಶಾಸ್ತ್ರಾಚಾರ್ಯೋಪದೇಶಮ್ ಅನುಧ್ಯಾಯನ್ ಇತ್ಯೇತತ್ ॥ ೮ ॥

ಅಭ್ಯಾಸಂ ವಿಭಜತೇ -

ಮಯೀತಿ ।

ನ ಹಿ ಚಿತ್ತಸಮರ್ಪಣಸ್ಯ ವಿಷಯಭೂತಂ ಭಗವತೋಽರ್ಥಾಂತರಂ ವಸ್ತುಸದಸ್ತಿ, ಇತಿ ಮನ್ವಾನೋ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -

ಚಿತ್ತೇತಿ ।

ಅಂತರಾळಕಾಲೇಽಪಿ ವಿಜಾತೀಯಪ್ರತ್ಯಯೇಷು ವಿಚ್ಛಿದ್ಯ ವಿಚ್ಛದ್ಯ ಜಾಯಮಾನೇಷ್ವಪಿ ಸಜಾತೀಯಪ್ರತ್ಯಯಾವೃತ್ತಿಃ ಅಯೋಗಿನೋಽಪಿ ಸ್ಯಾತ್ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ವಿಲಕ್ಷಣೇತಿ ।

ಅಭ್ಯಾಸಾಖ್ಯೇನ ಯೋಗೇನ ಯುಕ್ತತ್ವಂ ಚೇತಸೋ ವಿವೃಣೋತಿ -

ತತ್ರೈವೇತಿ ।

ತೃತೀಯಯಾ ಪರಾಮೃಷ್ಟೋಽಭ್ಯಾಸಯೋಗಃ ಸಪ್ತಮ್ಯಾಪಿ ಪರಾಮೃಶ್ಯತೇ ।

ನನು - ಪ್ರಾಕೃತಾನಾಂ ಚೇತಸ್ತಥಾ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -

ಯೋಗಿನ ಇತಿ ।

ತಚ್ಚೇತ್ ಚೇತಃ ವಿಷಯಾಂತರಂ ಪರಾಮೃಶೇತ್ , ನ ತರ್ಹಿ ಪರಮಪುರುಷಾರ್ಥ ಪ್ರಪ್ತಿಹೇತುಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ನಾನ್ಯಗಾಮಿನೇತಿ ।

ಪ್ರಾಮಾದಿಕಂ ವಿಷಯಾಂತರಪಾರವಶ್ಯಮ್ ಅಭ್ಯನುಜ್ಞಾತುಂತಾಚ್ಛೀಲ್ಯಪ್ರತ್ಯಯಃ । ತೇನ ತಾತ್ಪರ್ಯಾತ್ ಅಪರಾಮೃಷ್ಟಾರ್ಥಾಂತರೇಣ ಪರಮಪುರುಷನಿಷ್ಠೇನ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ತದೇವ ಪುರುಷಸ್ಯ ನಿರತಿಶಯತ್ವಮ್ , ಯತ್ ಅಪರಾಮೃಷ್ಟಾಖಿಲಾನರ್ಥತ್ವಮ್ ಅನತಿಶಯಾನಂದತ್ವಂ ಚ । ತಚ್ಚ ಪ್ರಾಗೇವ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಮ್ , ನೇಹ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್ ಅಪೇಕ್ಷತೇ ।

‘ಯಶ್ಚಾಸಾವಾದಿತ್ಯೇ’ (ತೈ. ಉ. ೨-೮-೫) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿಮ್ ಅನುಸೃತ್ಯ, ಆಹ -

ದಿವೀತಿ ।

ತತ್ರ ವಿಶೇಷತೋಽಭಿವ್ಯಕ್ತಿರೇವ ಭವನಮ್ । ಪೂರ್ವೋಕ್ತೇನ ಚೇತಸಾ ಯಥೋಕ್ತಂ ಪುರುಷಮ್ ಅನುಚಿಂತಯನ್ ಯಾತಿ ತಮೇವ, ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।

ಅನುಚಿಂತಯನ್ ಇತ್ಯತ್ರ ಅನುಶಬ್ದಾರ್ಥಂ ವ್ಯಾಚಷ್ಠೇ -

ಶಾಸ್ತ್ರೇತಿ ।

ಚಿಂತಯನ್ ಇತಿ ವ್ಯಾಕರೋತಿ -

ಧ್ಯಾಯನ್ನಿತಿ

॥ ೮ ॥