ಭೂತಾನಾಮ್ ಈಶ್ವರೇ ನೈವ ಸ್ಥಿತಿಃ, ಇತ್ಯತ್ರ ಹೇತುಮಾಹ -

ಪಶ್ಯೇತಿ ।

ಆತ್ಮನೋಽಸಂಗತ್ವಂ ಸ್ವರೂಪಮ್ , ಇತ್ಯತ್ರ ಪ್ರಮಾಣಮಾಹ -

ತಥಾ ಚೇತಿ ।

ಅಸಂಗಶ್ಚೇತ್ ಈಶ್ವರಃ, ತರ್ಹಿ ಕಥಂ ‘ಮತ್ಸ್ಥಾನಿ ಭೂತಾನಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೫-೫) ಇತ್ಯುಕ್ತಮ್ , ಕಥಂಚ ತಥೋಕ್ತ್ವಾ ‘ನ ಚ ಭತ್ಸ್ಥಾನಿ’ ಇತಿ ತದ್ವಿರುದ್ಧಮುದೀರಿತಮ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ಇದಂಚೇತಿ ।

ತರ್ಹಿ ಭೂತಸಂಬಂಧಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತಿ ನೇತ್ಯಾಹ -

ನಚೇತಿ ।

ಯಥೋಕ್ತೇನ ನ್ಯಾಯೇನ - ಅಸಂಗತ್ವೇನ, ಇತಿ ಯಾವತ್ । ಅಸಂಗತಯಾ ವಸ್ತುತೋ ಭೂತಾಸಂಬಂಧೇಽಪಿ ಕಲ್ಪನಯಾ ತದವಿರೋಧಾತ್ ನ ಮಿಥೋ ವಿರೋಧೋಽಸ್ತಿ, ಇತಿ ಭಾವಃ ।

ಆತ್ಮನಃ ಸಕಾಶಾತ್ ಆತ್ಮನೋಽನ್ಯತ್ವಾಯೋಗಾತ್ ಕುತಃ ಸಂಬಂಧೋಕ್ತಿಃ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ಅಸಾವಿತಿ ।

(ವಿಭಜ್ಯೇತಿ) । ಯಥಾ ಲೋಕೋ ವಸ್ತುತತ್ತ್ವಮಜಾನನ್ ಭೇದಮ್ ಆರೋಪ್ಯ ‘ಮಮಾಯಮ್ ‘ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಮನುಭವತಿ, ನ ತಥಾ ಇಹ ಸಂಬಂಧವ್ಯಪದೇಶಃ, ಆತ್ಮನಿ ಸ್ವತೋ ಭೇದಾಭಾವಾತ್ । ಅತೋ ಭೇದೇ ಅಸತ್ಯೇವ ಲೋಕೇ ಸಂಬಂಧಬುದ್ಧಿದರ್ಶನಮ್ ಅನುಸರನ್ ಭಗವಾನ್ ಆತ್ಮನೋ ದೇಹಾದಿಸಂಘಾತಂ ವಿಭಜ್ಯ ಅಹಂಕಾರಂ ತಸ್ಮಿನ್ ಆರೋಪ್ಯ ‘ಅಸೌ ಮಮಾತ್ಮಾ’ ಇತಿ ಭೇದಂ ವ್ಯಪದಿಶತಿ । ತಥಾ ಚ ಸಂಘಾತಸ್ಯ ‘ಮಮ’ ಇತಿ ವ್ಯಪದೇಶಾತ್ ತತೋ ನಿ(ಕೃ)ಷ್ಕೃಷ್ಟಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ಆತ್ಮಶಬ್ದೇನ ನಿರ್ದೇಶಾತ್ ನ ಭೂತಸ್ಥೋಽಸೌ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಪೂರ್ವೋಕ್ತಾಸಂಗತ್ವಾಂಗೀಕಾರೇಣೈವ ಆತ್ಮಾ ಭೂತಾನಿ ಭಾವಯತಿ, ಇತ್ಯಾಹ -

ತಥೇತಿ

॥ ೫ ॥