ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಮೋಘಾಶಾ ಮೋಘಕರ್ಮಾಣೋ ಮೋಘಜ್ಞಾನಾ ವಿಚೇತಸಃ
ರಾಕ್ಷಸೀಮಾಸುರೀಂ ಚೈವ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಮೋಹಿನೀಂ ಶ್ರಿತಾಃ ॥ ೧೨ ॥
ಮೋಘಾಶಾಃ ವೃಥಾ ಆಶಾಃ ಆಶಿಷಃ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಮೋಘಾಶಾಃ, ತಥಾ ಮೋಘಕರ್ಮಾಣಃ ಯಾನಿ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದೀನಿ ತೈಃ ಅನುಷ್ಠೀಯಮಾನಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ತಾನಿ , ತೇಷಾಂ ಭಗವತ್ಪರಿಭವಾತ್ , ಸ್ವಾತ್ಮಭೂತಸ್ಯ ಅವಜ್ಞಾನಾತ್ , ಮೋಘಾನ್ಯೇವ ನಿಷ್ಫಲಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಭವಂತೀತಿ ಮೋಘಕರ್ಮಾಣಃತಥಾ ಮೋಘಜ್ಞಾನಾಃ ಮೋಘಂ ನಿಷ್ಫಲಂ ಜ್ಞಾನಂ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಮೋಘಜ್ಞಾನಾಃ, ಜ್ಞಾನಮಪಿ ತೇಷಾಂ ನಿಷ್ಫಲಮೇವ ಸ್ಯಾತ್ವಿಚೇತಸಃ ವಿಗತವಿವೇಕಾಶ್ಚ ತೇ ಭವಂತಿ ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃಕಿಂಚತೇ ಭವಂತಿ ರಾಕ್ಷಸೀಂ ರಕ್ಷಸಾಂ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಸ್ವಭಾವಮ್ ಆಸುರೀಮ್ ಅಸುರಾಣಾಂ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಮೋಹಿನೀಂ ಮೋಹಕರೀಂ ದೇಹಾತ್ಮವಾದಿನೀಂ ಶ್ರಿತಾಃ ಆಶ್ರಿತಾಃ, ಛಿಂದ್ಧಿ, ಭಿಂದ್ಧಿ, ಪಿಬ, ಖಾದ, ಪರಸ್ವಮಪಹರ, ಇತ್ಯೇವಂ ವದನಶೀಲಾಃ ಕ್ರೂರಕರ್ಮಾಣೋ ಭವಂತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ, ಅಸುರ್ಯಾ ನಾಮ ತೇ ಲೋಕಾಃ’ (ಈ. ಉ. ೩) ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃ ॥ ೧೨ ॥
ಮೋಘಾಶಾ ಮೋಘಕರ್ಮಾಣೋ ಮೋಘಜ್ಞಾನಾ ವಿಚೇತಸಃ
ರಾಕ್ಷಸೀಮಾಸುರೀಂ ಚೈವ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಮೋಹಿನೀಂ ಶ್ರಿತಾಃ ॥ ೧೨ ॥
ಮೋಘಾಶಾಃ ವೃಥಾ ಆಶಾಃ ಆಶಿಷಃ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಮೋಘಾಶಾಃ, ತಥಾ ಮೋಘಕರ್ಮಾಣಃ ಯಾನಿ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದೀನಿ ತೈಃ ಅನುಷ್ಠೀಯಮಾನಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ತಾನಿ , ತೇಷಾಂ ಭಗವತ್ಪರಿಭವಾತ್ , ಸ್ವಾತ್ಮಭೂತಸ್ಯ ಅವಜ್ಞಾನಾತ್ , ಮೋಘಾನ್ಯೇವ ನಿಷ್ಫಲಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಭವಂತೀತಿ ಮೋಘಕರ್ಮಾಣಃತಥಾ ಮೋಘಜ್ಞಾನಾಃ ಮೋಘಂ ನಿಷ್ಫಲಂ ಜ್ಞಾನಂ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಮೋಘಜ್ಞಾನಾಃ, ಜ್ಞಾನಮಪಿ ತೇಷಾಂ ನಿಷ್ಫಲಮೇವ ಸ್ಯಾತ್ವಿಚೇತಸಃ ವಿಗತವಿವೇಕಾಶ್ಚ ತೇ ಭವಂತಿ ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃಕಿಂಚತೇ ಭವಂತಿ ರಾಕ್ಷಸೀಂ ರಕ್ಷಸಾಂ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಸ್ವಭಾವಮ್ ಆಸುರೀಮ್ ಅಸುರಾಣಾಂ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಮೋಹಿನೀಂ ಮೋಹಕರೀಂ ದೇಹಾತ್ಮವಾದಿನೀಂ ಶ್ರಿತಾಃ ಆಶ್ರಿತಾಃ, ಛಿಂದ್ಧಿ, ಭಿಂದ್ಧಿ, ಪಿಬ, ಖಾದ, ಪರಸ್ವಮಪಹರ, ಇತ್ಯೇವಂ ವದನಶೀಲಾಃ ಕ್ರೂರಕರ್ಮಾಣೋ ಭವಂತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ, ಅಸುರ್ಯಾ ನಾಮ ತೇ ಲೋಕಾಃ’ (ಈ. ಉ. ೩) ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃ ॥ ೧೨ ॥

ಭಗವನ್ನಿಂದಾಪರಾಣಾಂ ನ ಕಾಚಿದಪಿ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಅರ್ಥವತೀ, ಇತ್ಯಾಹ -

ವೃಥೇತಿ ।

ನನು ಭಗವಂತಂ ನಿಂದಂತೋಽಪಿ ನಿತ್ಯಂ ನೈಮಿತ್ತಿಕಂ ವಾ ಕರ್ಮ ಅನುತಿಷ್ಠಂತಿ, ತದನುಷ್ಠಾನಾಚ್ಚ ತೇಷಾಂ ಪ್ರಾರ್ಥನಾಃ ಸಾರ್ಥಾ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ, ಇತಿ ; ನೇತ್ಯಾಹ -

ತಥೇತಿ ।

ಪರಿಭವಃ - ತಿರಸ್ಕರಣಮ್ , ಅವಜ್ಞಾನಂ - ಅನಾದರಣಮ್ । ತೇಷಾಮಪಿ ಶಾಸ್ತ್ರರ್ಥಜ್ಞಾನವತಾಂ ತದ್ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಾರ್ಥನಾರ್ಥವತ್ವಂ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ತಥಾ ಮೋಘೇತಿ ।

ತಥಾಪಿ ಯೌಕ್ತಿಕವಿವೇಕವಶಾತ್ ತತ್ಪ್ರಾರ್ಥನಾಸಾಫಲ್ಯಂ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ವಿಚೇತಸ ಇತಿ ।

ನ ಕೇವಲಮ್ ಉಕ್ತವಿಶೇಷಣವತ್ವಮೇವ ತೇಷಾಂ, ಕಿಂತು ವರ್ತಮಾನದೇಹಪಾತಾತ್ ಅನಂತರಂ ತತ್ತದತಿಕ್ರೂರಯೋನಿಪ್ರಾಪ್ತಿಶ್ಚ ನಿಶ್ಚಿತಾ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಕಿಂಚೇತಿ ।

ಮೋಹಕರೀಂ ಇತಿ ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯೇಽಪಿ ತುಲ್ಯಂ ವಿಶೇಷಣಮ್ , ಛಿಂಧಿ ಭಿಂಧಿ, ಪಿಬ ಖಾದ, ಇತಿ ಪ್ರಾಣಿಹಿಂಸಾರೂಪೋ ರಕ್ಷಸಾಂ ಸ್ವಭಾವಃ, ಅಸುರಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವಸ್ತು ನ ದೇಹಿ, ನ ಜುಹುಧಿ, ಪರಸ್ವಮೇವ ಅಪಹರ, ಇತ್ಯಾದಿರೂಪಃ, ಮೋಹಃ -ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಮ್ ।

ಉಕ್ತಮೇವ ಸ್ಫುಟಯತಿ -

ಛಿಂಧೀತಿ

॥ ೧೨ ॥