శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
మోఘాశా మోఘకర్మాణో మోఘజ్ఞానా విచేతసః
రాక్షసీమాసురీం చైవ ప్రకృతిం మోహినీం శ్రితాః ॥ ౧౨ ॥
మోఘాశాః వృథా ఆశాః ఆశిషః యేషాం తే మోఘాశాః, తథా మోఘకర్మాణః యాని అగ్నిహోత్రాదీని తైః అనుష్ఠీయమానాని కర్మాణి తాని , తేషాం భగవత్పరిభవాత్ , స్వాత్మభూతస్య అవజ్ఞానాత్ , మోఘాన్యేవ నిష్ఫలాని కర్మాణి భవన్తీతి మోఘకర్మాణఃతథా మోఘజ్ఞానాః మోఘం నిష్ఫలం జ్ఞానం యేషాం తే మోఘజ్ఞానాః, జ్ఞానమపి తేషాం నిష్ఫలమేవ స్యాత్విచేతసః విగతవివేకాశ్చ తే భవన్తి ఇత్యభిప్రాయఃకిఞ్చతే భవన్తి రాక్షసీం రక్షసాం ప్రకృతిం స్వభావమ్ ఆసురీమ్ అసురాణాం ప్రకృతిం మోహినీం మోహకరీం దేహాత్మవాదినీం శ్రితాః ఆశ్రితాః, ఛిన్ద్ధి, భిన్ద్ధి, పిబ, ఖాద, పరస్వమపహర, ఇత్యేవం వదనశీలాః క్రూరకర్మాణో భవన్తి ఇత్యర్థః, అసుర్యా నామ తే లోకాః’ (ఈ. ఉ. ౩) ఇతి శ్రుతేః ॥ ౧౨ ॥
మోఘాశా మోఘకర్మాణో మోఘజ్ఞానా విచేతసః
రాక్షసీమాసురీం చైవ ప్రకృతిం మోహినీం శ్రితాః ॥ ౧౨ ॥
మోఘాశాః వృథా ఆశాః ఆశిషః యేషాం తే మోఘాశాః, తథా మోఘకర్మాణః యాని అగ్నిహోత్రాదీని తైః అనుష్ఠీయమానాని కర్మాణి తాని , తేషాం భగవత్పరిభవాత్ , స్వాత్మభూతస్య అవజ్ఞానాత్ , మోఘాన్యేవ నిష్ఫలాని కర్మాణి భవన్తీతి మోఘకర్మాణఃతథా మోఘజ్ఞానాః మోఘం నిష్ఫలం జ్ఞానం యేషాం తే మోఘజ్ఞానాః, జ్ఞానమపి తేషాం నిష్ఫలమేవ స్యాత్విచేతసః విగతవివేకాశ్చ తే భవన్తి ఇత్యభిప్రాయఃకిఞ్చతే భవన్తి రాక్షసీం రక్షసాం ప్రకృతిం స్వభావమ్ ఆసురీమ్ అసురాణాం ప్రకృతిం మోహినీం మోహకరీం దేహాత్మవాదినీం శ్రితాః ఆశ్రితాః, ఛిన్ద్ధి, భిన్ద్ధి, పిబ, ఖాద, పరస్వమపహర, ఇత్యేవం వదనశీలాః క్రూరకర్మాణో భవన్తి ఇత్యర్థః, అసుర్యా నామ తే లోకాః’ (ఈ. ఉ. ౩) ఇతి శ్రుతేః ॥ ౧౨ ॥

భగవన్నిన్దాపరాణాం న కాచిదపి ప్రార్థనా అర్థవతీ, ఇత్యాహ -

వృథేతి ।

నను భగవన్తం నిన్దన్తోఽపి నిత్యం నైమిత్తికం వా కర్మ అనుతిష్ఠన్తి, తదనుష్ఠానాచ్చ తేషాం ప్రార్థనాః సార్థా భవిష్యన్తి, ఇతి ; నేత్యాహ -

తథేతి ।

పరిభవః - తిరస్కరణమ్ , అవజ్ఞానం - అనాదరణమ్ । తేషామపి శాస్త్రర్థజ్ఞానవతాం తద్ద్వారా ప్రార్థనార్థవత్వం, ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

తథా మోఘేతి ।

తథాపి యౌక్తికవివేకవశాత్ తత్ప్రార్థనాసాఫల్యం, ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

విచేతస ఇతి ।

న కేవలమ్ ఉక్తవిశేషణవత్వమేవ తేషాం, కిన్తు వర్తమానదేహపాతాత్ అనన్తరం తత్తదతిక్రూరయోనిప్రాప్తిశ్చ నిశ్చితా, ఇత్యాహ -

కిఞ్చేతి ।

మోహకరీం ఇతి ప్రకృతిద్వయేఽపి తుల్యం విశేషణమ్ , ఛిన్ధి భిన్ధి, పిబ ఖాద, ఇతి ప్రాణిహింసారూపో రక్షసాం స్వభావః, అసురాణాం స్వభావస్తు న దేహి, న జుహుధి, పరస్వమేవ అపహర, ఇత్యాదిరూపః, మోహః -మిథ్యాజ్ఞానమ్ ।

ఉక్తమేవ స్ఫుటయతి -

ఛిన్ధీతి

॥ ౧౨ ॥