ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
த்³வாத³ஶோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
அத்ர ச ஆத்மேஶ்வரபே⁴த³மாஶ்ரித்ய விஶ்வரூபே ஈஶ்வரே சேத:ஸமாதா⁴நலக்ஷண: யோக³: உக்த:, ஈஶ்வரார்த²ம் கர்மாநுஷ்டா²நாதி³ ச । ‘அதை²தத³ப்யஶக்தோ(அ)ஸி’ (ப⁴. கீ³. 12 । 11) இதி அஜ்ஞாநகார்யஸூசநாத் ந அபே⁴த³த³ர்ஶிந: அக்ஷரோபாஸகஸ்ய கர்மயோக³: உபபத்³யதே இதி த³ர்ஶயதி ; ததா² கர்மயோகி³ந: அக்ஷரோபாஸநாநுபபத்திம் । ‘தே ப்ராப்நுவந்தி மாமேவ’ (ப⁴. கீ³. 12 । 4) இதி அக்ஷரோபாஸகாநாம் கைவல்யப்ராப்தௌ ஸ்வாதந்த்ர்யம் உக்த்வா, இதரேஷாம் பாரதந்த்ர்யாத் ஈஶ்வராதீ⁴நதாம் த³ர்ஶிதவாந் ‘தேஷாமஹம் ஸமுத்³த⁴ர்தா’ (ப⁴. கீ³. 12 । 7) இதி । யதி³ ஹி ஈஶ்வரஸ்ய ஆத்மபூ⁴தா: தே மதா: அபே⁴த³த³ர்ஶித்வாத் , அக்ஷரஸ்வரூபா: ஏவ தே இதி ஸமுத்³த⁴ரணகர்மவசநம் தாந் ப்ரதி அபேஶலம் ஸ்யாத் । யஸ்மாச்ச அர்ஜுநஸ்ய அத்யந்தமேவ ஹிதைஷீ ப⁴க³வாந் தஸ்ய ஸம்யக்³த³ர்ஶநாநந்விதம் கர்மயோக³ம் பே⁴த³த்³ருஷ்டிமந்தமேவ உபதி³ஶதி । ந ச ஆத்மாநம் ஈஶ்வரம் ப்ரமாணத: பு³த்³த்⁴வா கஸ்யசித் கு³ணபா⁴வம் ஜிக³மிஷதி கஶ்சித் , விரோதா⁴த் । தஸ்மாத் அக்ஷரோபாஸகாநாம் ஸம்யக்³த³ர்ஶநநிஷ்டா²நாம் ஸம்ந்யாஸிநாம் த்யக்தஸர்வைஷணாநாம் ‘அத்³வேஷ்டா ஸர்வபூ⁴தாநாம்’ இத்யாதி³த⁴ர்மபூக³ம் ஸாக்ஷாத் அம்ருதத்வகாரணம் வக்ஷ்யாமீதி ப்ரவர்ததே —
அத்ர ச ஆத்மேஶ்வரபே⁴த³மாஶ்ரித்ய விஶ்வரூபே ஈஶ்வரே சேத:ஸமாதா⁴நலக்ஷண: யோக³: உக்த:, ஈஶ்வரார்த²ம் கர்மாநுஷ்டா²நாதி³ ச । ‘அதை²தத³ப்யஶக்தோ(அ)ஸி’ (ப⁴. கீ³. 12 । 11) இதி அஜ்ஞாநகார்யஸூசநாத் ந அபே⁴த³த³ர்ஶிந: அக்ஷரோபாஸகஸ்ய கர்மயோக³: உபபத்³யதே இதி த³ர்ஶயதி ; ததா² கர்மயோகி³ந: அக்ஷரோபாஸநாநுபபத்திம் । ‘தே ப்ராப்நுவந்தி மாமேவ’ (ப⁴. கீ³. 12 । 4) இதி அக்ஷரோபாஸகாநாம் கைவல்யப்ராப்தௌ ஸ்வாதந்த்ர்யம் உக்த்வா, இதரேஷாம் பாரதந்த்ர்யாத் ஈஶ்வராதீ⁴நதாம் த³ர்ஶிதவாந் ‘தேஷாமஹம் ஸமுத்³த⁴ர்தா’ (ப⁴. கீ³. 12 । 7) இதி । யதி³ ஹி ஈஶ்வரஸ்ய ஆத்மபூ⁴தா: தே மதா: அபே⁴த³த³ர்ஶித்வாத் , அக்ஷரஸ்வரூபா: ஏவ தே இதி ஸமுத்³த⁴ரணகர்மவசநம் தாந் ப்ரதி அபேஶலம் ஸ்யாத் । யஸ்மாச்ச அர்ஜுநஸ்ய அத்யந்தமேவ ஹிதைஷீ ப⁴க³வாந் தஸ்ய ஸம்யக்³த³ர்ஶநாநந்விதம் கர்மயோக³ம் பே⁴த³த்³ருஷ்டிமந்தமேவ உபதி³ஶதி । ந ச ஆத்மாநம் ஈஶ்வரம் ப்ரமாணத: பு³த்³த்⁴வா கஸ்யசித் கு³ணபா⁴வம் ஜிக³மிஷதி கஶ்சித் , விரோதா⁴த் । தஸ்மாத் அக்ஷரோபாஸகாநாம் ஸம்யக்³த³ர்ஶநநிஷ்டா²நாம் ஸம்ந்யாஸிநாம் த்யக்தஸர்வைஷணாநாம் ‘அத்³வேஷ்டா ஸர்வபூ⁴தாநாம்’ இத்யாதி³த⁴ர்மபூக³ம் ஸாக்ஷாத் அம்ருதத்வகாரணம் வக்ஷ்யாமீதி ப்ரவர்ததே —

ஸம்ப்ரதி ‘அத்³வேஷ்டா’ இத்யாத்³யவதாரயிதும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி -

அத்ர சேதி ।

ஆத்யந்திகோ(அ)பே⁴த³:, ந தர்ஹி ஈஶ்வரே மந:ஸமாதா⁴நரூபோ யோக³: அத்யந்தாபே⁴தே³ த்⁴யா  பா⁴வாத் , ந ச அத்யந்தாபே⁴தே³ கர்மாநுஷ்டா²நம், தத்ப²லத்யாகோ³ வா, பரஸ்பரம் தத³யாகா³த் , இத்யர்த²: ப⁴க³வது³க்திஸாமர்த்²யாத³பி கர்மயோகா³தி³ ந அபே⁴த³த்³ருஷ்டிமதோ ப⁴வதி, இத்யாஹ -

அதே²தி ।

அக்ஷரோபாஸகஸ்ய கர்மயோகா³யோக³வத் கர்மயோகி³நோ(அ)க்ஷரோபாஸநாநுபபத்திரபி த³ர்ஶிதா, இத்யாஹ -

ததே²தி ।

அக்ஷரோபாஸகா: ஸம்யக்³தீ⁴நிஷ்டா²: யதா²ஜ்ஞாநம் ப⁴க³வந்தமேவ ஆப்நுவந்தி । ந ததா² கர்மிண: ஸாக்ஷாத் ததா³ப்தௌ உசிதா: । ததா² ச கர்மிணோ ந அக்ஷரோபாஸநஸித்³தி⁴:, இத்யர்த²: ।

இதஶ்ச அக்ஷரோபாஸநம் கர்மாநுஷ்டா²நம் ச ந ஏகத்ர யுக்தம் , இத்யாஹ -

அக்ஷரேதி ।

நநு அக்ஷரோபாஸகவ அந்யேஷாமபி ஈஶ்வராத்மத்வாவிஶேஷாத் கது: தத³தீ⁴நத்வம் ? தத்ர ஆஹ -

யதீ³தி ।

கர்மயோக³ஸ்ய அக்ஷரோபாஸ்தேஶ்ச யுக³பத் ஏகத்ர அயோகே³ ஹேத்வந்தரம் ஆஹ -

யஸ்மாச்சேதி ।

‘குரு கர்மைவ’ இத்யாதௌ³ இதி ஶேஷ: ।

கிம் ச அக்ஷரோபாஸகோ வாக்யாத் ஈஶ்வரம் ஆத்மாநம் வேதி । நாஸௌ க்ரியாயாம் கு³ணத்வேந கர்த்ருத்வம் அநுப⁴வதி । கு³ணத்வேஶ்வரத்வயோ: ஏகத்ர வ்யாகா⁴தாத் , அதோ(அ)பி ந அக்ஷரோபாஸநம் கர்மாநுஷ்டா²நம் ச ஏகத்ர யுக்தம் , இத்யாஹ -

ந சேதி ।

அக்ஷரோபாஸ்திகர்மயோக³யோ: ஏகத்ர பர்யாயாயோகே³ ப²லிதம் ஆஹ-

தஸ்மாதி³தி ।

அஜ்ஞாநாம் கர்மிணாம் வக்ஷ்யமாணத⁴ர்மஜாதஸ்ய ஸாகல்யேந அயோகா³த் அக்ஷரநிஷ்டா²நாமிவ இத³ம் உச்யதே, அவிருத்³தா⁴ம்ஶஸ்ய து ஸர்வார்த²த்வம் இஷ்டமேவ, இத்யர்த²: ।