ஐக்யே(அ)பி ஸம்ஸாரித்வம் அவித்³யாத:, வித்³யாத: அஸம்ஸாரித்வம் , இதி விபா⁴கா³த் ந அநுபபத்தி:, இதி உத்தரம் ஆஹ -
நேத்யாதி³நா ।
தயோ: ஸ்வரூபத: விலக்ஷணத்வே ஶ்ருதிம் ஆஹ -
தூ³ரமிதி ।
அவித்³யா, யா ச வித்³யா இதி ப்ரஸித்³தே⁴, ஏதே வித்³யாவித்³யே தூ³ரம் விபரீதே, அத்யந்தவிருத்³தே⁴ இத்யர்த²: । விஷூசீ நாநாக³தீ பி⁴ந்நப²லே இத்யர்த²: ।
ஸ்வரூபதோ விரோத⁴வத் ப²லதோ(அ)பி ஸோ(அ)ஸ்தி இத்யாஹ -
ததே²தி ।
ப²லபே⁴தோ³க்திமேவ வ்யநக்தி -
வித்³யேதி ।
தயோ: த்³விதா⁴ விலக்ஷணத்வே வேத³வ்யாஸஸ்யாபி ஸம்மதிம் ஆஹ -
ததா² சேதி ।
உக்தே அர்தே² ப⁴க³வதோபி ஸம்மதிம் உதா³ஹரதி -
இஹசேதி ।
த்³வயோரபி நிஷ்ட²யோ: துல்யம் உபாதே³யத்வம் இதி ஶங்காம் ஶாதயதி -
அவித்³யா சேதி ।
அவித்³யா கார்யா ஹாதவ்யா இத்யத்ர ஶ்ருதீ: உதா³ஹரதி -
ஶ்ருதயஸ்தாவதி³தி ।
இஹேதி - ஜீவத³வஸ்தா² உச்யதே, சேச்ச²ப்³த³: வித்³யோத³யதௌ³ர்லப்⁴யத்³யோதீ, அவேதீ³த் - அஹம் ப்³ரஹ்ம இதி விதி³தவாந் இத்யர்த²: ।
அத² - வித்³யாநந்தரமேவ, ஸத்யம் - அவிதத²ம் , புநராவ்ருத்திவர்ஜிதம் கைவல்யம் ஸ்யாத் இத்யாஹ -
அதே²தி ।
அவித்³யவிஷயே(அ)பி ஶ்ருதிம் ஆஹ -
ந சேதி³தி ।
ஜந்மமரணாதி³ரூபா ஸம்ஸ்ருதி: ‘வநஷ்டி:, தஸ்ய மஹத்த்வம் - ஸம்யக்³ஜ்ஞாநம் விநா நிவர்தயிதும் அஶ்க்யத்வம் । வித்³யாவிஷயே ஶ்ருத்யந்தரம் ஆஹ -
தமேவமிதி ।
பரமாத்மாநம் ப்ரத்யக்த்வேந ய: ஸாக்ஷாத்க்ருதவாந் , ஸ தே³ஹீ ஜீவந்நேவ முக்தோ ப⁴வதி இத்யர்த²: ।
வித்³யாம் விநாபி ஹேத்வந்தரத: முக்திம் ஆஶங்க்ய, ஆஹ -
நேதி ।
ப⁴யஹேதும் அவித்³யாம் நிராகர்வதீ, தஜ்ஜம் ப⁴யமபி நிரஸ்யதி வித்³யா, இத்யத்ர வாக்யாந்தரமாஹ -
வித்³வாநிதி ।
அவித்³யாவிஷயே வாக்யாந்தரமாஹ -
அவிது³ஷ இதி ।
ப்ரதீசி ஏகரஸே ஸ்வல்பமபி பே⁴த³ம் மந்யமாநஸ்ய பே⁴த³த்³ருஷ்ட்யநந்தரமேவ ஸம்ஸாரத்⁴ரௌவ்யம் , இத்யர்த²: ।
தத்ரைவ ஶ்ருத்யந்தரம் ஆஹ -
அவித்³யாயாமிதி ।
தந்மத்⁴யே தத்பரவஶதயா ஸ்தி²தா: தத்த்வம் அஜாநந்த: தே³ஹாத்³யபி⁴மாநவந்த: மூடா⁴: ஸம்ஸரந்தி, இத்யர்த²: ।
வித்³யாவிஷயே ஶ்ருத்யந்தரம் ஆஹ -
ப்³ரஹ்மேதி ।
அவித்³யாவிஷயே ஶ்ருத்யந்தரம் ஆஹ -
அந்யோஸாவிதி ।
பே⁴த³த்³ருஷ்டிம் அநூத்³ய தந்நிதா³நம் அவித்³யா, இத்யாஹ -
நேதி ।
ஸ ச மநுஷ்யாணாம் பஶுவத் தே³வாதீ³நாம் ப்ரேஷ்யதாம் ப்ராப்நோதி, இத்யாஹ -
யதே²தி ।
வித்³யாவிஷயே வாக்யாந்தரம் ஆஹ -
ஆத்மவிதி³தி ।
இத³ம் ஸர்வம் ப்ரத்யக்³பூ⁴தம் பூர்ண வ்ரஹ்ம, இத்யர்த²: ।
‘ஜ்ஞாநாதே³வ து கைவல்யம் ‘ இத்யத்ர ஶ்ர்ருத்யந்தரம் ஆஹ -
யதே³தி ।
ந க²லு ஆகாஶம் சர்மவத் மாநவோ வேஷ்டயிதும் ஈஷ்டே, ததா² பரமாத்மாநாம் ப்ரத்யக்த்வேந அநநுபூ⁴ய ந முச்யத இத்யர்த²: ।
ஆதி³ஶப்³தே³ந அநுக்தா வித்³யாவித்³யாப²லபே⁴தா³ர்தா²: ஶ்ருதயோ க்³ருஹ்யந்தே । தாஸாம் பூ⁴யஸ்த்வேந ப்ராமாண்யம் ஸூசயதி -
ஸஹஸ்ரஶ இதி ।
வித்³யாவித்³யாவிஷயே ஸ்ம்ருதீ: உதா³ஹரதி-
ஸ்ம்ருதயஶ்சேதி ।
தத்ர அவித்³யாவிஷயம் வாக்யம் ஆஹ -
அஜ்ஞாநேநேதி ।
வித்³யாவிஷயம் வாக்யத்³வயம் த³ர்ஶயதி -
இஹேத்யாதி³நா ।
வித்³யாப²லம் அநர்த²த்⁴வஸ்தி:, அவித்³யாப²லம் அநர்தா²ப்தி:, இத்யேதத்³ அந்வயவ்யதிரேகாக்²யந்யாயாத³பி ஸித்⁴யதி, இத்யாஹ -
ந்யாயதஶ்சேதி ।
தத்ரைவ புராணஸம்மதிம் ஆஹ-
ஸர்பாநிதி ।
உத³பாநாம் - கூபம் , யதா² ஆத்மஜ்ஞாநே விஶிஷ்டம் ப²லம் ஸ்யாத் ததா² பஶ்ய, இதி யோஜநா ।
ந்யாயதஶ்ச இதி அந்வயவ்யதிரேகாக்²யம் ந்யாயம் உக்தம் விவ்ருணோதி -
ததா² சேதி ।
தத்ர ஆதௌ³ அந்வயம் ஆசஷ்டே-
தே³ஹாதி³ஷ்விதி ।
அநாத்³யாநிர்வாச்யாவித்³யாவ்ருத: சிதா³த்மா தே³ஹாதௌ³ அநாத்மநி ஆத்மபு³த்³தி⁴ம் ஆத³தா⁴தி, தத்³யுக்த: ராகா³தி³நா ப்ரேர்யதே, தத்ப்ரயுக்தஶ்ச கர்ம அநுதிஷ்ட²தி, தத்கர்தா ச யதா²கர்ம நூதநம் தே³ஹம் ஆத³த்தே, பூராதநம் த்யஜதி ; இத்யேவம் அவித்³யாவத்வே ஸம்ஸாரித்வம் ஸித்³த⁴ம் , இத்யர்த²: ।
வ்யதிரேகம் இதா³நீம் த³ர்ஶயதி -
தே³ஹாதீ³தி ।
ஶ்ருதியுக்திப்⁴யாம் பே⁴தே³ ஜ்ஞாதே ராகா³தி³த்⁴வஸ்த்யா கர்மோபரமாத் அஶேஷஸம்ஸாராஸித்³தி⁴:, இதி அவித்³யாராஹித்யே ப³ந்த⁴த்⁴வஸ்தி:, இத்யர்த²: ।
உக்தாந்வயாதே³: அந்யதா²ஸித்³தி⁴ம் ஶிதி²லயதி -
இதி நேதி ।
உக்தம் அந்வயாதி³வாதி³நா, கேநசித³பி ந்யாயத: ந ஶக்யம் ப்ரத்யாக்²யாதும் தத³ந்யதா²ஸித்³தி⁴ஸாத⁴காபா⁴வாத் , இத்யர்த²: ।
அந்வயாதே³: அநந்யதா²ஸித்³த⁴த்வே சோத்³யமபி ப்ராசீநம் ப்ரதிநீதம் , இத்யாஹ -
தத்ரேதி ।
ஜ்ஞாநாஜ்ஞாநயோ: உக்தந்யாயேந ஸ்வரூபபே⁴தே³ கார்யபே⁴தே³ ச ஸ்வாரஸ்யேந பராபரயோ: ஏக்யே(அ)பி பு³த்³த்⁴யாத்³யுபாதி⁴பே⁴தா³த் ஆவித்³யகம் ஆத்மந: ஸம்ஸாரித்வம் ஆபா⁴ஸரூபம் ப்ராதிபா⁴ஸிகம் ஸித்⁴யதி, இத்யர்த²: ।
ஆத்மநோ ப்³ரஹ்மதா ஸ்வதஶ்சேத்³ , அஹமிதி ஆத்மபா⁴வேந ப்³ரஹ்மதாபி பா⁴யாத் , இத்யாஶஹ்க்ய, ஆஹ -
யதே²தி ।
தே³ஹாத்³யதிரிக்தத்வஸ்ய ஆத்மந: வைதி³கபக்ஷே ஸ்வதஸ்த்வே(அ)பி, தஸ்மிந் அஹமிதி பா⁴த்யேவ, தத³திரிக்தத்வம் ந பா⁴தி, கிந்து அவித்³யாத: தே³ஹாத்³யாத்மத்வமேவ விபரீதம் பா⁴ஸதே ; ததா² ஆத்மநோ ப்³ரஹ்மத்வே ஸ்வாபா⁴விகத்வே(அ)பி தஸ்மிந் பா⁴த்யேவ, ப்³ரஹ்மத்வம் ந பா⁴தி, அவித்³யாத: அப்³ரஹ்மத்வமேவ து அஸ்ய பா⁴ஸ்யதி, இத்யர்த²: ।
ஆத்மந: தே³ஹாத்³யாத்மத்வம் ஆவித்³யம் பா⁴தி இத்யுக்தம் அநுப⁴வேந ஸ்பஷ்டயதி -
ஸர்வேதி ।
அதஸ்மிந் தத்³பு³த்³தி⁴: அவித்³யாக்ருதா இத்யத்ர த்³ருஷ்டாந்தம் ஆஹ -
யதே²தி ।
புர:ஸ்தி²தே வஸ்துநி ஸ்தா²ணௌ அவித்³யயா புமாநிதி நிஶ்சயோ ஜாயதே, ததா² தே³ஹாதௌ³ அநாத்மநி ஆத்மதீ⁴: அவித்³யாதோ நிஶ்சிதா, இத்யர்த²: ।
தே³ஹாத்மநோ: ஐக்யஜ்ஞாநே தே³ஹத⁴ர்மஸ்ய ஜராதே³: ஆத்மநி, ஆத்மத⁴ர்மஸ்ய ச சைதந்யஸ்ய தே³ஹே விநிமய: ஸ்யாத் , இத்யாஶங்க்ய, ஆஹ -
ந சேதி ।
ஸ்தா²ணௌ புருஷத்வம் ப்⁴ராந்த்யா பா⁴தி இதி ஏதாவதா புருஷத⁴ர்ம: - ஶிர:பாண்யாதி³: ந ஸ்தா²ணோ: ப⁴வதி, தத்³த⁴ர்மோ வா வக்ரத்வாதி³: ந பும்ஸோ த்³ருஶ்யதே, மித்²யாத்⁴யஸ்ததாதா³த்ம்யாத் வஸ்துதோ த⁴ர்மாவ்யதிகராத் , இதி । த்³ருஷ்டாந்தம் உக்த்வா தா³ர்ஷ்டந்திகம் ஆஹ -
ததே²தி ।
ஜராதே³: அநாத்மத⁴ர்மத்வே(அ)பி ஸுகா²தே³: ஆத்மத⁴ர்மத்வம் இதி கேசித் , தாந்ப்ரதி ஆஹ - ஸுகே²தி । காமஸங்கல்பாதி³ஶ்ருதே: அநாத்மத⁴ர்மத்வஜ்ஞாநாத் , இத்யர்த²: ।
கிஞ்ச, விமத:, ந ஆத்மத⁴ர்ம: அவித்³யாக்ருதத்வாத் , ஜராதி³வத் । ந ச ஹேத்வஸித்³தி⁴:, அதஸ்மிந் தத்³ - பு³த்³தி⁴விஷயத்வேந ஸ்தா²ணௌ புருஷத்வவத் அவித்³யாக்ருதத்வஸ்ய உக்தத்வாத் , இதி மத்வா ஆஹ -
அவித்³யேதி ।