ಆತ್ಮನಿ ಅವಿದ್ಯಾಧ್ಯಾಸೇ, ತತ್ರ ಅವಿದ್ಯಾಯಾಃ ಸ್ವಾಭಾವಿಕತ್ವಾತ್ ತದಧೀನಂ ಸಂಸಾರಿತ್ವಮಪಿ ತಥಾ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತಿ ಶಂಕತೇ -
ಅವಿದ್ಯಾವತ್ತ್ವಾದಿತಿ ।
ಕಾ ಅವಿದ್ಯಾ? ವಿಪರೀತಗ್ರಹಾದಿರ್ವಾ, ಅನಾದ್ಯನಿರ್ವಾಚ್ಯಾಜ್ಞಾನಂ ವಾ? ನಾದ್ಯಃ ; ವಿಪರೀತಗ್ರಹಾದೇಃ ತಮಶ್ಶಬ್ದಿತಾನಿರ್ವಾಚ್ಯಾಜ್ಞಾನಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ ತನ್ನಿಷ್ಠಸ್ಯ ಆತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಾಯೋಗಾತ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ತದೇವ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ -
ತಾಮಸೋ ಹೀತಿ ।
ಆವರಣಾತ್ಮಕತ್ವಮ್ - ವಸ್ತುನಿ ಸಮ್ಯಕ್ಪ್ರಕಾಶಪ್ರತಿಬಂಧಕತ್ವಮ್ । ವಿಪರೀತಗ್ರಹಣಾದೇಃ ಅವಿದ್ಯಾಕಾರ್ಯತ್ವಂ ವಿದ್ಯಾಪೋಹ್ಯತ್ವೇನ ಸಾಧಯತಿ -
ವಿವೇಕೇತಿ ।
ನ ಚ ಕಾರಣಾವಿದ್ಯಾ ಅನಾದ್ಯನಿರ್ವಾಚ್ಯಾ ಆತ್ಮಧರ್ಮಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತಿ ಯುಕ್ತಮ್ , ಅನಿರ್ವಾಚ್ಯತ್ವಾದೇವ ತಸ್ಯಾಃ ತದ್ಧರ್ಮತ್ವಸ್ಯ ದುರ್ವಚತ್ವಾತ್ , ಇತಿ ಭಾವಃ ।
ಕಿಂಚ, ವಿಪರೀತಗ್ರಹಾದೇಃ ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕಾಭ್ಯಾಂ ದೋಷಜನ್ಯತ್ವಾವಗಮಾದಪಿ ನ ಆತ್ಮಧರ್ಮತಾ, ಇತ್ಯಾಹ -
ತಾಮಸೇ ಚೇತಿ ।
ತಮಶ್ಶಬ್ದಿತಾಜ್ಞಾನೋತ್ಥವಸ್ತುಪ್ರಕಾಶಪ್ರತಿಬಂಧಕಃ ತಿಮಿರಕಾಚಾದಿದೋಷಃ, ತಸ್ಮಿನ್ ಸತಿ ಅಜ್ಞಾನಂ ಮಿಥ್ಯಾಧೀಃ ಸಂಶಯಶ್ಚ ಇತಿ ತ್ರಯಸ್ಯ ಉಪಲಂಭಾತ್ , ಅಸತಿ ತಸ್ಮಿನ್ ಅಪ್ರತೀತೇಃ, ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕಾಭ್ಯಾಂ ವಿಪರೀತಜ್ಞಾನಾದೇಃ ದೋಷಾಧೀನತ್ವಾಧಿಗಮಾತ್ ನ ಕೇವಲಾತ್ಮಧರ್ಮತಾ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।