ఆత్మని అవిద్యాధ్యాసే, తత్ర అవిద్యాయాః స్వాభావికత్వాత్ తదధీనం సంసారిత్వమపి తథా స్యాత్ , ఇతి శఙ్కతే -
అవిద్యావత్త్వాదితి ।
కా అవిద్యా? విపరీతగ్రహాదిర్వా, అనాద్యనిర్వాచ్యాజ్ఞానం వా? నాద్యః ; విపరీతగ్రహాదేః తమశ్శబ్దితానిర్వాచ్యాజ్ఞానకార్యత్వాత్ తన్నిష్ఠస్య ఆత్మధర్మత్వాయోగాత్ , ఇత్యాహ -
నేత్యాదినా ।
తదేవ ప్రపఞ్చయతి -
తామసో హీతి ।
ఆవరణాత్మకత్వమ్ - వస్తుని సమ్యక్ప్రకాశప్రతిబన్ధకత్వమ్ । విపరీతగ్రహణాదేః అవిద్యాకార్యత్వం విద్యాపోహ్యత్వేన సాధయతి -
వివేకేతి ।
న చ కారణావిద్యా అనాద్యనిర్వాచ్యా ఆత్మధర్మః స్యాత్ , ఇతి యుక్తమ్ , అనిర్వాచ్యత్వాదేవ తస్యాః తద్ధర్మత్వస్య దుర్వచత్వాత్ , ఇతి భావః ।
కిఞ్చ, విపరీతగ్రహాదేః అన్వయవ్యతిరేకాభ్యాం దోషజన్యత్వావగమాదపి న ఆత్మధర్మతా, ఇత్యాహ -
తామసే చేతి ।
తమశ్శబ్దితాజ్ఞానోత్థవస్తుప్రకాశప్రతిబన్ధకః తిమిరకాచాదిదోషః, తస్మిన్ సతి అజ్ఞానం మిథ్యాధీః సంశయశ్చ ఇతి త్రయస్య ఉపలమ్భాత్ , అసతి తస్మిన్ అప్రతీతేః, అన్వయవ్యతిరేకాభ్యాం విపరీతజ్ఞానాదేః దోషాధీనత్వాధిగమాత్ న కేవలాత్మధర్మతా, ఇత్యర్థః ।