విధినిషేధశాస్రమ్ అవిద్వద్విషయమ్ ఇతి వదతా శాస్త్రానర్థక్యం సమాహితమ్ , సమ్ప్రతి శాస్త్రస్య విద్వద్విషయత్వేనైవ అర్థవత్వం శక్యసమర్థనమ్ ఇతి శఙ్కతే -

నన్వితి ।

ప్రకృతిః - అవద్యా, తతో జాతో యో దేహాదౌ అభిమాతాత్మా సమ్బన్ధః విద్యోదయాత్ ప్రాక్ అనుభూతః, తదపేక్షయా విధినా ప్రవర్తితోఽమ్మి, నిపేధేన నవర్తితోఽస్మి, ఇతి విధినిషేధవిషయా సత్యామపి విద్యాయాం ధీః యుక్తైవ, ఇత్యర్థః ।

విదుషోఽపి పూర్వమ్ ఆవిద్యం సమ్బన్ధమ్ అపేక్ష్య విధినిషేధవిషయాం ధియమ్ ఉక్తామేవ వ్యక్తాకరోతి -

ఇష్టేతి ।

నను, అవిదుషః మిథ్యాభిమానవత్ న విదుషః సోఽనువర్తతే, తథా చ అవిద్యాసమ్బన్ధాపేక్షయా న యుక్తా విదుషో యథోక్తా ధీః ఇతి తత్రాహ -

యథేతి ।

పితా, పుత్రో, భ్రాతా, ఇత్యాదీనాం మిథః అన్యత్వదృష్టావపి అన్యోన్యనియోగార్థస్య నిషేధార్యస్య చ ధీః ఇష్టా, ‘అథానః సమ్పత్తిర్యదా పైష్యన్మన్యతేఽథ పుత్రమాహ త్వం బ్రహ్మ త్వం యజ్ఞస్త్వం లోకః’ (బృ. ఉ. ౧-౫-౧౭) ఇత్యాదిసమ్ప్రత్తిశ్రుత్యా అశేషానుష్ఠానస్య పువకార్యతా ప్రతిపాదనాత్ । పుత్రఞ్చ అధికృత్య విధినిషేధ ప్రవృత్తౌ తస్య తదశక్తౌ పితుః తదర్థా ధోః ఉపగతా । తథా భ్రాత్రాదిష్వపి ద్రష్టవ్యమ్ । ఎవం విదుషః హేతుఫలాభ్యామ్  అన్యత్వదర్శనేఽపి ప్రాక్కాలీనావిద్యదేహాదిసమ్బన్ధాత్ అవిరుద్ధా విధినిషేధా ధీః, ఇత్యర్థః ।

పుత్రాదీనాం మిథ్యాభిమానాత్ మిథః నియోగధీః యుక్తా, తత్త్వదర్శినస్తు తదభావాత్ న దేహాదిసమ్బన్ధాధీనా నియోగధీః ఇతి పరహరతి -

నేత్యాదినా ।

కిఞ్చ ‘సర్వాపేక్షా చ యజ్ఞాదిశ్రుతేరశ్వవత్ ‘ ఇతి సర్వాపేక్షాధికరణే సమ్యగ్జ్ఞానస్య అదృష్టసాధ్యత్వోక్తేః విధినిషేధార్థానుష్ఠానం సమ్యగ్జ్ఞానాత్పూర్వమితి, కుతో విదుషః తదనుష్ఠానమ్ ? ఇత్యాహ -

ప్రతిపన్నేతి ।

సతి అదృష్టే సమ్యగ్ధీదృష్టేః, అసతి చ అశుద్ధబుద్ధేః తదభావాత్ , అన్వయవ్యతిరేకాభ్యామ్ , వివిదిషావాక్యాచ్చ విధినిషేధానుష్ఠానాత్ పూర్వం న సమ్యగ్ధీః, ఇత్యాహ -

న పూర్వమితి ।

విధినిషేధయోః విద్వద్విషయత్వాయోగే ఫలితమ్ ఆహ -

తస్మాదితి ।