ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಂ ಚಾಪಿ ಮಾಂ ವಿದ್ಧಿ ಸರ್ವಕ್ಷೇತ್ರೇಷು ಭಾರತ
ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಯೋರ್ಜ್ಞಾನಂ ಯತ್ತಜ್ಜ್ಞಾನಂ ಮತಂ ಮಮ ॥ ೨ ॥
ಕಸ್ಯಚಿದೇವ ವಿವೇಕೋಪಪತ್ತೇಃಅನೇಕೇಷು ಹಿ ಪ್ರಾಣಿಷು ಕಶ್ಚಿದೇವ ವಿವೇಕೀ ಸ್ಯಾತ್ , ಯಥೇದಾನೀಮ್ ವಿವೇಕಿನಮ್ ಅನುವರ್ತಂತೇ ಮೂಢಾಃ, ರಾಗಾದಿದೋಷತಂತ್ರತ್ವಾತ್ ಪ್ರವೃತ್ತೇಃ, ಅಭಿಚರಣಾದೌ ಪ್ರವೃತ್ತಿದರ್ಶನಾತ್ , ಸ್ವಾಭಾವ್ಯಾಚ್ಚ ಪ್ರವೃತ್ತೇಃಸ್ವಭಾವಸ್ತು ಪ್ರವರ್ತತೇ’ (ಭ. ಗೀ. ೫ । ೧೪) ಇತಿ ಹಿ ಉಕ್ತಮ್
ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಂ ಚಾಪಿ ಮಾಂ ವಿದ್ಧಿ ಸರ್ವಕ್ಷೇತ್ರೇಷು ಭಾರತ
ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಯೋರ್ಜ್ಞಾನಂ ಯತ್ತಜ್ಜ್ಞಾನಂ ಮತಂ ಮಮ ॥ ೨ ॥
ಕಸ್ಯಚಿದೇವ ವಿವೇಕೋಪಪತ್ತೇಃಅನೇಕೇಷು ಹಿ ಪ್ರಾಣಿಷು ಕಶ್ಚಿದೇವ ವಿವೇಕೀ ಸ್ಯಾತ್ , ಯಥೇದಾನೀಮ್ ವಿವೇಕಿನಮ್ ಅನುವರ್ತಂತೇ ಮೂಢಾಃ, ರಾಗಾದಿದೋಷತಂತ್ರತ್ವಾತ್ ಪ್ರವೃತ್ತೇಃ, ಅಭಿಚರಣಾದೌ ಪ್ರವೃತ್ತಿದರ್ಶನಾತ್ , ಸ್ವಾಭಾವ್ಯಾಚ್ಚ ಪ್ರವೃತ್ತೇಃಸ್ವಭಾವಸ್ತು ಪ್ರವರ್ತತೇ’ (ಭ. ಗೀ. ೫ । ೧೪) ಇತಿ ಹಿ ಉಕ್ತಮ್

‘ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಸಹಸ್ರೇಷು’ (ಭ. ಗೀ. ೭-೩) ಇತಿ ನ್ಯಾಯೇನ ಉಕ್ತಮೇವ ಸ್ಫುಟಯತಿ -

ಅನೇಕೇಷ್ವಿತಿ ।

ತತ್ರ ಅನುಭವಾನುರೋಧೇನ ದೃಷ್ಟಾಂತಮ್ ಆಹ -

ಯಥೇತಿ ।

ದ್ವಿತೀಯಂ ದೂಷಯತಿ -

ನ ಚೇತಿ ।

ಕಿಂಚ, ವಿವೇಕಿನಾಮ್ ಅಪ್ರವೃತ್ತೌ ಅನ್ಯೇಷಾಮಪಿ ಅಪ್ರವೃತ್ತಿಃ, ಇತಿ ಆಶಂಕಾಂ ನಿರಸಿತುಮ್ , ಶ್ಯೇನಾದೌ ತದಪ್ರವೃತ್ತಾವಪಿ ಇತರಪ್ರವೃತ್ತೇಃ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಅಭಿಚರಣಾದೌ ಚೇತಿ ।

ಅವಿವೇಕಿನಾಂ ರಾಗಾದಿಶರಾ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಾಸ್ಪದಂ ಸರ್ವಂ ಸಂಗ್ರಹೀತುಮ್ ಆದಿಪದಮ್ । ಇತಶ್ಚ ವಿವೇಕಿನಾಂ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಾಭಾವೇಽಪಿ ನ ಅಜ್ಞಸ್ಯ ಅಪ್ರವೃನಿಃ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಸ್ವಾಭಾವ್ಯಾಚ್ಚೇತಿ ।

ಪ್ರವೃತ್ತೇಃ ಸ್ವಭಾವಾಖ್ಯಾಜ್ಞಾನಕಾರ್ಯತ್ವೇ ಭಗವದ್ವಾಕ್ಯಮ್ ಅನುಕುಲಯತಿ -

ಸ್ವಭಾವಸ್ತ್ವಿತಿ ।