పరీక్తం విరోధమ్ అనువదతి -
యత్త్వితి ।
శ్రుత్యవష్టమ్భేన నిరాచష్టే -
న విరుద్ధమితి ।
సాపి విరుద్ధార్థత్వాత్ న మానమ్ , బోధకస్య అవిరోధాపేక్షత్వాత్ , ఇతి శఙ్కతే -
శ్రుతిరితి ।
తస్యా విరుద్ధార్థత్వేన అప్రామాణ్యే దృష్టాన్తమాహ -
యథేతి ।
ప్రాచీనవంశం కరోతి, ఇతి పారలౌకికఫలయజ్ఞానుష్ఠానార్థం శాలానిర్మాణం ప్రస్తుత్య, ‘కో హి తద్వేద’ ఇత్యాద్యా పరలోకసత్వే సన్దిహానా యథా వి్రుద్ధార్థా శ్రుతిరప్రమాణమ్ , ఎవం విదితావిదితాన్యత్వశ్రుతిరపి ఇత్యర్థః ।
నేయం శ్రుతిః విరుద్ధత్వేన అమానతయా హాతవ్యా, బ్రహ్మణి అద్వితీయే ప్రత్యక్తాప్రతిపాదనేన మానత్వాత్ , ఇతి ఉత్తరమాహ -
న విదితేతి ।
యత్తు విరుద్ధార్థత్వే ‘కో హి’ ఇతి ిఉదాహృతమ్ ; తదసత్ , అర్థవాదస్య విధిశేషస్య స్వార్తే అతాత్పర్యాత్ , ఇత్యాహ -
యదీతి ।
యత్ర జాత్యాదిమత్వం తత్ర వాచ్యత్వం యథా గవాదౌ, న బ్రహ్మణి జతిమత్వమ్ , అతః తస్యావాచ్యత్వాత్ నిషేధేనైవ బోధ్యత్వమ్ , ఇత్యాహ-
ఉపపత్తేశ్చేతి ।
నీచ్యత ఇతి నిషేధేనైవ తస్య ఉపదేశ ఇతి శేషః ।
జాత్యాదిమతోఽర్థస్యైవ వాచ్యత్వమ్ తత్రైవ సఙ్గతిగ్రహాత్ ఇతి ప్రపఞ్చయతి -
సర్వో హీతి ।
అశ్రుతస్య, జాత్యాదిద్వారేణ అజ్ఞాతసఙ్గతేర్వా శబ్దస్య న బోధకత్వమ్ , అదృష్టేః, ఇత్యాహ -
నాన్యథేతి ।
జాత్యాదేః సచ్ఛబ్దవిషయత్వమ్ ఉదాహరతి -
తద్యథేత్యాదినా ।
బ్రహ్మణస్తు ‘అగోత్రమవర్ణమ్ ‘ ఇత్యాదిశ్రుతేః జాత్యాదిమత్వామ్భావాత్ న శబ్దవాచ్యతా, ఇత్యాహ-
నత్వితి ।
‘కేవలో నిర్గుణశ్చ’ (శ్వే. ఉ. ౬-౧౧) ఇతి శ్రుతేః గుణద్వారా బ్రహ్మణో న వాచ్యతా, ఇత్యాహ -
నాపీతి ।
నిష్క్రియత్వే మానమాహ -
నిష్కలమితి ।
బ్రహ్మణః అద్వితీయత్వస్య అశేషోపనిషత్సు సిద్ధత్వాత్ ద్వినిష్ఠస్య సమ్బన్ధస్య తస్మిన్నసిద్ధేః న తద్ - ద్వారాపి తస్య వాచ్యతా, ఇత్యాహ-
న చేతి ।
బ్రహ్మణి అభిధావృత్యా శబ్దాప్రవృత్తౌ హేత్వన్తరాణ్యాహ -
అద్వయత్వాదితి ।
బ్రహ్మణోఽవాచ్యత్వే శ్రుతిమపి సంవాదయతి-
యత ఇతి
॥ ౧౨ ॥