ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ತ್ರಯೋದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯ ಏವಂ ವೇತ್ತಿ ಪುರುಷಂ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಚ ಗುಣೈಃ ಸಹ ।
ಸರ್ವಥಾ ವರ್ತಮಾನೋಽಪಿ ನ ಸ ಭೂಯೋಽಭಿಜಾಯತೇ ॥ ೨೩ ॥
ಯಃ ಏವಂ ಯಥೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ ವೇತ್ತಿ ಪುರುಷಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಅಹಮಿತಿ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಚ ಯಥೋಕ್ತಾಮ್ ಅವಿದ್ಯಾಲಕ್ಷಣಾಂ ಗುಣೈಃ ಸ್ವವಿಕಾರೈಃ ಸಹ ನಿವರ್ತಿತಾಮ್ ಅಭಾವಮ್ ಆಪಾದಿತಾಂ ವಿದ್ಯಯಾ, ಸರ್ವಥಾ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೇಣ ವರ್ತಮಾನೋಽಪಿ ಸಃ ಭೂಯಃ ಪುನಃ ಪತಿತೇ ಅಸ್ಮಿನ್ ವಿದ್ವಚ್ಛರೀರೇ ದೇಹಾಂತರಾಯ ನ ಅಭಿಜಾಯತೇ ನ ಉತ್ಪದ್ಯತೇ, ದೇಹಾಂತರಂ ನ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಅಪಿಶಬ್ದಾತ್ ಕಿಮು ವಕ್ತವ್ಯಂ ಸ್ವವೃತ್ತಸ್ಥೋ ನ ಜಾಯತೇ ಇತಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯಃ ॥
ಯ ಏವಂ ವೇತ್ತಿ ಪುರುಷಂ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಚ ಗುಣೈಃ ಸಹ ।
ಸರ್ವಥಾ ವರ್ತಮಾನೋಽಪಿ ನ ಸ ಭೂಯೋಽಭಿಜಾಯತೇ ॥ ೨೩ ॥
ಯಃ ಏವಂ ಯಥೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ ವೇತ್ತಿ ಪುರುಷಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಅಹಮಿತಿ ಪ್ರಕೃತಿಂ ಚ ಯಥೋಕ್ತಾಮ್ ಅವಿದ್ಯಾಲಕ್ಷಣಾಂ ಗುಣೈಃ ಸ್ವವಿಕಾರೈಃ ಸಹ ನಿವರ್ತಿತಾಮ್ ಅಭಾವಮ್ ಆಪಾದಿತಾಂ ವಿದ್ಯಯಾ, ಸರ್ವಥಾ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೇಣ ವರ್ತಮಾನೋಽಪಿ ಸಃ ಭೂಯಃ ಪುನಃ ಪತಿತೇ ಅಸ್ಮಿನ್ ವಿದ್ವಚ್ಛರೀರೇ ದೇಹಾಂತರಾಯ ನ ಅಭಿಜಾಯತೇ ನ ಉತ್ಪದ್ಯತೇ, ದೇಹಾಂತರಂ ನ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಅಪಿಶಬ್ದಾತ್ ಕಿಮು ವಕ್ತವ್ಯಂ ಸ್ವವೃತ್ತಸ್ಥೋ ನ ಜಾಯತೇ ಇತಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯಃ ॥

ಯಥೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ - ಜೀವೇಶ್ವರಾದಿ ಸರ್ವಕಲ್ಪನಾಧಿಷ್ಠಾನತ್ವೇನ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ, ಸಾಕ್ಷಾದಪರೋಕ್ಷತ್ವೇನ, ಇತಿ ಯಾವತ್ । ಯಥೋಕ್ತಾಮ್ - ಅನಾದಿಂ ಅನಿರ್ವಾಚ್ಯಾಂ, ಸರ್ವಾನರ್ಥೋಪಾಧಿಭೂತಾಮ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ವಿದ್ಯಯಾಪ್ರಾಗುಕ್ತೈಕತ್ವಗೋಚರಯಾ ಪ್ರಕೃತಿಮ್ ಅವಿದ್ಯಾರೂಪಾಂ ಸಕಾರ್ಯಾಮ್ ಅಭಾವಮಾಪಾದಿತಾಂ ಯೋ ವೇತ್ತಿ, ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೇಣ - ವಿಹಿತೇನ ನಿಷಿದ್ಧೇನ ಚ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಪುನರ್ನಕಾರಃ ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ । ನಿಪಾತಸೂಚಿತಂ ನ್ಯಾಯಮಾಹ -

ಅಪೀತಿ ।