కేన ద్వారేణ తత్ ఆత్మానం నిబధ్నాతి ? ఇతి పృచ్ఛతి -
కథమితి ।
సుఖసఙ్గేన బధ్నాతి, ఇతి ఉత్తరమ్ । తదేవ వివృణోతి -
సుఖీ అహమ్ ఇత్యాదినా ।
ముఖ్యసుఖస్య అభివ్యఞ్జకసత్త్వపరిణామః అత్ర విషయసమ్భూతం సుఖమ్ ఉచ్యతే ।
సంశ్లేషాపాదనమేవ విశదయతి -
మృషైవేతి ।
కిమితి మృషైవేతి విశేషణమ్ ? సఙ్గస్య వస్తుత్వసమ్భావత్ , ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
సైషేతి ।
నను ఇచ్ఛా సఙ్గో అభినివేశశ్చ ఇతి ఎకః అర్థః । తత్ర ఇచ్ఛాదేః ఆత్మధర్మత్వాత్ కిమ్ అవిద్యయా ? ఇత్యాశఙ్క్య, మనోధర్మత్వాత్ ఇచ్ఛాదేః న ఆత్మధర్మతా, ఇత్యాహ -
న హీతి ।
ఇచ్ఛాదేః అనాత్మధర్మత్వే కిం ప్రమాణమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
ఇచ్ఛాది చేతి ।
తస్య ఆత్మధర్మత్వాసమ్భవే ఫలితమ్ ఆహ -
అత ఇతి ।
సఞ్జయతీవ ; సత్త్వమితి శేషః ।
ఇవకారప్రయోగే హేతుమ్ ఆహ -
అవిద్యయేతి ।
తస్యాః వస్తుతః న ఆత్మసమ్బన్ధః, తథాపి సమ్బన్ధ్యన్తరాభావాత్ , అస్వాతన్త్ర్యాచ్చ ఆత్మధర్మత్వమ్ ఆపాద్య, దృష్టత్వమ్ ఆచష్టే -
స్వకీయేతి ।
వృత్తిమదన్తఃకరణస్య విషయత్వాత్ ఆత్మనః సాధకత్వేన తద్విషయత్వేఽపి తదవివేకరూపావిద్యా, ఇతి తస్త్వరూపమ్ ఆహ -
విషయేతి ।
యథోక్తావిద్యామాహాత్మ్యమ్ ఇదం యత్ అస్వరూపే అతద్ధర్మే చ సక్తిసమ్పాదనమ్ ఇత్యాహ -
అస్వేతి ।
తదేవ స్ఫుటయతి -
సక్తమివేతి ।
ప్రకారాన్తరేణ సత్త్వస్య నిబన్ధనత్వమ్ ఆహ -
తథేతి ।
జ్ఞాయతే అనేన ఇతి సత్త్వపరిణామో జ్ఞానమ్ । తేన జ్ఞానీ అహమ్ ఇతి విపరీతాభిమానేన సత్త్వమ్ ఆత్మానం నిబధ్నాతి, ఇత్యాహ -
జ్ఞానమిత్యాదినా ।
విపక్షే దోషమ్ ఆహ -
ఆత్మేతి ।
స్వాభావికత్వేన ప్రాప్తత్వాత్ , తత్ర స్వతః సంయోగాత్ , తద్ద్వారా బన్ధే చ తన్నివృత్త్యనుపపత్తేః న ఆత్మధర్మత్వమ్ ఇత్యర్థః ।
జ్ఞానైశ్వర్యాదావపి క్షేత్రధర్మే సఙ్గస్య పూర్వవత్ ఆవిద్యకత్వం సూచయతి -
సుఖ ఇవేతి ।
పాపాదిదోషహీనస్యైవ అత్ర శాస్త్రే అధికారః, ఇతి ద్యోతయతి -
అనఘేతి
॥ ౬ ॥