ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯಸ್ಮಾತ್ ಮದಧೀನಂ ಕರ್ಮಿಣಾಂ ಕರ್ಮಫಲಂ ಜ್ಞಾನಿನಾಂ ಜ್ಞಾನಫಲಮ್ , ಅತಃ ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ಮಾಂ ಯೇ ಸೇವಂತೇ ತೇ ಮಮ ಪ್ರಸಾದಾತ್ ಜ್ಞಾನಪ್ರಾಪ್ತಿಕ್ರಮೇಣ ಗುಣಾತೀತಾಃ ಮೋಕ್ಷಂ ಗಚ್ಛಂತಿಕಿಮು ವಕ್ತವ್ಯಮ್ ಆತ್ಮನಃ ತತ್ತ್ವಮೇವ ಸಮ್ಯಕ್ ವಿಜಾನಂತಃ ಇತಿ ಅತಃ ಭಗವಾನ್ ಅರ್ಜುನೇನ ಅಪೃಷ್ಟೋಽಪಿ ಆತ್ಮನಃ ತತ್ತ್ವಂ ವಿವಕ್ಷುಃ ಉವಾಚಊರ್ಧ್ವಮೂಲಮ್ಇತ್ಯಾದಿನಾತತ್ರ ತಾವತ್ ವೃಕ್ಷರೂಪಕಕಲ್ಪನಯಾ ವೈರಾಗ್ಯಹೇತೋಃ ಸಂಸಾರಸ್ವರೂಪಂ ವರ್ಣಯತಿವಿರಕ್ತಸ್ಯ ಹಿ ಸಂಸಾರಾತ್ ಭಗವತ್ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನೇ ಅಧಿಕಾರಃ, ಅನ್ಯಸ್ಯೇತಿ
ಯಸ್ಮಾತ್ ಮದಧೀನಂ ಕರ್ಮಿಣಾಂ ಕರ್ಮಫಲಂ ಜ್ಞಾನಿನಾಂ ಜ್ಞಾನಫಲಮ್ , ಅತಃ ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ಮಾಂ ಯೇ ಸೇವಂತೇ ತೇ ಮಮ ಪ್ರಸಾದಾತ್ ಜ್ಞಾನಪ್ರಾಪ್ತಿಕ್ರಮೇಣ ಗುಣಾತೀತಾಃ ಮೋಕ್ಷಂ ಗಚ್ಛಂತಿಕಿಮು ವಕ್ತವ್ಯಮ್ ಆತ್ಮನಃ ತತ್ತ್ವಮೇವ ಸಮ್ಯಕ್ ವಿಜಾನಂತಃ ಇತಿ ಅತಃ ಭಗವಾನ್ ಅರ್ಜುನೇನ ಅಪೃಷ್ಟೋಽಪಿ ಆತ್ಮನಃ ತತ್ತ್ವಂ ವಿವಕ್ಷುಃ ಉವಾಚಊರ್ಧ್ವಮೂಲಮ್ಇತ್ಯಾದಿನಾತತ್ರ ತಾವತ್ ವೃಕ್ಷರೂಪಕಕಲ್ಪನಯಾ ವೈರಾಗ್ಯಹೇತೋಃ ಸಂಸಾರಸ್ವರೂಪಂ ವರ್ಣಯತಿವಿರಕ್ತಸ್ಯ ಹಿ ಸಂಸಾರಾತ್ ಭಗವತ್ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನೇ ಅಧಿಕಾರಃ, ಅನ್ಯಸ್ಯೇತಿ

ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನ ಗುಣಾತ್ಯಯೇ ದರ್ಶಿತೇ, ನಾಶಿತ್ವೇ ತೇಷಾಂ,ವಿನಾ ಜ್ಞಾನೇನ ಅನತ್ಯಯಾತ್  ಅನಾಶಿತ್ವೇನ,ತೇನಾಪಿ ತದಯೋಗ್ಯತ್ವಾತ್ ನ ಜ್ಞಾನಂ ಗುಣಾತ್ಯಯಹೇತುಃ ಇತಿ ಆಶಂಕಾಂ ನಿರಸ್ಯ, ಸಾಕ್ಷಾದೇವ ಶ್ರವಣಾದಿಹೇತುಂ ಸಂನ್ಯಾಸಂ ವಿಧಿತ್ಸುಃ ಬ್ರಹ್ಮತ್ವಸ್ಯ ಪರಮಪುರುಷಾರ್ಥತಾಂ ವಿವಕ್ಷುಃ ಅಧ್ಯಾಯಾಂತರಮಾರಭತೇ -

ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ಕರ್ಮಿಣೋ ಜ್ಞಾನಿನಶ್ಚ ಶಾಸ್ತ್ರೇ ಅಧಿಕೃತಾಃ ।  ತತ್ರ ಕರ್ಮಿಣಾಂ ಕರ್ಮಾನುಕೂಲಂ ಫಲಂ ಈಶ್ವರಾಯತ್ತಮ್ , “ಫಲಮತ ಉಪಪತ್ತೇಃ“ (ಬ್ರ. ಸೂ. ೩ - ೨ - ೩೭) ಇತಿ ನ್ಯಾಯಾತ್ । ಜ್ಞಾನಿನಾಮಪಿ ತತ್ ಫಲಮ್ ಈಶ್ವರಾಯತ್ತಮೇವ, “ತತೋ ಹ್ಯಸ್ಯ ಬಂಧವಿಪರ್ಯಯೌ “ (ಬ್ರ. ಸೂ.೩ - ೨ - ೫) ಇತ್ಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ । ಯಸ್ಮಾತ್ ಏವಂ, ತಸ್ಮಾತ್ , ಯೇ ಭಕ್ತ್ಯಾಖ್ಯೇನ ಯೋಗೇನ ಮಾಮೇವ ಸೇವಂತೇ, ತೇ ಮತ್ಪ್ರಸಾದದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ತೇನ ಗುಣಾತೀತಾಃ ಮುಕ್ತಾಃ ಭವಂತೀತಿ ಸ್ಥಿತಮ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಯೇ ತು ಆತ್ಮನಃ ತತ್ತ್ವಮೇವ ಸಂದೇಹಾದ್ಯಪೋಹೇನ ಜಾನಂತಿ ತೇ ತೇನ ಜ್ಞಾನೇನ ಗುಣಾತೀತಾಃ ಸಂತಃ ಮುಕ್ತಿಂ ಗಚ್ಛಂತೀತಿ ಕಿಮು ವಕ್ತವ್ಯಮ್ , ಇತಿ ಅರ್ಥಸಿದ್ಧಮರ್ಥಮ್ ಆಹ -

ಕಿಮುವಕ್ತವ್ಯಮಿತಿ ।

ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಾಜ್ಞಾನಂ ಯತಃ ಸಂಸಾರಹೇತುಃ, ಜ್ಞಾನಂ ಮೋಕ್ಷಾನುುಕೂಲಮ್ , ಅತಃ ಅರ್ಜುನೇನ ಕಿಂ ತತ್ ? ಇತಿ ಅಪೃಷ್ಟಮಪಿ ತತ್ತ್ವಂ ಭಗವಾನ್ ಉಕ್ತವಾನ್ , ಪ್ರಶ್ನಾಭಾವೇಽಪಿ ತಸ್ಯ ತದ್ವ್ಯುತ್ಪಾದನಾಭಿಮಾನಾತ್ ಇತ್ಯಾಹ -

ಅತ ಇತಿ ।

ತತ್ತ್ವೇ ವಿವಕ್ಷಿತೇ ಕಿಮಿತಿ ಸಂಸಾರೋ ವರ್ಣ್ಯತೇ ? ತತ್ರ ಆಹ -

ತತ್ರೇತಿ ।

ಅಧ್ಯಾಯಾದಿಃ ಸಪ್ತಮ್ಯರ್ಥಃ ।

ವೈರಾಗ್ಯಮಪಿ ಕಿಮಿತಿ ಮೃಗ್ಯತೇ? ತತ್ರ ಆಹ -

ವಿರಕ್ತಸ್ಯೇತಿ ।

ಇತಿ ವೈರಾಗ್ಯಾಯ ಸಂಸಾರವರ್ಣನಮ್ , ಇತಿ ಶೇಷಃ ।