శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అర్జున ఉవాచ —
యే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య
యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాః
తేషాం నిష్ఠా తు కా కృష్ణ
సత్త్వమాహో రజస్తమః ॥ ౧ ॥
యే కేచిత్ అవిశేషితాః శాస్త్రవిధిం శాస్త్రవిధానం శ్రుతిస్మృతిశాస్త్రచోదనామ్ ఉత్సృజ్య పరిత్యజ్య యజన్తే దేవాదీన్ పూజయన్తి శ్రద్ధయా అన్వితాః శ్రద్ధయా ఆస్తిక్యబుద్ధ్యా అన్వితాః సంయుక్తాః సన్తఃశ్రుతిలక్షణం స్మృతిలక్షణం వా కఞ్చిత్ శాస్త్రవిధిమ్ అపశ్యన్తః వృద్ధవ్యవహారదర్శనాదేవ శ్రద్దధానతయా యే దేవాదీన్ పూజయన్తి, తే ఇహయే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాఃఇత్యేవం గృహ్యన్తేయే పునః కఞ్చిత్ శాస్త్రవిధిం ఉపలభమానా ఎవ తమ్ ఉత్సృజ్య అయథావిధి దేవాదీన్ పూజయన్తి, తే ఇహయే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య యజన్తేఇతి పరిగృహ్యన్తేకస్మాత్ ? శ్రద్ధయా అన్వితత్వవిశేషణాత్దేవాదిపూజావిధిపరం కిఞ్చిత్ శాస్త్రం పశ్యన్త ఎవ తత్ ఉత్సృజ్య అశ్రద్దధానతయా తద్విహితాయాం దేవాదిపూజాయాం శ్రద్ధయా అన్వితాః ప్రవర్తన్తే ఇతి శక్యం కల్పయితుం యస్మాత్ , తస్మాత్ పూర్వోక్తా ఎవయే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాఃఇత్యత్ర గృహ్యన్తే తేషామ్ ఎవంభూతానాం నిష్ఠా తు కా కృష్ణ సత్త్వమ్ ఆహో రజః తమః, కిం సత్త్వం నిష్ఠా అవస్థానమ్ , ఆహోస్విత్ రజః, అథవా తమః ఇతిఎతత్ ఉక్తం భవతియా తేషాం దేవాదివిషయా పూజా, సా కిం సాత్త్వికీ, ఆహోస్విత్ రాజసీ, ఉత తామసీ ఇతి ॥ ౧ ॥
అర్జున ఉవాచ —
యే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య
యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాః
తేషాం నిష్ఠా తు కా కృష్ణ
సత్త్వమాహో రజస్తమః ॥ ౧ ॥
యే కేచిత్ అవిశేషితాః శాస్త్రవిధిం శాస్త్రవిధానం శ్రుతిస్మృతిశాస్త్రచోదనామ్ ఉత్సృజ్య పరిత్యజ్య యజన్తే దేవాదీన్ పూజయన్తి శ్రద్ధయా అన్వితాః శ్రద్ధయా ఆస్తిక్యబుద్ధ్యా అన్వితాః సంయుక్తాః సన్తఃశ్రుతిలక్షణం స్మృతిలక్షణం వా కఞ్చిత్ శాస్త్రవిధిమ్ అపశ్యన్తః వృద్ధవ్యవహారదర్శనాదేవ శ్రద్దధానతయా యే దేవాదీన్ పూజయన్తి, తే ఇహయే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాఃఇత్యేవం గృహ్యన్తేయే పునః కఞ్చిత్ శాస్త్రవిధిం ఉపలభమానా ఎవ తమ్ ఉత్సృజ్య అయథావిధి దేవాదీన్ పూజయన్తి, తే ఇహయే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య యజన్తేఇతి పరిగృహ్యన్తేకస్మాత్ ? శ్రద్ధయా అన్వితత్వవిశేషణాత్దేవాదిపూజావిధిపరం కిఞ్చిత్ శాస్త్రం పశ్యన్త ఎవ తత్ ఉత్సృజ్య అశ్రద్దధానతయా తద్విహితాయాం దేవాదిపూజాయాం శ్రద్ధయా అన్వితాః ప్రవర్తన్తే ఇతి శక్యం కల్పయితుం యస్మాత్ , తస్మాత్ పూర్వోక్తా ఎవయే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాఃఇత్యత్ర గృహ్యన్తే తేషామ్ ఎవంభూతానాం నిష్ఠా తు కా కృష్ణ సత్త్వమ్ ఆహో రజః తమః, కిం సత్త్వం నిష్ఠా అవస్థానమ్ , ఆహోస్విత్ రజః, అథవా తమః ఇతిఎతత్ ఉక్తం భవతియా తేషాం దేవాదివిషయా పూజా, సా కిం సాత్త్వికీ, ఆహోస్విత్ రాజసీ, ఉత తామసీ ఇతి ॥ ౧ ॥

యజన్తే ఇతి యాగగ్రహణం దానాదేః ఉపలక్షణమ్ । యది వేదోక్తం విధిమ్ అపశ్యన్తః తమ్ ఉత్సృజన్తి, కథం తర్హి శ్రద్ధఘానాః యాగాది కుర్వన్తి ? న హి మానం వినా శ్రద్ధయా యాగాది కర్తుం శక్యమ్ ? ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ -

శ్రుతీతి ।

నను శాస్త్రీయం విధిం పశ్యన్తోఽపి కేచిత్ తమ్ ఉపేక్ష్య స్వోత్ప్రేక్షయా యాగాది కుర్వన్తః దృశ్యన్తే, తేషామ్ ఇహ యే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య ఇతి గ్రాహః భవిష్యతి ? న ఇత్యాహ -

యే పునరితి ।

తేషామ్ అత్ర అపరిగ్రహే ప్రశ్నపూర్వకం హేతుమ్ ఆహ -

కస్మాదితి ।

శాస్త్రజ్ఞానం తదుపేక్షావతాం గ్రహేఽపి విశేషణమ్ అవిరుద్ధమ్ ఇతి ఆశఙ్క్య వ్యాఘాతాత్ మా ఎవమ్ ఇతి ఆహ -

దేవాదీతి ।

అశ్రద్ధధానతయా తత్ ఉత్సృజ్య ఇతి సమ్బన్ధః ।

శాస్త్రోక్తం విధిమ్ అధిగచ్ఛతామపి, తమ్ అవధీర్య, స్వేచ్ఛయా దేవపూజాదౌ ప్రవృత్తానామ్ ఆసురేష్వేవ అన్తర్భావః, యస్మాత్ అనన్తరాధ్యాయే సిద్ధః, తస్మాత్ ఆస్తికాధికారే తేషాం ప్రసఙ్గో నాస్తి ఇతి ఉపసంహరతి -

యస్మాదితి ।

పూర్వోక్తాః శాస్త్రానభిజ్ఞాః । వృద్ధవ్యవహారానుసారిణః ఇతి యావత్ ।

తైః శ్రద్ధయా క్రియమాణం కర్మ కుత్ర పర్యవస్యతి ? ఇతి పృచ్ఛతి -

తేషామితి ।

కా నిష్ఠా ? ఇతి ఎతత్ వివృణోతి -

సత్త్వమితి ।

కార్యాణాం కారణైః వ్యపదేశమ్ ఆశ్రిత్య తాత్పర్యమ్ ఆహ -

ఎతదితి

॥ ౧ ॥