శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అనుద్వేగకరం వాక్యం సత్యం ప్రియహితం యత్
స్వాధ్యాయాభ్యసనం చైవ వాఙ్మయం తప ఉచ్యతే ॥ ౧౫ ॥
అనుద్వేగకరం ప్రాణినామ్ అదుఃఖకరం వాక్యం సత్యం ప్రియహితం యత్ ప్రియహితే దృష్టాదృష్టార్థేఅనుద్వేగకరత్వాదిభిః ధర్మైః వాక్యం విశేష్యతేవిశేషణధర్మసముచ్చయార్థః చ—శబ్దఃపరప్రత్యయార్థం ప్రయుక్తస్య వాక్యస్య సత్యప్రియహితానుద్వేగకరత్వానామ్ అన్యతమేన ద్వాభ్యాం త్రిభిర్వా హీనతా స్యాద్యది, తద్వాఙ్మయం తపఃతథా సత్యవాక్యస్య ఇతరేషామ్ అన్యతమేన ద్వాభ్యాం త్రిభిర్వా విహీనతాయాం వాఙ్మయతపస్త్వమ్తథా ప్రియవాక్యస్యాపి ఇతరేషామ్ అన్యతమేన ద్వాభ్యాం త్రిభిర్వా విహీనస్య వాఙ్మయతపస్త్వమ్తథా హితవాక్యస్యాపి ఇతరేషామ్ అన్యతమేన ద్వాభ్యాం త్రిభిర్వా విహీనస్య వాఙ్మయతపస్త్వమ్కిం పునః తత్ తపః ? యత్ సత్యం వాక్యమ్ అనుద్వేగకరం ప్రియం హితం , తత్ తపః వాఙ్మయమ్ ; యథాశాన్తో భవ వత్స, స్వాధ్యాయం యోగం అనుతిష్ఠ, తథా తే శ్రేయో భవిష్యతిఇతిస్వాధ్యాయాభ్యసనం చైవ యథావిధి వాఙ్మయం తపః ఉచ్యతే ॥ ౧౫ ॥
అనుద్వేగకరం వాక్యం సత్యం ప్రియహితం యత్
స్వాధ్యాయాభ్యసనం చైవ వాఙ్మయం తప ఉచ్యతే ॥ ౧౫ ॥
అనుద్వేగకరం ప్రాణినామ్ అదుఃఖకరం వాక్యం సత్యం ప్రియహితం యత్ ప్రియహితే దృష్టాదృష్టార్థేఅనుద్వేగకరత్వాదిభిః ధర్మైః వాక్యం విశేష్యతేవిశేషణధర్మసముచ్చయార్థః చ—శబ్దఃపరప్రత్యయార్థం ప్రయుక్తస్య వాక్యస్య సత్యప్రియహితానుద్వేగకరత్వానామ్ అన్యతమేన ద్వాభ్యాం త్రిభిర్వా హీనతా స్యాద్యది, తద్వాఙ్మయం తపఃతథా సత్యవాక్యస్య ఇతరేషామ్ అన్యతమేన ద్వాభ్యాం త్రిభిర్వా విహీనతాయాం వాఙ్మయతపస్త్వమ్తథా ప్రియవాక్యస్యాపి ఇతరేషామ్ అన్యతమేన ద్వాభ్యాం త్రిభిర్వా విహీనస్య వాఙ్మయతపస్త్వమ్తథా హితవాక్యస్యాపి ఇతరేషామ్ అన్యతమేన ద్వాభ్యాం త్రిభిర్వా విహీనస్య వాఙ్మయతపస్త్వమ్కిం పునః తత్ తపః ? యత్ సత్యం వాక్యమ్ అనుద్వేగకరం ప్రియం హితం , తత్ తపః వాఙ్మయమ్ ; యథాశాన్తో భవ వత్స, స్వాధ్యాయం యోగం అనుతిష్ఠ, తథా తే శ్రేయో భవిష్యతిఇతిస్వాధ్యాయాభ్యసనం చైవ యథావిధి వాఙ్మయం తపః ఉచ్యతే ॥ ౧౫ ॥

సమ్ప్రతి వాఙ్మయం తపో వ్యపదిశతి -

అనుద్వేగకరమితి ।

సత్యం - యథాదృష్టార్థవచనం, ప్రియం - శ్రుతిసుఖం, హితం - పరిణామపథ్యమ్ । ప్రియహితయోః విధాన్తరేణ విభాగమ్ ఆహ -

ప్రియేతి ।

కథమ్ అత్ర విశేషణవిశేష్యత్వమ్ ? తదాహ -

అనుద్వేగేతి ।

విశేషణానాం ధర్మాణామ్ అనుద్వేగకరత్వాదీనాం విశేష్యేణ వాక్యేన సముదితానాం పరస్పరమపి సముచ్చయద్యోతీ చకారః ఇత్యాహ -

విశేషణేతి ।

కిమితి వాక్యమ్ ఎతైః విశేష్యతే ? కిమితి వా  తేషాం మిథః సముచ్చయః ? తత్ర ఆహ -

పరేతి ।

యద్యపి వాక్యమాత్రస్య అవిశేషితస్య వాఙ్మయతపస్త్వానుపపత్తిః, తథాపి సత్యవాక్యస్య వాక్యవిశేషణాన్తరాభావేఽపి వాఙ్మయత్వమ్ ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ -

తథేతి ।

తథాపి పరిణామపథ్యం వక్యమాత్రం తథా భవిష్యతి, న ఇత్యాహ -

తథా హితేతి ।

కీదృక్ తర్హి తపః వాఙ్మయమితి ప్రశ్నపూర్వకం విశదయతి -

కిం పునరితి ।

విశిష్టే వాఙ్మయే తపసి దృష్టాన్తమ్ ఆహ -

యథేతి ।

ప్రాఙ్ముఖత్వం పవిత్రపాణిత్వమ్ ఇత్యాదివిధానమ్ అనతిక్రమ్య స్వాధ్యాయస్య ఆవర్తనమపి వాఙ్మయే తపసి అన్తర్భవతి ఇత్యాహ -

స్వాధ్యాయేతి ।

వాక్ ప్రాచుర్యేణ ప్రస్తుతా అస్మిన్ ఇతి వాఙ్మయం వాకప్రధానమ్ ఇత్యర్థః

॥ ౧౫ ॥